نقش پنج عامل بزرگ شخصیت و سازگاری اجتماعی در پیش‌بینی تعلل‌ورزی آموزشی دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی، گروه روان‌شناسی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

2 دکتری روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، گروه روان‌شناسی، دانشکدة روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

تعلل‌ورزی پدیده‌ای رفتاری است که به معنای به تأخیر انداختن تکالیف، توصیف شده و موجب ایجاد استرس، احساس گناه و کاهش شدید بازدهی فردی می‌شود. هدف پژوهش حاضر تعیین نقش پنج عامل بزرگ شخصیت و سازگاری اجتماعی در تعلل‌ورزی دانش‌آموزان بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعة آماری متشکل از همة دانش‌آموزان مقطع متوسطة شهرستان سلماس بود که براساس فرمول کوکران، 254 نفر با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌ها، پرسشنامه‌های تعلل‌ورزی آموزشی (PAS)، پنج عامل اصلی شخصیت (BFI)، و سازگاری سینها و سینگ (1993) به‌کار گرفته شد.نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد از بین مؤلفه‌های شخصیت، روان‌رنجورخویی به صورت مثبت و وظیفه‌شناسی به صورت منفی تعلل‌ورزی را پیش‌بینی می‌کند. همچنین، سازگاری اجتماعی نیز به صورت معناداری تعلل‌ورزی را تبیین می‌کند.با توجه به اهمیت ویژگی‌های شخصیت و سازگاری اجتماعی در تبیین تعلل‌ورزی آموزشی، تقویت سازگاری اجتماعی و تغییر ویژگی‌های شخصیت نقشی مهم در رفع تعلل‌ورزی آموزشی دارد.

کلیدواژه‌ها


ابراهیمی مقدم، حسین، هدایتی، بیتا، و هدایتی، رعنا (۱۳۹۴). بررسی رابطة افسردگی و اهمالکاری با خرده مقیاس‌های سازگاری در دختران دبیرستانی، کنفرانس بین‌المللی علوم انسانی، روان‌شناسی و علوم اجتماعی، تهران، مؤسسة مدیران ایده‌پرداز پایتخت ایلیا.
احیاکننده، منیژه، یوسفی، فریده، و خرمائی، فرهاد (1396). پیش‌بینی سازگاری دانشجویان با دانشگاه بر‌اساس ویژگی‌های شخصیتی و هدف‌گرایی. مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 14(26)، 36-1.
امانی، رزیتا، اعتمادی، عذرا، فاتحی‌زاده، مریم، و بهرامی، فاطمه (1391). رابطة میان سبک‌های دلبستگی و سازگاری اجتماعی. روان‌شناسی بالینی و شخصیت، 19(6)، 27-15.
باقرزاده نیم‌چاهی، صفورا، حسینی طبقدهی، سیده لیلا، و حافظیان، مریم (1397). رابطة خودآگاهی و یادگیری خودتنظیمی با سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان دختر دورة متوسطة. مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 15(30)،50-29.
بیرامی، منصور، محمدی، نادر، و خانی، منیژه (1393). رابطة سازگاری(AISS)  با تعلل‌ورزی تحصیلی دانش‌آموزان در مقطع متوسطه، کنفرانس بین‌المللی علوم رفتاری و مطالعات اجتماعی، تهران، مؤسسة مدیران ایده ‌پرداز پایتخت ویرا.
جوکار، بهرام، و دلاورپور، محمدآقا (1386). رابطة تعلل‌ورزی آموزشی با اهداف پیشرفت. اندیشه‌های نوین تربیتی، 3(3 و 4)، 80-61.
خانخانی‌زاده، هنگامه، و باقری، سحر (1391). اثربخشی خودآموزی کلامی بر بهبود سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان با ناتوانی‌های یادگیری. ناتوانی‌های یادگیری، 2(1)، 53-43.
دلشاد، محمد، و حسین‌چاری، مسعود (1392). پنج عامل بزرگ شخصیت و تعلل‌ورزی آموزشی در دانشجویان. شخصیت و تفاوت‌های فردی، 2(3)، 32-17.
رشیدکلویر، حجت‌الله، قاسمی‌نژاد، محمدعلی، بشرپور، سجاد، عبدی، عالیه، و میرجعفرزاده، سارا (1398). نقش ویژگی‌های معماری محیط و دل‌بستگی به مکان تحصیل در پیش‌بینی سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان. مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 16(35)، 106-83.
رضایی، زینب، و یوسفی، فریده (1397). رابطة بین پنج عامل بزرگ شخصیت و بهزیستی مدرسه: نقش واسطه‌ای عاطفة مثبت و منفی. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 9(34)، 158-131.
زاده‌محمدی، علی، احمدآبادی، زهره، و ملکی، قیصر (1390). رابطة عوامل شخصیت با گرایش به خشونت: نقش میانجی‌گر پایگاه‌های هویت. روان‌شناسی کاربردی، 5(1)، 40-24.
سینها، ای، کی. بی و سینگ، آر. بی (۱377). راهنمای پرسشنامة سازگاری دانش­آموزان دبیرستانی. ترجمة ابوالفضل کرمی، تهران: مؤسسة روان تجهیز سینا.
گزیدری، ابراهیم، غلامعلی لواسانی، مسعود، و اژه‌ای، جواد (1394). رابطة هدایت تحصیلی و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی با اهمال‌کاری تحصیلی در میان دانش‌آموزان. روان‌شناسی، 19(4)، 363-346.
محسن‌زاده، فرشاد، جهان‌بخشی، زهرا، کشاورز افشار، حسین، افطاری، شکوه، و گودرزی، رضا (1395). نقش ترس از شکست و ویژگی‌های شخصیتی در پیش‌بینی اهمال‌کاری تحصیلی دانش‌آموزان. روان‌شناسی مدرسه، 5(2)، 108-95.
نصرت‌آبادی، مسعود، جوشن‌لو، محسن، و جعفری کندوان، غلامرضا (1385). بررسی پایایی و روایی پرسشنامة پنج‌عاملی شخصیت (BFI) در دانشجویان. روان‌شناسی و علوم تربیتی، 5، 148-123.
نصری، صادق، دماوندی، محمدابراهیم، و عاشوری، اکرم (1393). پیش‌بینی اهمالکاری تحصیلی بر اساس ویژگی‌های شخصیتی و سبک‌های هویت و تعهد. شخصیت و تفاوت‌های فردی، 3(4)، 17-1.

Bashir, L., & Gupta, S. (2019). A deeper look into the relationship between academic procrastination and academic performance among university students. Research Guru, 12(3). 531-542.

Bogg, T., & Vo, P. T. (2014). Openness, neuroticism, conscientiousness, and family health and aging concerns interact in the prediction of health-related Internet searches in a representative US sample. Frontiers in Psychology, 5(370):1-10.

Brothen, J. L., & Wambach, M. A. (2001). An analysis of the contribution of the factors of personality to variance in academic procrastination. Personality and Individual Differences, 18(1), 127-133.

Ferrari J. R., O’Callaghan, J., & Newbegin, I. (2005). Prevalence of procrastination in the United States, United Kingdom, and Australia: Arousal and avoidance delays in adults. North American Journal of Psychology, 7: 1–6.

Hussain, I., & Sultan, S. (2010). Analysis of procrastination among university students. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 1897–1904.
Ishak, N. A., daitawi, M. T., Ibrahim, Y. S., & Mustafa, F. T. (2011). Moderating effect of genderand age on the relationship between emotional intelligence with social and academic adjustment among first year university students. Psychological Studies, 3(1), 78-89.
Jensen, M. (2015). Personality traits, learning and academic achievements. Education and Learning, 4(4), 91-118.
John, O. P., & Srivastava, S. (1999). The Big Five trait taxonomy: History, measurement, and theoretical perspectives. In L. A. Pervin, & O. P. John (Eds.), Handbook of personality: Theory and research (2nd ed., pp. 102-138), New York: Guilford.
Kagan, M., Çakir, O., Ilhan, T., & Kandemir, M. (2010). The explanation of the academic procrastination behavior of university students with perfectionism, obsessive – compulsive and five factor personality traits. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 2121–2125.
Karatas, H., & Bademcioglu, M. (2015). The explanation of the academic procrastination behaviour of      pre-service teachers with five factor personality traits. Research in Teacher Education, 6(2), 11-25.
Karatas, K. (2015). Correlation among academic procrastination, personality traits, and academic achievement. Anthropologist, 20(1 & 2), 243-255.
Kim, S., Fernandez, S., & Terrier, L. (2017). Procrastination, personality traits, and academic performance: When active and passive procrastination tell a different story. Personality and Individual Differences, 108, 154–157.
Krause, K., & Freund, A. M. (2014). Delay or procrastination – A comparison of self- report and behavioral measures of procrastination and their impact on affective well-being. Personality and Individual Differences, 63, 75- 80.
Kurtovic, A., Vrdoljak, G., & Idzanovic, A. (2019). Predicting procrastination: The role of academic achievement, self-efficacy and Perfectionism. Educational Psychology, 8(1), 1-26.
Laverdière, O., Morin, A. J. S., St-Hilaire, F. (2013). Factor structure and measurement invariance of a short measure of the Big Five personality traits. Personality and Individual Differences, 55, 739–743.
Milgram, N., & Tenne, R. (2000). Personality correlates of decisional task avoidant procrastination. Personality, 14, 141–156.
Mohammadipour, M., & Rahmati, F. (2016). The predictive role of social adjustment, academic, procrastination and academic hope in the high school students’ academic burnout Education,1(1), 35-45.
Ojo, A. A. (2019). The impact of procrastination on students’ academic performance in secondary schools. Sociology and Anthropology Research, 5(1), 17-22.
Ozer B. U., Saçkes, M., & Tuckman, B. W. (2013). Psychometric properties of the Tuckman Procrastination Scale in a Turkish sample. Psychological Reports, 113(3), 874-884.
Özer, A., & Altun, E. (2011). The reasons for academic procrastination among university student. Journal of the Faculty of Education, 11(21), 45-72.
Punia, S., & Sangwan, S. (2011). Emotional intelligence and social adaptation of school children. Psychology, 2(2), 83-87.
Quirk, S. E. (2015). Personality disorder and population mental health. The Lancet Psychiatry, 2(3), 201-212.
Rothblum, E. D., Solomon, L. J., & Murakami, J. (1986). Affective, cognitive, and behavioral differences between high and low procrastinators. Counseling Psychology, 33, 387-394.
Sandhya, M. S., & Gopinath, T. (2019). The relationship study of Big Five Model of personality and procrastination among young adults. IOSR Journal of Humanities and Social Science, 24(8), 44-55.
Savithri, J. J. (2014). Interactive effect of academic procrastination and academic performance on life satisfaction. Science and Research (IJSR), 3(3). 377-381.
Shalini, G. N. (2019). Impact of procrastination and time-management on academic stress among undergraduate nursing students: A cross sectional study. Caring Sciences,12(3), 1480-1486.
Sinha, S. (2010). Adjustment and mental health problem in prisoners. Indian Psychiatry Journal, 19(2), 101–104.
Solomon, L. J., & Rothblum, E. D. (1984). Academic procrastination: Frequency and cognitive-behavioral correlates. Counseling Psychology, 31(4), 503-509.
Specter, M., & Ferrari, J. (2000). Time orientations of procrastinators: Focusing on the past, present, or future? Social Behavior & Personality, 15(5), 197-202.
Steel, P. (2007). The nature of procrastination: A meta-analytic and theoretical review of quint essential self-regulatory failure. Psychological Bulletin, 133, 65-94.
Steel, P., Klingsieck, K. B. (2016). Academic procrastination: psychological antecedents revisited. Australian Psychologist, 51(1), 36–46.
Topman, R. M., Kruise, D., & Beijne, S. (2004). Digital coaching of procrastination in an academic setting. In H.C. Schouwenburg, C. H. LAY. T. A. Pychyl, & J .R., & Ferrati, J. R (eds.), Counseling Procrastinators in Acadimic Setting . Washington D.C.
Yazıcı, H., & Bulut, R. (2015). Investigation into the Academic Procrastination of Teacher Candidates’ Social Studies with Regard to their Personality Traits1. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 174, 2270-2277.