ارزیابی آموزش خط تحریری و آسیب‌های احتمالی آن در برنامه درسی فارسی دوره اول ابتدایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار، گروه پژوهشی مبانی برنامه‌ریزی درسی، پژوهشکدة مطالعات، برنامه‌ریزی درسی و نوآوری آموزشی، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، تهران، ایران

چکیده

مطالعة حاضر بخشی از ارزشیابی دوره‌ای برنامة‌ درسی فارسی دورة ‌اول ابتدایی از برنامة ‌درسی قصد‌شده تا اجراشده و سپس، برنامة ‌درسی کسب‌شده است. هدف این مطالعه در پی شناخت روند آموزش خط ‌تحریری، آسیب‌های احتمالی کاربرد آن است و اینکه مهم‌ترین عوامل به‌وجودآورنده آن کدامند، ماهیت ‌ِپژوهش در‌ زمینة آموزش خط‌ تحریری در چارچوب طرح ارزشیابی دوره‌ای برنامة‌ درسی فارسی دورة اول ابتدایی تعریف‌شده، و ارزشیابی انجام‌شده از نوع کاربردی است. ارزشیابی‌‌دوره‌ای روندی ارزشیابانه را از برنامة‌ درسی قصدشده تا برنامة‌ درسی کسب‌شده می‌پیماید و مهم‌‍ترین کاستی‌ها و نقاط ضعف و قوت را بین این برنامه‌های درسی در پایه‌های اول تا سوم دورة ابتدایی مشخص‌ می‌کند. در ‌مراحل مختلف برای گرداوری‌داده‌ها از ابزارهای مختلفی چون کاربرگ معلمان‌گزارشگر، مشاهده، مصاحبه، نگرش‌سنج و آزمون استفاده شده‌ است. یافته‌ها نشان ‌می‌دهد اکثر‌ کودکان در به‌کارگیری خط‌ تحریری به‌مرور دچار مشکل می‌شوند و نوعی دوگانگی با خط نسخ ایجاد می‌کند. خط‌ تحریری شیب‌دار است، نیاز ‌به الگو‌دهی و تمرین قابل‌توجه خارج از کلاس دارد، در ‌حد توان کودک نیست و شروع استفاده از خط ‌تحریری از پایه‌های بالاتر‌از اول باشد. در برنامة‌ درسی تدوین‌شده فارسی دورة ابتدایی و همخوانی با آن در برنامة‌ درسی اجراشده از نظر ‌آموزش‌ دستخط و الگوگیری خط‌ تحریری، کاستی شایان ‌توجهی وجود ‌دارد. موقعیت‌های مناسب آموزش خط تحریری ایجاد نمی‌شود و دانش‌آموزان به سمت خوانا‌نویسی و زیبانویسی نمی‌توانند هدایت ‌شوند. اکثر معلمان د ربه‌کارگیری و الگودادن خط‌ تحریری‌ تسلط‌‌ کافی ندارند. طراحی الگوی ‌راهنما و برگزاری دوره‌های کامل آموزشی خط‌ تحریری برای همة معلمان دورة ‌اول ابتدایی بسیار ‌حیاتی است.

کلیدواژه‌ها


احقر، قدسی (1392). ارزشیابی کتاب فارسی و کتاب کار پایة دوم و ششم دورة ابتدایی (طرح پژوهشی). تهران: پژوهشکدة خانواده، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی.
بازرگان، عباس (1380). ارزشیابی آموزشی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی (1391). راهنمای تدریس فارسی دوم دبستان (کتاب معلم). تهران: اداره‌کل چاپ و توزیع کتابهای درسی.
سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی (1391). راهنمای تدریس فارسی اول دبستان (کتاب معلم). تهران: اداره‌کل چاپ و توزیع کتابهای درسی.
سازمان پژوهش و برنامهریزی‌ آموزشی (1392). راهنمای تدریس فارسی سوم دبستان (کتاب معلم). تهران: اداره‌کل چاپ و توزیع کتابهای درسی.
سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی (1395). فارسی اول دبستان (بخوانیم). تهران: اداره‌کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی، وزارت آموزش و پرورش.
سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی (1395). فارسی دوم دبستان (مهارت‌های خوانداری). تهران: اداره‌کل نظارت برنشر و توزیع مواد آموزشی، وزارت آموزش و پرورش.
سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی (1395). فارسی سوم دبستان (خوانداری). تهران: اداره‌کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی، وزارت آموزش و پرورش.
سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی (1395). فارسی اول دبستان (مهارت‌های نوشتن). تهران: اداره کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی، وزارت آموزش و پرورش.
سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی (1395). فارسی دوم دبستان (مهارت‌های نوشتاری). تهران: اداره کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی، وزارت آموزش و پرورش.
سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی (1395). فارسی سوم دبستان (نوشتاری). تهران: اداره‌کل نظارت برنشر و توزیع مواد آموزشی، وزارت آموزش و پرورش.
سلسبیلی، نادر (1398). ارزشیابی دوره‌ای برنامة درسی فارسی دورة اول ابتدایی (از مجموعة ارزشیابی برنامة درسی دروس اصلی سه سال اول دورة ابتدایی) جلد اول و جلد دوم (طرح پژوهشی، شماره 26866). تهران: پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی.
قمری، حیدر (1391). ارزشیابی کتاب درسی فارسی اول دبستان (طرح پژوهشی). تهران: پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی.
کرسول، جان دبلیو، و پلانو کلارک، ویکی ال. (1390). روش‌های پژوهش ترکیبی. ترجمة علیرضا کیامنش و جاوید سرایی. تهران: نشر آییژ.
Block, C. C. (1997). Teaching the language arts. Second ed. Boston: Allyn and Bacon, Simon & Schuster Company.
Lemlech, J. K. (2010). Curriculum and instructional methods for the elementary and middle school. 7thed. Boston, Ma: Pearson Education Inc.