نقش تعارض والد- نوجوان و حمایت اجتماعی در پیش‌بینی سازگاری دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی بالینی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه شاهد تهران

2 استاد گروه روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی

3 استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون

4 کارمند دانشگاه محقق اردبیلی، کارشناس ارشد مدیریت آموزشی

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش تعارض والد- نوجوان و حمایت اجتماعی در پیش‌­بینی سازگاری دانش­‌آموزان است. این پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش تمام دانش‌­آموزان پسر مقطع دوم و سوم دبیرستان شهر تهران است که 300 نفر از آنها به روش نمونه‌­گیری خوشه­‌ای چندمرحله­‌ای برای نمونه انتخاب شدند. برای جمع­‌آوری داده­های پژوهش از مقیاس سنجش تعارض والد- نوجوان، پرسشنامة حمایت اجتماعی و مقیاس سازگاری استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده­‌ها از روش­‌های آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شده است. نتایج نشان می‌­دهد بین تعارض والد- نوجوان با سازگاری دانش‌­آموزان ارتباط منفی معناداری وجود دارد (001/>P)؛ همچنین بین حمایت اجتماعی با سازگاری دانش‌­آموزان ارتباط مثبت معنادارای به دست آمد (001/>P). نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان می­‌دهد 45 درصد از واریانس سازگاری دانش‌­آموزان به طور معناداری از طریق متغیرهای تعارض والد- نوجوان و حمایت اجتماعی تبیین می­‌شود. با توجه به این نتایج می­‌توان گفت تعارضات خانوادگی و انتظارات متفاوت بین نوجوان و والدین آنها و همچنین طرز حمایت از جانب دیگران می­‌تواند سازگاری یا ناسازگاری این دانش‌­آموزان را پیش­‌بینی کند؛ بنابراین توجه به این موضوع در جامعه امروزی از سوی مسئولان و متخصصان حوزه روان­شناسی و جامعه­‌شناسی از اهمیت بسیاری برخوردار است.

کلیدواژه‌ها


ابوالقاسمی، عباس؛ رضایی جمالویی؛ حسن، نریمانی، محمد و زاهد بابلان، عادل (1390). «مقایسه شایستگی اجتماعی و مؤلفه­‌های آن در دانش‌­آموزان دارای ناتوانی یادگیری و دانش‌­آموزان دارای پیشرفت تحصیلی پایین، متوسط و بالا». مجله ناتوانی­‌های یادگیری، دورة 1، شمارة 1، صص 6-23.
اسدی یونسی، محمدرضا؛ مظاهری، محمدعلی؛ شهیدی، شهریار؛ طهماسیان، کارینه و فیاض‌­بخش، محمدعلی (1390). «ساخت و اعتباریابی پرسشنامة اندازه­‌گیری تعارض والد-نوجوان (فرم نوجوان)». فصلنامه خانواده و پژوهش. سال هشتم، شمارة 1 و 2.
اسعدی، سیدمحمد؛ شاه­‌منصوری، نازیلا؛ محمدی، محمدرضا؛رضاعی، فرزین و جی سمتانا، جودیت (1384). «رابطه متغیرهای فرهنگی-اجتماعی و نحوه تعامل والدین با نوجوانان در ایران». مجله تازه­‌های علوم شناختی، دور7، شمارة 4، 28-35.
اردلان، الهام و حسین­‌چاری، مسعود.(1389). «پیش­‌بینی سازگاری تحصیلی بر اساس مهارت‌های ارتباطی با واسطه باورهای خودکارآمدی». مجله روانشناسی تربیتی، شمارة 17، صص 1-28.
بهروزی، ناصر، شهنی­ ییلاق، منیجه و پورسعید، سید مهدی (1391). «رابطه کمالگرایی، استرس ادراک­شده و حمایت اجتماعی با فرسودگی تحصیلی». فصلنامة راهبرد فرهنگ، شمارة 20، 84-102.
تمنائی فر، محمدرضا، لیث، حکیمه و منصوری نیک، اعظم (1392). رابطة حمایت اجتماعی ادراک شده با خودکارآمدی در دانش­آموزان (روان­شناسی اجتماعی)». فصلنامة یافته­های نو در روان شناسی، دوره8 شماره 28، 39-31.
خواجه نوری، بیژن و هاشمی­نیا، فاطمه (1390). «رابطة تعارضات والدینی با بزهکاری». فصلنامة علمی-پژوهشی جامعه­شناسی زنان، دوره 2، شماره 2،38-19.
ستوده، آیت الله (1374). آسیب­شناسی اجتماعی .تهران: آوای نور.
سیف، علی اکبر (1383). تغییر رفتار و رفتار درمانی (نظریه­ها و روش­ها). تهران: نشر دوران.
سینها، ای. کی. پی  و سینک، آر. پی (1380). راهنمایپرسشنامةسازگاریدانش­آموزاندبیرستانی. ترجمة ابوالفضل کرمی. تهران: مؤسسة روان تجهیز سینا.
شه بخش، افشین (1389).بررسیومقایسةرابطهبینابعاد کمالگرایی،حمایتاجتماعیبافرسودگیتحصیلیدردانشجویانباسطوحبالاوپایینفرسودگیتحصیلیدانشگاهعلامهطباطبایی. پایان­نامة کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشکدة روان­شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
شهنی ییلاق، منیجه، عزیزی مهر، الهه و مکتبی، غلامحسین (1392). «رابطة علی تعارض آشکار و تعارض نهان بین والدین با عملکرد تحصیلی با میانجی­گری رابطة والد فرزند، رفتار ضداجتماعی و افسردگی در دانش­آموزان دبیرستانی». دوفصلنامة مشاورة کاربردی، دورة 3 شمارة 2، 1-16.
صفوی، محبوبه؛ موسوی لطفی، سیده مریم و لطفی، رضا (1388). «بررسی همبستگی هوش هیجانی و سازگاری عاطفی و اجتماعی در دانش­آموزان دختر پیش دانشگاهی شهر تهران». مجلة پژوهنده، دورة 14، شمارة 5. 255-261.
طاهری، فهیمه (1389).بررسیرابطهحمایتاجتماعیوسبک­هایمقابلهباتاب­آوریدرنوجوانان ساکندرکانوناصلاحوتربیتونوجوانانعادی. پایان نامه کارشناسی ارشد، رشتة روان­شناسی تربیتی، دانشکدة روان­شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
زندن وندر، جیمز (2001). روان­شناسی رشد. ترجمة حمزه گنجی.(1386). تهران: انتشارات ساوالان.
غفوری، حبیب اله (1391). مقایسة اثربخشی مشاورة گروهی رفتار درمانی، عقلانی- هیجانی با واقعیت درمانی بر سازگاری اجتماعی، عاطفی و آموزشی نوجوانان. پایان­نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة روان­شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه فردوسی مشهد.
فرهادیان، رضا (1377). روش­های کاربردی در پرورش شخصیت. قم: انتشارات توحید.
فولادچنگ، محبوبه (1385). «نقش الگوهای خانوادگی در سازگاری نوجوانان». فصلنامةخانواده­پژوهی، دورة 2، شمارة 7، 209-221.
قره­باغی، فاطمه (1389). «نقش تعارض زناشویی و رابطه‌ی والدین با کودک در نشانه‌های آسیب شناختی عاطفی و رفتاری». پژوهش‌های روان­شناسی، دورة 1 شمارة 13، 89-108.
ابراهیمی قوام، صغری (1371). بررسیاعتبارسهمفهوممنبعکنترل،عزتنفسوحمایتاجتماعی. پایان­نامة کارشناسی ارشد روان­شناسی تربیتی، دانشکدة روان­شناسی و علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی.
لطف آبادی، حسین (1378). روا­­ن­شناسی رشد (2): نوجوانی، بزرگسالی. تهران: انتشارات سمت.
نشاط دوست، حمید طاهر.(1386). «بررسی افسردگی نوجوانان و عوامل مرتبط فردی و خانوادگی. مجلة پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان»، دورة 5، شمارة 2، 58-45.
ورمزیار،  مهدی (1387). بررسی رابطة بین سرمایه اجتماعی خانواده و بزهکاری نوجوانان. پایان­نامة کارشناسی­ارشد جامعه­شناسی دانشگاه مازندران.
 
Bandy, T., & Moore, K. A. (2008). The Parent-Child Relationship: A Family Strength. Fact Sheet. Publication# 2008-27. Child Trends.
Buehler, C., & Gerard, J. M. (2002). Marital conflict, ineffective parenting, and children's and adolescents' maladjustment. Journal of Marriage and Family64(1), 78-92.
Bulkeley, R., & Cramer, D. (1994). Social skills training with young adolescents: Group and individual approaches in a school setting. journal of Adolescence17(6), 521-531.
Chaplin, T. M., Sinha, R., Simmons, J. A., Healy, S. M., Mayes, L. C., Hommer, R. E., & Crowley, M. J. (2012). Parent–adolescent conflict interactions and adolescent alcohol use. Addictive behaviors37(5), 605-612.
Chen, Y. L., Chen, S. H., & Gau, S. S. F. (2015). ADHD and autistic traits, family function, parenting style, and social adjustment for Internet addiction among children and adolescents in Taiwan: a longitudinal study. Research in developmental disabilities39, 20-31.
Cobb, S. (1976). Social support as a moderator of life stress.Psychosomatic medicine38(5), 300-314.
Collins, S. M. (2003). Attachment, social support and loneliness in later life. PhD dissertation, Iowa State University.
Dadds, M. R., Atkinson, E., Turner, C., Blums, G. J., & Lendich, B. (1999). Family conflict and child adjustment: Evidence for a cognitive-contextual model of intergenerational transmission. Journal of Family Psychology,13(2), 194.
Eisenberg, N., Fabes, R. A., Murphy, B., Maszk, P., Smith, M., & Karbon, M. (1995). The role of emotionality and regulation in children's social functioning: A longitudinal study. Child development66(5), 1360-1384.
Forehand, R., Brody, G., Slotkin, J., Fauber, R., McCombs, A., & Long, N. (1988). Young adolescent and maternal depression: Assessment, interrelations, and family predictors. Journal of Consulting and Clinical Psychology56(3), 422.
Freilich, R., & Shechtman, Z. (2010). The contribution of art therapy to the social, emotional, and academic adjustment of children with learning disabilities. The Arts in psychotherapy37(2), 97-105.
Hogan, B. E., Linden, W., & Najarian, B. (2002). Social support interventions: Do they work?. Clinical psychology review22(3), 381-440.
Matson, J. L., Rotatori, A. F., & Helsel, W. J. (1983). Development of a rating scale to measure social skills in children: The Matson Evaluation of Social Skills with Youngsters (MESSY). Behaviour Research and therapy,21(4), 335-340.
Merrell, K. W., & Gimpel, G. (2014). Social skills of children and adolescents: Conceptualization, assessment, treatment. new Jerscy:Psychology Press.
Parker, J. G., & Asher, S. R. (1987). Peer relations and later personal adjustment: Are low-accepted children at risk?. Psychological bulletin,102(3), 357.
Pettus, K. R. (2006). The relationship of parental monitoring to community college student adjustment and achievement: differences by gender, ethnicity, parental education level, and student residence. ProQuest.
Pinchover, S., & Attar-Schwartz, S. (2014). Institutional social climate and adjustment difficulties of adolescents in residential care: The mediating role of victimization by peers. Children and Youth Services Review44, 393-399.
Roeser, R. W., Eccles, J. S., & Sameroff, A. J. (1998). Academic and emotional functioning in early adolescence: Longitudinal relations, patterns, and prediction by experience in middle school. Development and psychopathology10(02), 321-352.
Rubin, K. H., & Rose-Krasnor, L. (1992). Interpersonal problem solving and social competence in children. In Handbook of social development (pp. 283-323). New York: Springer US.
Robin, A. L., & Foster, S. L. (1989). Negotiating parent-adolescent conflict: A behavioral-family systems approach. New York: Guilford Press.
Sheridan, C. L., & Radmacher, S. A. (1992). Health psychology: Challenging the biomedical model. John Wiley & Sons.
Dunn, J., Brown, J., Slomkowski, C., Tesla, C., & Youngblade, L. (1991). Young children's understanding of other people's feelings and beliefs: Individual differences and their antecedents. Child development62(6), 1352-1366.
Thompson, R. A. (2015). Social support and child protection: Lessons learned and learning. Child abuse & neglect41, 19-29.
Vaux, A., Phillips, J., Holley, L., Thompson, B., Williams, D., & Stewart, D. (1986). The Social Support Appraisals (SSA) scale: Studies of reliability and validity, American Journal of Community Psychology, 14(1):195-219.