اثربخشی آموزش گروهی طرحواره های شناختی بر سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان ناسازگار دختر دبیرستانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

2 مدرس، گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، کرمان، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش گروهی طرحواره­های شناختی بر سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان ناسازگار دختر دبیرستانی شهر کرمان انجام گرفت. طرح این پژوهش ‌آزمایشی پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعة آماری پژوهش شامل همة دانش‌آموزان دختر دبیرستانی دورة دوم شهر کرمان بود. به روش تصادفی 30 دانش‌آموز از بین دانش‌آموزانی که براساس نظر مشاوران مدرسه ناسازگاری مکرر در مدرسه داشتند، انتخاب و به‌طور تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل هر یک، 15 نفر تقسیم شدند. هر دو گروه در دو مرحلة پیش‌آزمون و پس‌آزمون به مقیاس سازگاری اجتماعی کالیفرنیا پاسخ دادند. پس از انتخاب نمونه، برای گروه آزمایش طرحواره‌های شناختی به شیوة گروهی به مدت 10 جلسة دوساعتی به‌صورت هفتگی اجرا شد و گروه کنترل در این مدت مداخله­ای دریافت نکردند. داده­ها با روش‌های آماری نظیر میانگین، انحراف استاندارد و تحلیل کوواریانس تجزیه ‌و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد آموزش گروهی طرحواره­های شناختی بر سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان دختر دبیرستانی شهر کرمان در سطح اطمینان 99 درصد تأثیر دارد. براساس نتایج، آموزش تکنیک‌های طرحواره­­های شناختی به دانش‌آموزان و دانشجویان می­تواند گام مؤثری در بهبود سلامت روانی و جسمانی آنان داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


اژه­ای، جواد، منظری توکلی، وحید، و حسینی، سیدرحمان (1391). بررسی مقایسهای تأثیر درمان شناختی-رفتاری گروهی، معنادرمانی گروهی و تلفیق آن‌ها بر سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان ناسازگار. پژوهش در سلامت روا‌ن‌شناختی، 6(3)، 40-30.
به‌پژوه، احمد، و حسینی، محمدرضا (1389). تأثیر آموزش مهارت‌های اجتماعی بر سازگاری اجتماعی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دیرآموز. اختلالات یادگیری، 1(2)، 41-23.
بیان‌زاده، محمد، و ارجمندی، مریم (1388). بررسی تأثیر آموزش طرحواره‌های شناختی گروهی در کودکان عقب‌ماندة ذهنی خفیف. پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی، 4(3)، 41-30.
ترخان، مرتضی، و احمدی لارشکی، قاسم (1393). رابطة بین سوگیری شناختی متمرکز بر خود و مسئولیت‌پذیری با سازگاری اجتماعی زنان. شناخت اجتماعی، 3(ویژه‌نامه)، 108-97.
حمیدپور، حسن، و اندوز، زهرا (1393). طرحواره‌ها: راهنمای کاربردی برای متخصصان بالینی. تهران: انتشارات ارجمند.
خدایاری‌فرد، محمد، رحیمی‌نژاد، عباس، و عابدینی، یاسمین (1386). بررسی عوامل مؤثر بر سازگاری اجتماعی دانشجویان شاهد و غیر شاهد. مجلة علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 52(3)، 42-25.
خورشیدزاده، محسن، برجعلی، احمد، سهرابی، فرامرز، و دلاور، علی (1390). اثربخشی طرحواره درمانی در درمان زنان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی. پژوهش­های روان‌شناسی بالینی و مشاوره، 1(2)، 29-17.
درتاج، فریبرز، حسنی، فاطمه، و محمدی، علی (1388). تأثیر آموزش مدیریت خشم بر پرخاشگری و سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان پسر 12-15 سال. روان‌شناسی، 6(4)، 61-45.
دلاور، علی (1389). احتمالات و آمار کاربردی در روان‌شناسی و علوم تربیتی. چاپ پنجم، تهران: انتشارات رشد.
میرکمالی، سید محمد (1391). روابط انسانی در آموزشگاه. تهران: یسطرون.
Bagerly, F. C. (2019). The effects of exercising self-control on creativity. Thinking Skills and Creativity, 14(4), 2, 20–31.
Calvete, E., & Orue, I. (2013). An examination of the structure and stability of early maladaptive schemas by means of the Young Schema Questionnaire-3, European Journal of Psychological Assessment, 29 (4), 283–290.
Cool, A. (2008). A descriptive multivariate analysis of selected social psychological background conditions. Journal of Family, 17(2), 189-209.
Daciana, S. H., Alina, J. B., & Higgins, D. M. (2012), Decreased latent inhibition is associated with increased creative achievement in high functioning individuals. Journal of Personality and Social Psychology, 5(2), 499–506.
Gonzales Dies, Z., Calvete Zumalde, E., & Orue Sola, I. (2012). Early maladaptive schemas and social anxiety: The moderating effect of avoidant vs. overcompensation coping. The 20th European Congress of Psychiatry.
Heimberg, R. C., Brozovichm, F. A., & Rapee, R. M. (2012). A cognitive behavioral model of social anxiety disorder: update and extension. In Hofmann S. G., DiBartolo P. M., Social anxiety: Clinical, developmental, and social perspectives (pp. 395-422), San Diego, CA: Elsevier Academic Press.
Hudson, J. L., Rapee, R. M., Lyneham, H. J., &Wuthrich, V., Schniering, C. A. (2010). Treatment outcome rates for children with social phobia. World Congress of Behavioral and Cognitive Therapies.
Teodoro, M. L., Kappler, K. C., Rodrigues, J. L., de Freitas, P. M., & Haase, V. G. (2005). The Matson Evaluation of Social Skills with Youngsters (MESSY) and its Adaptation for Brazilian children and adolescents. International Journal of Psychology, 39(2), 239-246.
Weeks, J. W., Heimberg, R. G., Fresco, D. M., Hart, T. A., Turk, C. L., & Schnieier, F. R. (2008). Empirical validation and psychometric evaluation of the brief fear of negative evaluation scale in patients with social anxiety disorder. Psychology Assessment, 2(2), 179-190.