تبیین مؤلفه‌های سرمایه فکری در دانشگاه (مورد مطالعه: دانشگاه پیام نور)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه پیام نور

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین عوامل سازنده سرمایه فکری در دانشگاه صورت گرفته است. برای این منظور از پرسشنامه محقق ساخته 57 ماده­ای بر پایه مقیاس 4 درجه­ای استفاده گردید. حجم نمونه با توجه به مفروضه­های تحلیل عاملی 500 نفرکفایت می­کرد، ولی تعداد 700 پرسشنامه با روش متداول بین دانشجویان به عنوان بخشی از مشتریان و ذی­نفعان، توزیع و درنهایت پاسخنامه­های 592 نفر که از هر لحاظ کامل و بی­نقص بود وارد محاسبات آماری گردید. اعتبار نهایی آن با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ برابر 96/0 برآورد گردید. برای رواسازی پرسشنامه از تحلیل مؤلفه­های اصلی باچرخش واریماکس استفاده شد. برای پاسخ به پرسش پژوهش (سرمایه فکری از چه عواملی اشباع می­شود)، از مدل تحلیل عاملی اکتشافی استفاده گردید. برونداد اولیه نشان داد که دترمینان ماتریس همبستگی 00001/0 عددی غیرصفر، و مقدارKMO برابر 968 /0، و نتیجه آزمون کرویت بارتلت به مقدار 738/17257 نیز همچنان از لحاظ آماری در سطح کمتر از 00001/0 معنادار است. پس از حذف ماده 9، در برونداد نهایی عامل­های استخراج شده با روش PC با استفاده از شیوه واریماکس دوران داده شد. در نهایت 5 عامل؛ سرمایه ساختاری، سرمایه انسانی، سرمایه ارتباطی، نوآوری و بهره­وری برای سرمایه فکری استخراج شد. این عامل­ها روی هم 5/49 درصد از کل واریانس سرمایه فکری را پوشش می­دهد.

کلیدواژه‌ها


ارباب شیرانی، بهروز و عباسی، محمد حسن. (1388). مدیریت سرمایه فکری: نیاز دانشگاه­ها در عصر دانایی محور.
بهرامی، سوسن؛ رجایی پور، سعید؛ آقا حسینی، تقی؛ بختیار نصرآبادی، حسنعلی؛ یارمحمدیان، محمد حسین. (1390). تحلیل روابط چند گانه سرمایه فکری و نوآوری سازمانی در آموزش عالی، فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، شماره 61، صص 27-50.
خاوند کار، جلیل؛ خاوند کار، احسان؛ متقی، افشین. (1388). سرمایه فکری: مدیریت، توسعه و مدل­های سنجش، چاپ دوم، تهران: مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران.
رضاییان، علی؛ دانایی فرد، حسن؛ نگویی نژاد، ابوذر. (1390). طرح الگوی مفهومی اندازه گیری دارایی دانشی– سرمایه فکری درسطح ملی. فصلنامه چشم انداز مدیریت ( علمی پژوهشی)، شماره 9، صص 25-42.
عباس‌پور، عباس؛ شرفی، محمد؛ مقدم، مینا. (1392). ضرورت طراحی یک مدل بهینه برای سنجش سرمایه فکری در نظام آموزش عالی، فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره دوم، شماره 4، صص 54-27.
مشایخ، شهناز، آدم پیرا، سعیده، عابد، آمنه. (1390). تأثیر سرمایه فکری بر شاخص­های عملکردی شرکت­ها، فصلنامه پژوهش حسابداری، شماره 2، صص 104-79.
مهرعلیزاده، یدالله؛ شاهی، سکینه؛ حسینی، شهیده. (1390). تلاشی برای تدوین شاخص­های سنجش سرمایه فکری و بررسی وضعیت این شاخص­ها در دانشگاه شهید چمران اهواز، دو فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، سال سوم، شماره 4، بهار و تابستان 1390، صص 96-65.
میرکمالی، سید محمد، ظهور پرونده، وجیهه. (1387). مدیریت سرمایه فکری ضرورتی برای سازمان­های عصر دانایی محور، فصلنامه چشم انداز مدیریت بازرگانی، سال هفتم، شماره 28، صص102-79.
نمازی، محمد؛ ابراهیمی، شهلا. (1388). بررسی تأثیر سرمایه فکری بر عملکرد مالی جاری و آینده شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه تحقیقات حسابداری، شماره 4، زمستان 1388، صص 22-2.
 
Bontis,N., (1998), “Intellectual Capital: an exploratory study that develops measure and models”,Management Decision,Vol. 36, No.2, pp.63-76.
Chen, J., Zhu, Z., XiA Ze ,HY. , “Measurement Intellectual Capital :A new model and empirical study.Journal of Intellectual Capital 2004; 5(1):195-212
European Commision (2005),Mobilising the Brainpower of Europe: Enabling Univercity to make their full Contribution to the Lisbon Strategy COM (2005) 152 Final, 20 April, Eropean Comission, Brussels.
Feiwal,G.R.(1975), The Intellectual Capital of Michl Kalecki : A study in economic Theory and policy.” The university of Tennessee Press,Konxville.TN.
Hall ,R.(1992)”The Strategic analysis of intangible resources” Strategic Management Journal ,Vol 13,NO.2,
Huang ,Ching Choo ,Luther ,Robert& Tayles,Michael.(2007).” An evidence- based taxonomy of Intellectual Capital “Journal of Intellectual Capital No.3
Jorgensen ,K.M. (2006), “Conceptualising Intellectual Capital as language game and power” Journal of Intellectual Capital,Vol.7, No.1 ,PP:78-92
Kok,J.A. (2007)."The Internationalization of University Through the management of Their Intellectual Capital”6Th International Conference of the faculty of ManagementKoper Coongres Center Bernardin, Slovenia
Leitner,K-H.(2007), Intellectual Capital Reporting for University: Conceptual background and application within the reorganization of Austrian Universities paper prepared for the conference “ The Transparent Enterprise. The Value of Intangibles. “Symposium E valuing and Managing Intellectual Capital in Higher Education and research organizations” November ,25-26 Madrid.
Mcconnachie, G. , Lung, A. (2008). What is Intellectual Capital Management(ICM)?. Asia Pacific Intellectual Capital centre.
Meritum guideline (2002). Guidelines for managing and reporting on intagibles Fundacio `n airtel Mo`vil. Spain: Madrid.
Müller, C & Raich, M. (2005). The Ambiguous Relationship of Leadership and Intellectual Capital : Understanding how Intellectual Capital is Developed. The Electronic Journal of Knowledge Management. Volume 3 Issue 1, pp. 35-44, available online at www.ejkm.com.
O’Connor,A. et al.(2007); “ Evluating an Australian Public Policy Organization ‘s Innovation Capacity “ European Journal of Innovation anagement, Innovationol.10, No.4, pp.532-558
Pablos, P., Intellectual Capital reporting in Spain : a comparative view.Journal of Intellectual Capital 2003;4(1): 61-81
Ramiz`rez, Y. et al. (2007). Intellectual Capital Mnagement in Spanish Universities. Journal of Intellectual Capital, vol8, No4
Roos G, Roos J., Measuring your company’s intellectual performance. Long Range Planning 1997 ; 30(3):413-26
Rowley,J.(2000)Is higher education ready for knowledge management? The International journal of educational management1497):325-333
Sanchez ,M., Paloma ,Castrillo,Rocio& Elena ,Susana (2006), “Intellectual Capital management and reporting in universities” Paper presented at international Conference on Science,” Technology and Innovation Indicators “. History and New Perspectives ,Lugano 15-17
Teece. Daved. J. (2000). Managing Intellectual Capital, Organizational, strategic, and Policy Dimensions. Oxford, UK: Oxford University Press.
Stewart, T.A. (1991), Intellectual Capital: The Wealth of Organizations, Currency Doubleday, New York, N.Y.