بررسی عملکرد دانش‌آموزان در حل مسائل تناسبی و تاثیر پایه تحصیلی، جنسیت و نوع مدرسه بر کارکرد آن‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه ریاضی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

2 کارشناسی‌ارشد آموزش ریاضی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

3 دکتری آموزش ریاضی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر عملکرد دانش‌آموزان متوسطه اول در حل مسائل استدلال تناسبی و تاثیر عوامل پایه تحصیلی، جنسیت و نوع مدرسه را بر کارکرد آن‌ها مورد بررسی قرار می‌دهد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و نوع مطالعه از نوع توصیفی و پیمایشی است. در این پژوهش، 442 نفر از دانش‌آموزان متوسطه اول شهر قزوین پس از انتخاب به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی، مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار اندازه‌گیری، آزمونی محقق‌ساخته شامل 5 سؤال مرتبط با استدلال تناسبی است که روایی صوری و محتوایی آزمون توسط 4 نفر از اساتید ریاضی و آموزش ریاضی تایید شد و ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه 0.86 به دست آمد که این مقدار وضعیت مناسبی را در مورد پایایی آن نشان می‌دهد. تجزیه و تحلیل داده‌ها، با کمک نرم افزارSpss26 و روش‌های آمار توصیفی و استنباطی همچون آزمون‌های خی‌دو و همبستگی اسپیرمن انجام شد. تحلیل نتایج با تعیین سطح معناداری 95 درصد حاکی از آن بود که عملکرد دانش‌آموزان در حل مسائل استدلال تناسبی معنادار بوده و به طور کلی در سطح پنج یعنی«استدلال تناسبی» از چارچوب نظری پژوهش ارزیابی می‌شوند. همچنین تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد که بین عملکرد دانش‌آموزان پایه‌های هفتم، هشتم و نهم در حل مسائل استدلال تناسبی تفاوت معناداری وجود دارد و با افزایش پایه تحصیلی عملکرد حل مسئله آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. از طرفی با بررسی تاثیر جنسیت دانش‌آموزان بر عملکرد حل مسئله آن‌ها مشخص شد تفاوت عملکرد دانش‌آموزان دختر و پسر در حل مسائل استدلال تناسبی معنادار نبود.

کلیدواژه‌ها


امیری، حمیدرضا و همکاران. (1399). ریاضی پایه ششم دوره ابتدایی، دفتر تألیف کتاب­های درسی عمومی و متوسطه نظری وزارت آموزش و پرورش.
امیری، حمیدرضا و همکاران. (1399). ریاضی پایه نهم دوره اول متوسطه، دفتر تألیف کتاب­های درسی عمومی و متوسطه نظری وزارت آموزش و پرورش.
امیری، حمیدرضا و همکاران. (1399). ریاضی پایه هشتم دوره اول متوسطه، دفتر تألیف کتاب­های درسی عمومی و متوسطه نظری وزارت آموزش و پرورش.
پورنگ، افسانه؛ اصغری، نسیم؛ و شاهورانی سمنانی، احمد (1400). بررسی دانش پداگوژی محتوای معلمان و دانشجومعلمان در حوزه استدلال تناسبی با تمرکز بر فعالیت آموزش حل مسئله در گونه‌های معنایی. فناوری آموزش، 15(2)، 249-260.
حق­جو، سعید؛ ریحانی، ابراهیم (1400). فراتحلیل کیفی چارچوب‌های ارزیابی مهارت‌های طرح مسئلة ریاضی. پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی. 9 (3)، 28-9.
رفیع‌پور، ابوالفضل؛ جوکار، لیلا (1391). بررسی نقش جنسیت و پایۀ تحصیلی در عملکرد ریاضی دانش‌آموزان در حل یک مسئلۀ غیرمعمول. نوآوری­های آموزشی، 12(4)، 27-44.
رفیع‌پور، ابوالفضل (1393). بررسی نقش نوع مدرسه در استدلال تناسبی دانش‌آموزان. پژوهش در برنامه­ریزی درسی، 11 (42)، 24-33.
رفیع‌پور، ابوالفضل؛ گویا، زهرا. (1383). چرا عملکرد ریاضی دانش­آموزان ایرانی در تیمز منحصر به فرد بود؟ رشد آموزش ریاضی، 75، 15-22.
‌قدرتی، مهدی (1389). بررسی خلاقیت دانش­آموزان دختر تیزهوش مدارس استعدادهای درخشان غیر انتفاعی و دولتی. روان‌شناسی تحلیلی شناختی، 3(1)، 40-31.
گوریان، م. (1383). یادگیرى متفاوت دخترها و پسرها، ترجمه قراچه‌داغى، مهدی. تهران: پیک بهار.
Behr, M. J., Lesh, R., Post, T., & Silver, E. A. (1983). Rational number concepts. Acquisition of mathematics concepts and processes91, 126.
Ben-Chaim, D., Fey, J. T., Fitzgerald, W. M, Benedetto, C, & Miller, J. (1998). Proportional reasoning among 7th-grade students with different curricular experiences. Educational Studies in Mathematics, 36, 247–273.
Benson, S. L. D. (2009). The influence of studying students' proportional reasoning on middle school mathematics teachers' content and pedagogical content knowledge. University of Houston.
Copur-Gencturk, Y., Baek, C., & Doleck, T. (2022). A Closer Look at Teachers’ Proportional Reasoning. International Journal of Science and Mathematics Education, 1–17.‏ DOI: 10.1007/s10763-022-10249-7
Che, M. & Wiegert, K & Threlkeld, K. (2012). Problem solving strategies of girls and boys in singlesex Mathematics classrooms. Educational Studies in Mathematics, 79(2), 311-326. DOI:10.1007/s10649-011-9346-x
Cramer, K. (2017). Numerical reasoning: Number systems, ratio, and proportional relationships. Reasoning and sense making in the mathematics classroom, grades, 6–8.
Cramer, K. A., Post, T., & Currier, S. (1993). Learning and teaching ratio and proportion: Research implications: Middle grades mathematics. In Research ideas for the classroom: Middle grades mathematics (pp. 159–178). Macmillan Publishing Company.
Degrande, T., Verschaffel, L., & Dooren, W. V. (2016). Proportional word problem solving through a modeling lens: A half-empty or half-full glass?. In Posing and solving mathematical problems (pp. 209–229). Springer, Cham.
Dole, S., Clarke, D., Wright, T., & Hilton, G. (2012). Students' proportional reasoning in mathematics and science. In Proceedings of the 36th Conference of the International Group for the Psychology of Mathematics Education (pp. 195–202).
Eckert, J. M. (1995). Trends in Mathematics and Science Study (TIMSS): international accountability and implications for science instruction. Research in Comparative and International Education, 3(2), 202–210. DOI: 10.2304/rcie.2008.3.2.20
Fierros, E. G. (1999). Examining gender differences in mathematics achievement on the Third International Mathematics and Science Study (TIMSS). Boston College.
Fisher, L. (1988). Strategies used by secondary mathematics teachers to solve proportion problems. Journal for Research in Mathematics Education, 19(2), 157–168. DOI: 10.2307/749409
Freudenthal, H. (1983). Didactical phenomenology of mathematical strategies. Dordrecht, The Netherlands: Kluwer.
Gallagher, A. M., & De Lisi, R. (1994). Gender differences in Scholastic Aptitude Test: Mathematics problem solving among high-ability students. Journal of Educational Psychology, 86(2), 204. DOI: 10.1037/0022-0663.86.2.204
Harel, G., & Behr, M. (1989). Structure and hierarchy of missing value proportion problems and their representations. Journal of Mathematical Behavior, 8(1), 77–119. DOI:10.1080/19477503.2017.1375361
Howson, G. (1996). Looking back-and looking forward. The Mathematical Gazette, 80(487), .129-136. DOI: 10.5406/visuartsrese.42.2.000v
Hino, K., & Kato, H. (2018). Teaching whole-number multiplication to promote children’s proportional reasoning: A practice-based perspective from Japan. ZDM: the international journal on mathematics education 51(1), 127-137. DOI:10.1007/s11858-018-0993-6
Inhelder, B., & Piaget, J. (1958). The growth of logical thinking from childhood to adolescence: An essay on the construction of formal operational structures (Vol. 22). Psychology Press.‏ Journal for Research in Mathematics Education, 24, 41–61.
Karplus, R., Pulos, S., & Stage, E. K. (1983). Early adolescents' proportional reasoning on ‘rate’problems. Educational studies in Mathematics14(3), 219–233.
Lamon, S. J. (1993). Ratio and proportion: Connecting content and children's thinking. Journal for research in mathematics education, 24(1), 41–61. DOI: 10.2307/749385 ‏
Lamon, S. J. (2005). More: In-depth discussion of the reasoning activities in Teaching fractions and ratios for understanding. Routledge.
Lamon, S. J. (2007). Rational numbers and proportional reasoning: Toward a theoretical framework for research. Second handbook of research on mathematics teaching and learning, 1, 629–667. DOI:10.1007/s10763-010-9249-9
Lamon, S. J. (2020). Teaching Fractions and Ratios for Understanding: Essential Content 83 and Instructional Strategies for Teachers. Routledge.
Lesh, R., Post, T. R., & Behr, M. (1988). Proportional reasoning. In Number concepts and operations in the middle grades (pp. 93–118). National Council of Teachers of Mathematics, Lawrence Erlbaum Associates.
Lesh, R., Post, T., & Behr, M. (1988). Proportional reasoning. In J. Hiebert & M. Behr (Eds.), Number concepts and operations in the middle grades (pp. 93–118). Reston, VA: Lawrence Erlbaum and National Council of Teachers of Mathematics.
Linda A. (2011). Designing a research-based test for eliciting students’ prior understanding on proportional reasoning. CERME 10, Feb 2017, Dublin, Ireland. ‌HAL-01950529‌
Lobato, J., Orrill, C., Druken, B., & Jacobson, E. (2011). Middle school teachers’ knowledge of proportional reasoning for teaching. In Annual Meeting of the American Educational Research Association (AERA), New Orleans, LA. Abstract retrieved from http://www. Kaputcenter. Umassd.
NCTM. (2000). Principles and Standards for School Mathematics. Reston, VA: The National Council of Teachers of Mathematics, Inc.
Petit, M. M., Laird, R. E., Wyneken, M. F., Huntoon, F. R., Abele-Austin, M. D., & Sequeira, J. D. (2020). A focus on ratios and proportions: Bringing mathematics education research to the classroom. Routledge.
Van de Walle, J. A., Karp, K. S., & Bay-Williams, J. M. (2016). Elementary and middle school mathematics. London: Pearson Education UK.
Van Dooren, W., Vamvakoussi, X., & Verschaffel, L. (2018). Proportional Reasoning. Educational Practices Series30UNESCO International Bureau of Education.
Vysotskaya, E., Lobanova, A., Rekhtman, I., & Yanishevskaya, M. (2021). The challenge of proportion: does it require rethinking of the measurement paradigm? Educational Studies in Mathematics106(3), 429–446. DOI:10.1007/s10649-020-09987-8
Weiland, T., Orrill, C. H., Nagar, G. G., Brown, R. E., & Burke, J. (2021). Framing a robust understanding of proportional reasoning for teachers. Journal of Mathematics Teacher Education24(2), 179–202. DOI: DOI:10.1007/s10857-019-09453-0