مقایسۀ اثربخشی رفتار درمانی- شناختی و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر بی‌نظمی هیجان افراد مبتلا به پرخوری عصبی (مورد مطالعه: دانش‌آموزان متوسطة شهر کرمان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی سلامت، گروه روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد امارات متحدة عربی

2 دانشیار، گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 استاد، گروه روان‌شناسی، دانشکدة روان‌شناسی، دانشکدة دانشگاه آزاد اسلامی، واحد امارات متحدة عربی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف مقایسۀ اثربخشی رفتار درمانی- شناختی و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر بی‌نظمی هیجان افراد مبتلا به پرخوری عصبی انجام شد. روش تحقیق نیمه‌تجربی بود. جامعۀ آماری پژوهش حاضر کلیۀ دانش­آموزان متوسطة دوم شهر کرمان در ناحیۀ 2 آموزش و پرورش بود. حجم نمونة پژوهشی حاضر با توجه به توان آزمون (80/0)، اندازة اثر (50/0) و سطح اطمینان (05/0) برای هر گروه نمونه 15 نفر در نظر گرفته شد که ابتدا به­ صورت خوشه­ای چندمرحله‌ای از 4 دبیرستان دختران انتخاب شد. ابتدا از طریق پرسشنامة غربالگری رفتار پرخوری افرادی که از طریق نقطة برش مشکوک به رفتار پرخوری هستند؛ تفکیک شد. سپس، با انجام مصاحبة بالینی 45 نفر از آن‌ها که تشخیص نهایی اختلال پرخوری را داشت، انتخاب شد و در سه گروه 15 نفری به صورت گمارش تصادفی قرار گرفت. ابزار پژوهش مقیاس دشواری در تنظیم هیجان گراتز و رومر (2004) بود. گروه­های آزمایش تحت مداخلة شناختی-رفتاری و درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی قرار گرفتند. تحلیل داده­ها پس از بررسی مفروضه­های آماری با روش تحلیل کوواریانس انجام گرفت. نتایج تحلیل نشان داد مداخلة مبتنی مداخلة شناختی-رفتاری و درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی روی ابعاد دشواری تنظیم هیجان اثربخش بوده­اند.

کلیدواژه‌ها


بساک‌نژاد، سودابه، هومن، فرزانه، و قاسمی‌نژاد، محمدعلی (1391). رابطۀ بین سبک‌های مقابلة اجتناب شناختی رفتاری و اختلال خوردن در دانشجویان دانشگاه. اصول بهداشت روانی، 14(2)، 37-49.
جواهری، مژگان (1385). اثربخشی درمان مبتنی بر ذهن‌آگاهی به صورت گروهی در کاهش شدت درد و پریشانی‌های روان‌شناختی زنان مبتلا به درد مزمن. مجلة روانپزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)، 17(4)، 104-92.
خدابخش، محمدرضا، و کیانی، فریبا (1393). نقش علائم افسردگی و ناگویی خلقی در پیش‌بینی رفتارهای خوردن آشفته در دانشجویان دختر. سلامت جامعه، 8(4)، 36-27.
صفرزاده، سمیه، و محمودی خورندی، زینب (1394). بررسی اختلالات خوردن (بی‌اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی) در نوجوانان 13 تا 18 سالة شهرستان گناباد. مجلة دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، 14، 404-393.
عسگری، محمد، و متینی، اعظم (1399). تأثیر آموزش تنظیم هیجان به روش گراس بر تکانشگری دانشجویان سیگاری. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی (فرهنگ مشاوره)، 11(42)، 230-205.
غلامحسینی، محمد، و ولی‌زاده، حسین (1393). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد روی نشانه‌های افسردگی و تصویر بدن نامطلوب در زنان. پایان‌نامة کارشناسی ارشد رشتة روان‌شناسی بالینی، دانشگاه علامه طباطبایی.
مولودی، رضا، دژکام، محمود، موتابی، فرشته، و امیدوار، نسرین (1389). مقایسة طرحواره‌های ناسازگار اولیه در افراد چاق مبتلا به اختلال پرخوری و فاقد اختلال پرخوری. علوم رفتاری، 4(2)، 114-109.
نوریان، لیلی، و آقایی، اصغر، و قربانی، مریم (1394). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر خوردن هیجانی در زنان چاق. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 16(2)، 23-15.
Anderson, N. D., Lau, M. A., Segal, Z. V., & Bishop, S. R. (2007). Mindfulness-based stress reduction and attentional control. Clinical Psychology & Psychotherapy, 14(6), 449-463.
Ayala, E. E., Winseman, J. S., Johnsen, R. D., Mason, H. R. C. (2018). U.S. medical students who engage in self-care report less stress and higher quality of life. BMC Med Educ, 18(1), 189.
Cizza, G. (2013). Evening phonotype is associated with changes in eating behavior, more sleep apnea, and increased stress hormones in short sleeping obese individuals. PloS one, 8(4), 122-137.
Creastller, A., Theuninck, A., Frederickson, J., & Job, R. (2011). Mechanisms of social emotion regulation: From neuroscience to psychotherapy. Emotion Regulation: Processes, Cognitive Effects and Social Consequences, 57-84.
Dalean, B. C., Jimerson, M., Haxton, C., Jimerson, D. C. (2010). Initial evaluation, diagnosis, and treatment of anorexia nervosa and bulimia nervosa. Am Fam Physician, 1, 91(1), 46-52.
Forman, E. M., Butryn, M. L., Hoffman, K. L., & Herbert, J. D. (2009). An open trial of an acceptance-based behavioral intervention for weight loss. Cogn Behav Pract, 16(2), 223-235.
Gianni, L. M., White, M. A., & Mashed, R. M. (2015). Eating pathology, emotion regulation, and emotional overeating in obese adults with binge eating disorder. Eat Behave, 14, 309-313.
Goldin, P. R., Manber, T., Hakimi, S., Canli, T., & Gross, J. J. (2009). Neural bases of social anxiety disorder: emotional reactivity and cognitive regulation during social and physical threat. Arch Gen Psychiatry, 66(2), 170-18.
Hayes, S. C., Luoma, J. B., Bond, F. W., Masuda, A., & Lillis, J., (1999). Acceptance and commitment therapy: Model, processes and outcomes. Behaviour Research and Therapy, 44, 1-25.
Hidalgo, M. P. (2012). Night eating patterns and phonotypes: A correlation with binge eating behaviors. Psychiatry Research, 200(2), 489-493.
Hilbert, A., & Tuschen-Caffier, B. (2016). Maintenance of binge eating through negative mood: A naturalistic comparison of binge eating disorder and bulimia nervosa. Eating Disorders, 40(8), 521-530.
Kabat-Zinn, J. (1990). An outpatient program in behavioral medicine for chronic pain patients based on the practice of mindfulness meditation: Theoretical considerations and preliminary results. General hospital psychiatry, 4(1), 33-47.
Katterman, S. N., & Goldstein, S. P. (2014). Efficacy of an acceptance-based behavioral intervention for weight gain prevention in young adult women. Journal of Contextual Behavioral Science, 3(1), 45-50.
Pearson, E. M., et al. (2012). Comparison of the effectiveness of cognitive-behavioral therapy and acceptance and commitment therapy on negative spontaneous and self-injurious thoughts in a heterogeneous eating disorder sample. Compr Psychiatry,73,143-150.
Ramel, W., Goldin, Ph. R., Carmona, P. E., & McQuaid, J. R. (2004). The effects of mindfulness meditation on cognitive processes and affect in patients with past depression. Cognitive Therapy and Research, 28(4), 433-455.
Schli, B. (2003). The efficacy of a short version of a cognitive-behavioral treatment followed by booster sessions for binge eating disorder. Behav Res Ther, 47(7), 628-635.
Segal, Z. V., Bishop, S. R., Anderson, N. D., Lau, M. A. (2002). Mindfulness-based stress reduction and attentional control. Clinical Psychology & Psychotherapy, 14(6), 449-463.
Windland, T. A., Sternberg, J. A., Letizia, K. A., Stunkard, A. J., & Foster, G. D. (2012). Treatment of obesity by very low-calorie diet, behaviour therapy, and their combination: A five year perspective. Obesity, 13(2), 39-46.