نقش مؤلفه های هوش معنوی و توانمندسازی روان‌شناختی در ابعاد رفتار مدنی سازمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری توسعه آموزش عالی گروه علوم تربیتی دانشگاه مازندران

2 استادیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی

3 کارشناسی ارشد روان شناسی عمومی دانشگاه تبریز

4 دانشجوی کارشناسی روان شناسی بالینی دانشگاه تبریز

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش هوش معنوی و توانمندسازی روان­شناختی در ابعاد رفتار مدنی سازمانی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش کلیه دبیران دبیرستان­های دولتی شهرستان زنجان بودند. بدین منظور تعداد 234 نفر به عنوان حجم نمونه به روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای انتخاب شدند. پژوهش حاضر از نظر شیوه گردآوری داده­ها توصیفی از نوع همبستگی است. آزمودنی­ها به سه پرسش­نامه­ خوداظهاری هوش معنوی کینگ (2008)، توانمند­سازی روان­شناختی اسپریتزر (1995) و سنجش رفتار شهروندی سازمانی هیل(2002) پاسخ دادند. برای تحلیل داده­ها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام استفاده شد. یافته­های پژوهش نشان داد که بین هوش معنوی با رفتار مدنی سازمانی معلمان همبستگی معناداری وجود دارد. مؤلفه­های هوش معنوی می­توانند رفتارهای یاری­دهنده معلمان را تبیین نمایند (23/0R2= ، 01/0P<). مؤلفه­های پیش­بین معناسازی شخصی و آگاهی متعالی، مؤلفه تحمل­پذیری (14/0R2= ،01/0P<) و مؤلفه­های گسترش خودآگاهی، تفکر انتقادی وجودی و معناسازی شخصی می­توانند فضیلت مدنی معلمان را به طور معناداری پیش بینی نمایند (19/0R2=،01/0P<). همچنین متغیر پیش­بین توانمندسازی روان­شناختی می­تواند واریانس رفتار مدنی سازمانی کلی را به طور معنادار تبیین کند (33/0R2= ،01/0P<).

کلیدواژه‌ها


-درویشی، م و خدایی، ز. (1389). هوش معنوی در سازمان، اولین کنفرانس بین­المللی مدیریت، نوآوری و کارآفرینی، شیراز.
-دوبرین، ا. (1387). مدیریت رفتار سازمانی با رویکرد روانشناسانه، ترجمه کردی و آفتاب آذری، تهران: انتشارات اشراقی.
-رسولی، ر (1384). رابطه توانمندسازی با خشنودی و استرس شغلی و تعهد سازمانی، پیام مدیریت، شماره 16، صفحات 194-165.
-ساغروانی، س. (1389). بهره­های هوش معنوی برای فرد و سازمان، ماهنامه تدبیر، شماره 215، صفحات 39- 35.
-سبحانی­نژاد، م، یوزباشی، ع و شاطری، ک. (1389). رفتار شهروندی سازمانی، تهران: نشر یسطرون، چاپ اول.
-سلیمانی، س. (1390). بررسی نقش کیفیت زندگی کاری و توانمندسازی در رفتارهای مدنی سازمانی اعضای هیأت علمی دانشگاه تبریز، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهیدبهشتی.
-سلیمانی، ن و مطهری، ا. (1388). رابطه توانمندسازی و تعهد شغلی مدیران در مدارس متوسطه استان سمنان، دانش و پژوهش در علوم تربیتی، شماره 23، صفحات 122-101.
-سهرابی، ف. (1387). مبانی هوش معنوی، فصلنامه سلامت روان، سال اول، شماره 1، صفحات 18-14.
-طالبیان، ا و وفایی، ف. (1388). الگوی جامع توانمندسازی منابع انسانی، ماهنامه تدبیر، شماره 203، صفحات 20-16.
-عبدالهی، ب و نوه‌­ابراهیم، ع. (1386). توانمندسازی کارکنان کلید طلایی مدیریت منابع انسانی، تهران: نشر ویرایش.
-غبار بناب، ب، سلیمی، م، سلیمانی، ل و نور مقدم، ث. (1386). هوش معنوی، فصلنامه اندیشه نوین دینی، سال سوم، شماره 10، صفحات 147-125.
-فتاحی، م، فرهنگی، ع، ا و واثق، ب. (1385). معنویت در محیط کار و نقش آن در بهبود رفتار شهروندی سازمان، فرهنگ مدیریت، سال چهارم، شماره 13، صفحات 36- 5.
-گل‌پرور، م و رفیع‌زاده، پ. (1388). الگوی ارتقای رفتارهای شهروندی سازمانی از طریق نگرش‌های شغلی، رشد حرفه‌ای، حمایت رهبری و توانمندسازی، فصل‌نامه بصیرت، سال شانزدهم، شماره 44، صفحات 45-27.
-مهر محمدی، م. (1385). نظریه چندگانه و دلالت های آن برای برنامه ریزی و آموزش. فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره 88، صفحات 31-7.
-میرکمالی، م و نارنجی‌ثانی، ف. (1387). بررسی رابطه کیفیت زندگی کاری و رضایت شغلی بین اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های تهران و صنعتی شریف، فصل‌نامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، شماره 48، صفحات 101-71.
-نیازی، م و نصرآبادی، م. (1388). توانمندسازی بر اساس راهبرد سرمایه اجتماعی، ماهنامه تدبیر، شماره 203، صفحات 26-21.
-Abd Ghani, N., Raja Hussin, T. & Jusoff, K. (2009). The impact of psychological empowerment on lecturers’ innovative behavior in Malaysian private higher education institutions. Canadian Social Science, 5(4), 54-62.
-Amram,Y. (2009). The contribution of Emotional and Spiritual Intelligences to Effective Business Leadership, Institute of Transpersonal Psychology, California.
-Bolger, R.     & Somech, A. (2004). Influence of teacher empowerment on teachers organizational commitment, professional commitment and OCB in schools. Journal of teaching and teach education, 20, 277-289.
-Cook, S. (1994). The cultural implications of empowerment. Empowerment in Organization, 2(1), 9-13.
-Dipaola, M., Tarter, C., Hoy, W. K. (2005). Measuring OCB in schools. Journal of school leadership, 1, 424-447.
-Emmons, R. A. (2000). Is spirituality an intelligence? The International Journal for Psychology of Religion, 10 (1), 3-26.
-Garcia-Zamor, J. (2003). Workplace spirituality and organizational performance. Public Administration Review, 63(3), 355-363.
-George, M. (2006). Practical application of spiritual intelligence in the workplace. Human resource management international digest, 14(5), 3-5.
-Harmer, R. (2008).OCB, Emotional Intelligence, and Spirituality Intelligence: What’s the Relationship? Australian catholic university.
-Harrison, T., Waite, K. & Hunter, G. (2006). The internet, information and empowerment. European Journal of Marketing, 40(10), 972-993.
-Howard, B. B. & White, R. S. (2009). Spiritual Intelligence and Transformation Leadership: A New Theoretical Framework, Journal of Curriculum and Instruction, 3(2), 34- 56.
-Kapplman, A. L. & Richards, C. T. (1996). Training empowerment and creating a culture for change. Empowerment in Organization, 4(3), 26-29.
-King, D. B. (2008). Rethinking clams of spiritual intelligence: A definition, model and measure. Master of science dissertation, Trent University, Canada, Ontario.
-Markoczy, L., Xin, K. (2004). the virtues of mission in organizational citizenship behavior, university of California.
-Meyerson, S. L. & Kline, T. B. (2008). Psychological and environmental empowerment: antecedents and consequences. Leadership & Organization Development Journal, 29(5), 444-460.
-Moye, M. & Henkin, A. (2006). Exploring association between employee empowerment and interpersonal trust in managers. Journal of Management Development, 25(2), 101-117.
-Nasel, D. D. (2004). Spiritual Orientation in relation to spiritual intelligence: A consideration of traditional Christianity and New Age/individualistic spirituality. Doctoral Dissertation, University of South Australia, Australia.
-Persenger, M. A. (1996). Feeling of past lives as expected perturbations within the neuro cognitive processes that generate the sense of self: Cotributions from limbic lability and vectorial hemisphericity. Perceptual and Motor Skills, 83(3), 1107-1121.
-Podsakoff, Mackenzie, Paine, & Bechrach. (2000). OCB: a critical review or the theoretical and empirical literature for future research. Journal of Management, 26(3), 513-563.
-Ramachandran, V. & Blakeslee, S. (1998). Phantoms in the brain; Probing the mysteries of the human mind, London, UK: Fourth Estate.
-Rotimi, A. A. (2008). Predictive estimates of emotional, spiritual intelligence, self-efficacy and creativity skills on conflict resolution behavior among the NURTW. Journal of life and social sciences, 6(2), 68-74.
-Shaw, I. (2008). Society and Mental: The place of religion. Journal volume pavilion journals, 13(1), 4-7.
-Siegall, M. & Gardner, S. (2000). Contextual factors of psychological empowerment, Personnel Review, 29(6), 703-722.
-Sisk, D. (2008). Engaging the spiritual Intelligence of Gifted student to Build Global Awareness. Paper Review, 30(1), 24-30.
-Spjut, A. (2004). Effect of spirituality on Job satisfaction for clinical laboratory science professionals. Doctoral dissertation, University of phoenix, USA, Arizona.
-Vigoda, & Gadot, E. (2007). Redrawing the boundaries of OCB? Role behavior in the workplace. journal of business and psychology, 21(3), 462-493.
-Vigoda, E. (2006). Compulsory citizenship behavior: theorizing some dark side of the good soldier syndrome in organizations. Journal Theory of Social Behaviour, 36(1), 77-93.
-Wilkinson, A. (1998). Empowerment: theory and practice. Personnel Review, 27(1), 40-56.
-Zohar, D. & Marshall, I. (2000). SQ: Spiritual intelligence. The ultimate intelligence. New York, NY, USA : Blooms sbury.
-Appelbaum, S., Bartolomucci, N., Beaumier, E., Boulanger, J., Corrigan, R., Dore, I., Girard, C. & Serroni, C. (2004), “Organizational citizenship behavior: a case study of culture, leadership and trust”, Management Decision, 42(1), 13-40.