شناسایی عوامل مؤثر در ﻧﻈﺎم رتبه‌بندی ﻣﺪارس ﻣﺘﻮسطة دورة دوم؛ و طراحی مدلی برای آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

2 دانشیار، گروه مدیریت آموزشی، دانشکدة علوم انسانی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

3 دانشیار، گروه مدیریت آموزشی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه شهید رجائی، تهران، ایران

4 استادیار، گروه روان‌شناسی، دانشکده روانشناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، ­شناسایی عوامل مؤثر در ﻧﻈﺎم رتبه‌بندی ﻣﺪارس ﻣﺘﻮسطة دورة دوم و طراحی مدلی برای آن است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی، و از نظر روش آمیخته است. جامعة پژوهش در بخش کیفی، 12 نفر از متخصصان حوزة مدیریت آموزشی بودند که به شیوة هدفمند انتخاب شدند، و در بخش کمّی، 406 نفر از مدیران مدارس متوسطة دوم شهر تهران بود. حجم نمونه براساس فرمول کوکران 198 نفر در نظر گرفته شد که به‌ روش خوشه­ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. برای انجام‌دادن پژوهش، نخست از طریق مطالعة مبانی نظری و مصاحبه با صاحب‌نظران، عوامل و مؤلفه­های مؤثر در نظام رتبه­بندی مدارس متوسطه­ شناسایی شد. سپس، با به‌کارگیری مؤلفه­های استخراج­شده، پرسشنامه طراحی شد. تجزیه‌وتحلیل داده­­ها در بخش کیفی با بهره­گیری از نرم­افزار کیفی NVivo کدگذاری و تحلیل شد و در بخش کمّی، تحلیل عاملی تأییدی با نرم­افزار SPSS انجام گرفت. نتایج نشان داد عوامل مؤثر در نظام رتبه‌بندی مدارس شامل هشت مؤلفة «امور پرورشی» در جایگاه نخست، «امور آموزشی» در جایگاه دوم، «امور حرفه­ای» در جایگاه سوم، «امور خدماتی» در جایگاه چهارم، «امور رهبری» در جایگاه پنجم، «امور ارزشیابی» در جایگاه ششم، «امور پژوهشی» در جایگاه هفتم و «امور سرمایه­ای» در جایگاه هشتم قرار دارد که در نظام رتبه­بندی مدارس 143/69 درصد واریانس را تبیین می‌کنند. در نهایت، براساس عوامل ­شناسایی‌شده مدل نهایی پژوهش با به‌کارگیری تحلیل عاملی تأییدی تدوین شده است.

کلیدواژه‌ها


برجی، مسعود (1395). طراحی مدل ارزیابی عملکرد مدارس هوشمند با رویکرد کارت امتیازی متوازن: (مطالعة موردی: دبیرستان پسرانة تیزهوشان علامة حلّی11 تهران دورة دوم متوسطه)، پایان­نامة کارشناسی‌ارشد، رشتة مدیریت صنعتی- تولید). دانشگاه شاهد.
حسنی، رفیق، جمالی، اختر، تقی­پور ظهیر، علی، و رهگذر، مهدی (1396). ساخت و تحلیل عاملی مدل اندازه­گیری رتبه‌بندی مدارس متوسطة کشور. فصلنامة تحقیقات مدیریت آموزشی، 8(4)، 62-41.
خالصی، وحید (1389). آموزش‌وپرورش مترقی. ماهنامة رشد معلم، 28(8)، 32-30.
رحمانی، ابوالفضل (1392). ارزیابی عملکرد مدارس با مدل ترکیبی کارت امتیازی متوازن (BSC) و تحلیل پوششی داده‌های بازه‌ای (IDEA). کنفرانس بین­المللی مدیریت، چالش­­ها و راهکارها، شیراز، 5 دی 1392.
زندی، فرزاد (1394). تدوین و اعتباریابی مدل ارزشیابی عملکرد و رتبه‌بندی مدارس ابتدایی استان کردستان. رسالة دکتری، رشتة سنجش و اندازه‌گیری آموزشی، دانشگاه علامه طباطبائی (ره)، تهران.
شهریاری­پور، رضا، نجفی، سمیرا، مرادی، فرشاد، امین بیددختی، علی‌اکبر، و ذوالفقاری، ابوالفضل (1395). ارائة مدلی از نقش تجربیات معنوی و هوش هیجانی بر تاب­آوری دانشجویان (مطالعة موردی: دانشجویان دانشگاه سمنان). مجلة فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 6(1)، 115-134.
صفری، حسین (1391). رویکرد جامع به سیستمهای اندازهگیری عملکرد. تهران: انتشارات مهربان.
صفری، محمود (1396). ارائة مدلی برای توسعة فرهنگ مثبت­اندیشی آموزشی معلمان در مدارس شهر تهران. رسالة دکتری مدیریت آموزشی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی.
صفری، محمود، سلیمانی، نادر، و جعفری، پریوش (1397). شناسایی عوامل توسعه­دهندة فرهنگ کارآمدی جمعی در مدارس از دیدگاه خبرگان، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 9(33)، 24-1.
فلسفی­نژاد، محمدرضا، دلاور، علی، زندی، فرزاد، فرخی، نورعلی، و عباسپور، عباس (1396).­ شناسایی منابع و تجهیزات مؤثر در رتبه‌بندی و ارزشیابی عملکرد مدارس مقطع ابتدایی در استان کردستان. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 8(1)، 87-71.
نیکنامی، مصطفی، تقی­پور ظهیر، علی، دلاور، علی، و غفاری مجلج، محمد (1388). طراحی و ارزیابی مدل علّی خلاقیت و نوآوری مدیران آموزشی شهر تهران. فصلنامة رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 2(5)، 28-1.
هوی، وین، و میسکل، سیسیل (1397). مدیریت آموزشی. ترجمة نادر سلیمانی، محمود صفری و سید مرتضی نظری، چاپ‌های سوم و چهارم، تهران: انتشارات سمت.

Badri, M. A., Qubaisi, A. A., Mohidat, J., & Dhaheri, H. A. (2017). An analytic hierarchy process for school quality and inspection: Model development and application. International Journal of Educational Management, 30(3), 437-459.

Egido Gálvez, I., Fernández Cruz, F. J., &  Fernández Díaz, M. J. (2016). Evaluation of the impact of quality management systems on school climate. International Journal of Educational Management, 30(4), 474-492.
Neves, T., Pereira, M. J., & Nata, G. (2014). Head teacher perceptions of secondary school ranking: Their nature, media coverage and impact on schools and the educational arena. Education as Change, 10(2), 829- 926.
Sanborn, R., & Neary, C. (2014). Children at risk. Speaking out and driving change for children. Texas Public School Rankings Methodology, 22(1), 243-251.