نگرش معلمان و مدیران مدارس نسبت به طرح رتبه‌بندی حرفه‌ای مشاغل معلمان: یک مطالعه پدیدارشناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه مدیریت آموزشی و توسعة منابع انسانی، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف مطالعة نگرش معلمان و مدیران آموزشی نسبت به طرح رتبه‌بندی حرفه‌ای مشاغل معلمان مبتنی بر تجربة زیستة آن‌ها انجام گرفت. پژوهش به روش توصیفی با رویکرد کیفی، و با استراتژی پدیدارشناسی انجام شد. ابزار پژوهش مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته بود که با 15 نفر از معلمان با تجربه، مدیران و مجریان این طرح اجرا شد. نمونه‌گیری به شیوة گلوله‌برفی و با معیار اشباع نظری داده‌ها انجام گرفت. برای تحلیل داده‌ها از روش کدگذاری در دو مرحلة کدگذاری باز و کدگذاری محوری استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد طرح رتبه‌بندی معلمان دارای ضرورت‌های قانونی، علمی، حرفه‌ای و مدیریتی است. مهم‌ترین نقاط قوت طرح شامل افزایش انگیزة معلمان، ارتقای مهارت‌های معلمان، کاهش مسائل معیشتی معلمان، افزایش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان و کاهش احساس نابرابری است و نقاط ضعف آن نیز عبارت‌اند از عدم جامعیت طرح، عدم شفافیت، امکان اعمال نظر شخصی، طولانی‌بودن فرایند، تأکید زیاد بر سابقة خدمت، ضعف در اطلاع‌رسانی و نقص در اجرا. همچنین، مهم‌ترین راهکارهای شناسایی‌شده برای بهبود طرح، عبارت‌اند از داشتن رویکرد حرفه‌ای‌گرایی به معلمی، توجه به بهبود معیشت معلمان، ارزشیابی تیمی و مداوم، جامع‌نگری و کاهش بوروکراسی.

کلیدواژه‌ها


بازرگان، عباس (1397). مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته: رویکردهای متداول در علوم رفتاری. تهران: دیدار.
جعفرنژاد، احد، زین‌آبادی، حسن‌رضا، و عابدی کوشکی، سارا (1395). روشی نوین در ارزشیابی و رتبه‌بندی معلمان با استفاده از درخت تصمیم‌گیری. نوآوری‌های آموزشی، 60، 42-29.
دانش­پژوه، زهرا، و فرزاد، ولی­الله (1385). ارزشیابی مهارت­های حرفه­ای معلمان دورة ابتدایی. نوآوری‌های آموزشی، 18(5)، 170-135.
سبحانی‎نژاد، مهدی، و تژدان، امیررضا (1394). تبیین چارچوب صلاحیت‌های حرفه‌ای مربیان و استادکاران آموزش فنی و حرفه‌ای. مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، 4(8)، 88-63.
شاه­محمدی، نیره (1393). صلاحیت­ها و شایستگی­های آموزگار عصر حاضر. رشد آموزش ابتدایی، 18(1)، 13-8.
شعبانی، زهرا (1383). بررسی تطبیقی برنامة تربیت معلم ایران و چند کشور جهان. تعلیم و تربیت، 79(3)، 159-121.
صافی، احمد (1385). مسائل آموزش و پرورش ایران و راه‌های کاهش آن. تهران: نشر ویرایش.
عابدی، لطفعلی (1382). تأملی بر سطوح سه‌گانة آرمانی، رسمی، و تجربه‌شدة برنامة درسی تربیت معلم. تعلیم و تربیت، 72 و 73، 87-45.
عبدالهی، بیژن، دادجوی توکلی، عطیه، و یوسلیانی، غلامعلی (1393).شناسایی و اعتبارسنجی شایستگی‌های حرفه‌ای معلمان اثربخش، نوآوری‌های آموزشی، 13(1)، 48-25.
کرمی، ابوالفضل (1384). بررسی نقاط قوت و ضعف نظام ارزشیابی از کارایی معلم. پژوهشنامة تربیتی، 5، 82-69.
کریمی، عبدالعظیم (1384). بررسی نتایج مطالعة بین‌المللی پیشرفت سواد خواندن پرلز (PIRLS)2001. تعلیم و تربیت، 21(1)، 39-88.
کریمی، فریبا (1387). مطالعه صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان دوره ابتدایی. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، شماره 4، 151-166.
کیامنش، علیرضا (1377). مقایسة عملکرد ریاضی دانش‌آموزان سوم راهنمایی در دو مطالعة بین‌المللی و بررسی محتوای آموزش ریاضی در برنامه‌های درسی. مجموعه مقالات سومین کنفرانس آموزش ریاضی ایران، کرمان، 23 تا 25 آذر 1377.
گیج، ناتانیل لیز (1379). مبانی علمی هنر تدریس. ترجمة محمود مهرمحمدی، تهران: انتشارات مدرسه.
ملکی، حسن (1384). صلاحیت­های حرفه­ای معلمی. تهران: انتشارات مدرسه.
مهرمحمدی، محمود (1379). بازاندیشی فرایند یاددهی-یادگیری و تربیت معلم. تهران: انتشارات مدرسه.
نیکنامی، مصطفی، و کریمی، فریبا (1388). صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان آموزش عمومی و ارائة چارچوب‌های ادراکی مناسب. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 23، 23-1.
همتی نژاد، مهر علی، رمضانی‌نژاد، رحیم، رضایی کمنی، امیر؛ افشارنژاد، طاهر، و شفیعی، شهرام (1387). ارزشیابی سیستم ارزشیابی عملکرد معلمان تربیت بدنی. حرکت، 38، 128-111.
وزارت آموزش و پرورش (1394). شیوه‌نامة اجرایی رتبه‌بندی حرفه‌ای معلمان، مصوبة 6/9/1394 شورای توسعة مدیریت و سرمایة انسانی وزارت آموزش و پرورش.
یاوری‌فر، فتانه (1389). مطالعه و تحلیل معیار عدالت در فرم ارزشیابی معلمان از نظر دبیران متوسطة لاهیجان. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، رشتة برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه پیام نور تهران.
Avalos, B., & Assael, J. (2007). Moving from resistance to agreement: The case of the chilean teacher performance evaluation. Educational Research, 45, 254-266.
Danielson, C. (2001). New trends in teacher. Evaluation In Educational Leadership, 58(5), 12-15.
Grant, C. A., & Maureen, G. (2006). A candid talk to teacher educators about effectively preparing teachers who can teach everyone’s children. Teacher Education, 57(3), 292-299.
Greaney, V., & Kellaghan, T. (2008). Assessing national achievement levels in education. Washington DC: The World Bank.
Hong, J., Horng, J. S., Lin, C., & Chanlin, L. J. (2008). Competency disparity between pre-service teacher education and in-service teaching requirements in Taiwan. Educational Development, 28(1), 35-56.
Huntly, H. (2008). Teachers’ work: Beginning teachers’ conceptions of competence. The Australian Educational Researcher, 35(1), 126-145.
Kimball, S. M., & Milanowski, A. (2009). Within a standards-based evaluation system. Educational Administration, 45, 1-8.
Koster, B., Mieke, B., Fred, K., & Theo, W. (2005). Quality requirements for teacher educators, Teaching and Teacher Education, 21(2), 16-28.
Mangiante, E. M. S. (2011). Teachers Matter: Measures of Teacher Effectiveness in low-Income Minority schools. Educational Assessment Evaluation and Accountability, 23(1), 41-663.
Moreno, J. M. (2007). Do the initial and the continuous teachers’ professional development sufficiently prepare teachers to understand and cope with the complexities of today and tomorrow’s education?. Educational Change, 8(2), 5-36.
OECD (2009). Teacher evaluation: A conceptual framework and examples of Country Practices. Presented at the OECD- Mexico Workshop towards a Teacher Evaluation Framework in Mexico: International Practices, Criteria and Mechanisms, held in Mexico City on 1-2 December.
Tuytens, M., & Devos, G. (2011). Stimulating professional learning through teacher evaluation: an impossible task for the school leader?. Teaching and Teacher Education, 27(5), 891-899.
Vaillant, D. (2007). Preparing teachers for inclusive education in Latin America. Quarterly Review of Comparative Education, l1, 15-35.
Villegas-Reimers, E. (2003). Teacher professional development: An international review of the literature. UNESCO: International Institute for Educational Planning.
Warring, D. F. (2015). Teacher evaluations: Use or misuse?. Educational Research, 3(10), 703-709.
Wimpenny, P., & Gass, J. (2000). Interviewing in phenomenology and grounded theory: Is there a difference? Advanced Nursing, 31(6), 1458-1492.