مطالعۀ راهبردی آموزش املا و واژگان فارسی در مدارس ایران از دیدگاه شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 فرهنگستان زبان و ادب فارسی

2 دانشگاه فرهنگیان همدان

چکیده

در این مقاله قصد شده است که با هدف تقویت ساختار نظام آموزش زبان فارسی برخی پارامترهای نوشتاری زبان فارسی در سه حیطۀ برنامه‏ریزی درسی، کتاب‎های درسی و روش‌های تدریس در مدارس بررسی و واکاوی شود. این پارامتر‏ها در دو سطح خرد و کلان ساختار آموزش ردیابی و در این تحقیق مطرح شده‎اند. پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و به شیوۀ کتابخانه‌ای انجام شده، و سعی شده است که در آن به دو سؤال اساسی پاسخ داده شود: 1. چه پارامترهایی در ساختار برنامۀ درسی و محتوای آن (ساختار کلان) نیازمند توجه و بازنگری است؟ 2. در زمینۀ روش‎های تدریس نوشتار فارسی (ساختار خرد) به‎ویژه در درس املا چه ملاحظاتی پیشنهاد می‌شود؟ برای پاسخ به سؤال نخست، بررسی تطبیقی در محتوای برنامه درسی رسمی ایران و انگلستان انجام شد. بر اساس یافته‎ها، مشخص شد که سازه‎های زبان فارسی - شامل تک‎نگاره (نویسه)‌ها، تکواژهای صرفی و اشتقاقی و نیز تکواژگونه‎ها – نظام مشخص مبتنی بر آموزش ندارند و بازتدوین نظام و قواعد آوایی و نوشتاری حاکم بر آنها به منظور ساماندهی و جامعیت برنامه درسی ضروری است. برای پاسخ به سؤال دوم، دو مؤلفه، یعنی محتوای کتابهای درسی و روشهای تدریس معلمان، بررسی شدند و مشخص گردید که در سه زمینه، بازنگری لازم است: نخست، آموزش ساختواژۀ فارسی؛ دوم، آموزش واژگان عربی؛ سوم، دستورخط به عنوان ویژگی خاص نوشتار فارسی. از همین رو، مجموعه‎ای از راهبردهای آموزشی و روش‌های تدریس مبتنی بر رویکردهای شناختی نیز ببر اساس مدل الیس ارائه شد.

کلیدواژه‌ها