طراحی مدل جانشین‌پروری مدیران آموزش و پرورش نواحی هفت‌گانۀ مشهد با استفاده از رویکرد کیفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری مدیریت آموزشی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران

2 گروه مدیریت، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

3 گروه آمار، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران

4 گروه علوم تربیتی، واحد بردسکن، دانشگاه آزاد اسلامی، بردسکن، ایران

چکیده

تحقیق حاضر با هدف طراحی مدل جانشین­ پروری مدیران آموزش و پرورش نواحی 7گانة مشهد انجام شده است. این تحقیق از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر روش، کیفی است و از تکنیک دلفی برای طراحی مدل استفاده شده است. جامعة آماری شامل کلیة اساتید گرو‌ه­های علوم تربیتی و مدیریت و مدیران ارشد ستادی مؤسسات آموزش عالی و همچنین، مدیران و معاونین آموزش و پرورش نواحی 7گانة مشهد در سال تحصیلی 97-1396 بوده که 81 نفر است. بعد از طراحی مدل مفهومی اولیه براساس مبانی نظری و پیشینة تحقیق حاضر و تحلیل کیفی؛ ابعاد و مؤلفه‌های مدل برای 20 نفر از خبرگان ارسال شد و روایی هر یک از سؤالات در سه مرحلة مختلف دلفی سنجش و پایش شد. همچنین، بعد از اعمال برخی پیشنهادها و اصلاحات مورد نیاز در پرسشنامة تحقیق براساس یافته‌های حاصله، پرسشنامة‌ نهایی تهیه و تنظیم شد. روایی ابزار تحقیق به صورت روایی صوری و تحلیل عاملی سنجش و ارزیابی شد. ضریب پایایی آلفای کرونباخ بزرگتر از 8/0 بوده که نشان از قابلیت اعتماد (پایایی) بالای ابزار تحقیق دارد. بر اساس یافته­ های این تحقیق، مدل جانشین ­پروری در چهار بعد تعیین خط‌مشی، ارزیابی داوطلب، پرورش داوطلب و ارزیابی اثربخشی شناسایی شده است. الگوی مربوطه شامل نُه مؤلفه بوده که بیشترین تأثیر را بر جانشین­ پروری دارد.

کلیدواژه‌ها


اثباتی، طیبه (1392). آسیب­شناسی وضعیت نظام برنامه­ریزی جانشین­پروری در سازمان آموزش و پرورش. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه الزهرا (س).
احمدی بالادهی، سیدمهدی، و صالحی، محمد (1394). جانشین­پروری و ارتباط آن با سبک رهبری فرماندهان و مدیران. نظارت و بازرسی، 10(35)، 102-71.
آشناگهر، نجمیه، شریفی، اصغر، و ایمانی، محمد­نقی (1397). شناسایی و سنجش وضعیت پیشایند­ها و پسایندهای جانشین­پروری مدیران آموزش و پرورش کشور در یک مدل فرایندی. رهبری و مدیریت آموزشی، 12(1)، 23-9.
امین، فرشته، نادری خورشیدی، علی‌رضا، و واحد، عزیزاله (1396). بررسی الگوی جانشین­پروری شرکت مدیریت منابع آب ایران. پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین، 9(3)، 70-49.
انعامی، مهدی (1392). انجام پایان­نامة دانشجویی تدوین الگوی مناسب جانشین­پروری برای مدیران شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان، طرح پژوهشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد.
بخشایشی، فاطمه (1397). امکان­سنجی استقرار مدیریت جانشین­پروری در سازمان بهزیستی استان آذربایجان شرقی. تحقیق در هنر و علوم انسانی، 3(3)، 87-73.
تابلی، حمید، نوبری آیدیشه، سمیه، نیک‌پور، امین، و چمنی‌فرد، راحله (1393). بررسی میزان اجرای نظام جانشین­پروری و تعیین رابطة آن با رضایت شغلی کارکنان در سازمان امور اقتصادی و دارایی استان کرمان. مدیریت بهره­وری، 7(28)، 182-165.
جلالیان، امیرمنصور، و صوفی، علیرضا (1392). جانشین­پروری مدیران و فرماندهان ناجا، ابعاد و اعتبارسنجی بر اساس تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی. نظارت و بازرسی، 7(23)، ۵۸-۳۱.
جوکار، عاطفه (1395). ارائة چارچوبی برای سنجش آمادگی شرکت‌ها از منظر جانشین­پروری. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة مدیریت و اقتصاد، دانشگاه قم.
حبیب تبار، لیلا (1395). بررسی تأثیر مدیریت جانشین‌پروری بر تعهد سازمانی کارکنان سازمان بیمة سلامت استان تهران. پایان‌نامة کارشناسی ارشد رشتة مدیریت دولتی گروه علوم انسانی، دانشگاه پیام نور واحد تهران‌غرب.
دارایی، محمدرضا (1391). طراحی و تبیین مدل سازمان جانشین‌پرور؛ مورد مطالعه: مرکز آموزش مدیریت دولتی. پایان‌نامة دکتری، دانشگاه پیام نور، دانشکدة علوم اجتماعی و اقتصادی.
دانیالی ده­حوض، محمود، علامه، سیدمحسن، و صفری، علی (1397). طراحی الگوی مدیریت جانشین­پروری با رویکرد داده‌بنیاد، تحقیق­نامة مدیریت تحول، 10(19)، 140- 105.
داودی، سیدعلی، و یعقوبی، نورمحمد (1397). چهارچوبی برای استعدادیابی و جانشین­پروری در نظام آموزش عالی. پژوهش­های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین (ع)، 10(1)، 185- 161.
ذاکری، محمد، فقیهی، ابوالحسن، و دانشفرد، کرم‌الله (1394). تحقیق ای با عنوان تبیین الگوی جانشین‌پروری مدیران با بهره‌گیری از داستان خلیفه‌اللهی آدم (ع) بر اساس اندیشة تفسیری آیت‌الله جوادی آملی. مدیریت اسلامی، 23(1)، 64-41.
رزازی، غزاله (1390). سیستم پشتیبان تصمیم جهت ارزیابی و توسعة فردی کارکنان بر اساس شایستگی و ارزیابی 360 درجه. پایان‌نامة کارشناسی ارشد مدیریت فناوری اطلاعات گرایش سیستم‌های اطلاعاتی پیشرفته، دانشکدة مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی.
زارع، ناصر (1390). بهینه­سازی مدل جانشین‌پروری با رویکرد شایسته­گزینی در شرکت فولاد آلیاژی ایران. پایان­نامة کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور در رشتة مدیریت اجرایی گرایش بازاریابی و صادرات مرکز کرج.
شبانی، راضیه، خورشیدی، عباس، عباسی، لطف­اله، و فتحی واجارگاه، کوروش (1397). ارائة الگوی شایستگی برای مدیران دورة ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران. پژوهش در نظام­های آموزشی، 12، 94- 79.
طوطیان اصفهانی، صدیقه، مهرآرا، اسداله، و کلانتری، رزیتا (1398). بررسی موانع مؤثر بر استقرار نظام جانشین­پروری. پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین (ع)، 11(1)، 100- 75.
عربشاهی، توتان (1396). بررسی ارزیابی کاندیداها بر جانشین‌پروری مدیران مدارس آموزش و پرورش منطقة 4 شهر تهران. شباک، 3(1)، 120-109.
قلیچ‌لی، بهروز، مشعوفی، شهرام، و قهرمانی، سعید (1396). شناسایی و رتبه­بندی عوامل اثربخش بر موفقیت نظام جانشین­پروری در صنعت بانکداری با استفاده از تکنیک تصمیم­گیری چندمعیاره (مورد مطالعه: بانک رفاه کارگران). آموزش و توسعة منابع انسانی، 4(12)، 103-79.
کرباسی، نغمه­السادات، و علوی، سیدبابک (1390). ملاحظات طراحی و پیاده­سازی اثربخش نظام جانشین­پروری در یک شرکت با رسمیت پایین و کارکنان دانش­محور. علوم مدیریت ایران، 6(22)، ۶۴- ۲۷.
لشکری، زهرا (1394). تبیین مؤلفه­های پیاده­سازی مدیریت استعدادیابی و جانشین­پروری در شهرداری زاهدان. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکدة مدیریت و حسابداری.
Ghafor Hassan, H. (2018). Adaptation talent management to enhance organization’s business strategy, erbil international airport as a case. Social Science and Economic Research, 3(3), 9187-927.
Loew, L. (2015).5State of succession management: increasing investment and accelerating automation. Industry Perspective, 1-34.
Nair, P., Shyamsunder, A., & Sarmma, Ch. (2011). Growing leaders at Infosys: An evidence-based approach to leader development. Founder & Chairman Emeritus, Infosys, VIKALPA, 36(3).
Reynold, M. (2017). Guidance on establishing an annual leadership talent management and succession planning process. Available at: //www. opm.gov.
Rothwell, W. (2011). Replacement planning: A starting point for succession planning and talent management. Training and Development, 15(1), 87-99.
Suhler Hart, A. (2011). An In-depth evaluation of succession planning and management in health care organizations. Doctoral Dissertation, university of Minnesota.
Zulqurnain, A., & Aqsa, M. (2018). Understanding succession planning as a combating strategy for turnover intentions Advances in Management Research. 16(2). 216-233.