مطالعة اثربخشی آموزش‌های مهارتی؛ مورد مطالعه کارآموزان زن مراکز فنی حرفه‌ای نائین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

2 کارشناسی ارشد بهسازی منابع انسانی، گروه روان‌شناسی، مؤسسة آموزش عالی امام جواد (ع)، یزد، ایران

3 دکترای مدیریت آموزشی، گروه مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

مقالة حاضر در پی مطالعة اثربخشی آموزش­ های مهارتی کارآموزان زن مرکز فنی و ­حرفه­ای نایین بر اساس نظریة  داده‌بنیاد بود. داده­های مطالعه از طریق مصاحبة هدفمند نظری با 14 نفر از کارآموزان، مدیران و مربیان مرکز فنی و حرفه ­ای نایین تا رسیدن به اشباع نظری گردآوری شد. داده‌ها به شیوة «کدگذاری» و «مقوله­ بندی» در سه سطح کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شدند. برای تعیین اعتبار داده ­ها، از روش «سه­ سوسازی» در قالب راهبردهای تطبیق توسط شرکت­کنندگان و بررسی متخصصان پژوهش کیفی­ استفاده شد. نتایج نشان داد «پدیدة محوری» شامل «جایگاه، اهمیت و کیفیت مهارت­ آموزی زنان» بود. همچنین، «شرایط علّی» شامل چالش آمایش و برنامه‌ریزی، توجه به سهم و نقش زنان در جامعه، توجه به علاقه، انگیزه و روحیات زنان و حرفه­مندی مربیان؛ «ویژگی ­های زمینه ­ای» شامل امکانات و تجهیزات و تکنولوژی، ساختار و مدیریت آموزش­ های فنی، مالیة آموزش ­های مهارتی، محیط و اقتصاد خانواده، و قوانین و مقررات؛ «شرایط مداخله ­گر محیطی» شامل عوامل محیط فرهنگی -اجتماعی، سیاسی، سیاست‌گذاری، و اقتصادی؛ «راهبردها» شامل تبلیغات و آگاه­ سازی، ارتباطات و به ره­گیری از تجارب داخلی و بین­ المللی، مشاوره و راهنمایی و استعداد‌یابی، حمایت خانواده و دولت؛ و پیامد­ها بیان‌کنندة توسعة فردی و سازمانی، اشتغال و کارآفرینی زنان، رفاه خانواده و جامعه، و ارتقای جایگاه اجتماعی زنان بود.

کلیدواژه‌ها


احمدی، حجت، و آتشک، محمد (1391). نیازسنجی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای مرتبط با زیست‌فناوری در سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای ایران. مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، 1، 180-161.
استراوس، آنسلم، و کوربین، جولیت (1395). مبانی پژوهش کیفی فنون و مراحل تولید نظریة زمینه‌ای. ترجمة ابراهیم‌ افشار، تهران: نشر نی.
بازرگان، عباس (1387). مقدمه‏ای بر روش‏های تحقیق کیفی و آمیخته: رویکردهای متداول در علوم رفتاری. تهران: نشر دیدار.
تصدیقی، محمدعلی (1381). مدیریت مشارکتی در آموزش و پرورش با تأکید بر نگرش روابط انسانی. مدیریت در آموزش و پرورش، 31، 12-1.
خالدی، محمد، و رفعتی، محسن (1391). مقایسة اثربخشی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای رسمی و غیر رسمی بر اشتغال. مهارت‌آموزی، 1(1)، 85-71.
خلاقی، علی اصغر (1391). ویژگی‌های نظام آموزش فنی و حرفه‌ای استرالیا: درس‌هایی برای اصلاح آموزش فنی و حرفه‌ای ایران. نوآوریهای آموزشی، 5، 84-67.
خنیفر، حسین (1389). درآمدی بر مفهوم آمایش سرزمین و کاربردهای آن در ایران. آمایش سرزمین، 2(2)، 26-5.
خواجه شکوهی، علیرضا، عباسی، مصیب، و خوش‌فر، غلامرضا (1391). بررسی میزان اثربخشی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در اشتغال نیروهای آموزش‌دیده استان گلستان. مهارت‌آموزی، 1(1)، 116-103.
دفت، ریچارد ال. (1386). مبانی تئوری و طراحی سازمان. ترجمة پارسائیان و اعرابی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
ربیعی، علی، و خادمی ورنامخواستی، نجمه (1393). موانع و راهکارهای توسعه کارآفرینی در سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور (مطالعة موردی اداره‌کل آموزش فنی و حرفه‌ای استان تهران). مهارت‌آموزی، 7، 51-25.
سپه‌پناه، مرجان، فرشادیان، محمدمسعود، ایمانی، احسان، و ظاهری، حمید (1394). بررسی وضعیت اشتغال مهارت دانش‌آموختگان سازمان فنی و حرفه‌ای در بخش صنعت پس از اتمام دورة آموزشی (مطالعة موردی اداره کل اموزش فنی و حرفه‌ای استان کرمانشاه). مهارت‌آموزی، 13، 150-135.
سلیمی، جمال (1393). آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، نیروی انسانی و کارآفرینی (مطالعة موردی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای استان کردستان). مهارت‌آموزی، 8، 24-7.
شفیعی، مسعود، و آراسته، حمیدرضا (1383). همکاری دانشگاه و صنعت. دایره‌المعارف آموزش عالی، تهران: بنیاد دانشنامة بزرگ فارسی.
عطارنیا، احمد، خنیفر، حسین، رحمتی، محمدحسین، و جندقی، غلامرضا (1393). بررسی وضعیت تدوین خط‌مشی در نظام غیر رسمی آموزش مهارتی ایران. مدیریت فرهنگ سازمانی، 12(2)، 374-345.
علی‌آبادی، شادی (1392). بررسی عوامل مؤثر در عدم گرایش دانش آموزان دختر نسبت به ادامه تحصیل در هنرستان‌های فنی ‌و حرفه‌ای در شهر تهران سال تحصیلی 91-90. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران.
فراستخواه، مقصود (1387). آینده‌اندیشی دربارة کیفیت آموزش عالی ایران؛ مدلی برآمده از نظریة مبنایی (GT)، پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 4(50)، 95-67.
کاووسی، طهماسب (1387). رابطة آموزش‌های کار و دانش و فنی و حرفه‌ای با اشتغال در آذربایجان شرقی. مدیریت و برنامه‌ریزی در نظام‌های آموزشی، 1(1)، 93-83.
کرمی دهکردی، اسماعیل، و بابائی، رقیه (1396). نیازهای دانشی و اجتماعی زنان روستای قزل‌تپۀ علی‌‏قلی استان زنجان برای مدیریت جامع حوضۀ آبخیز. زن در توسعه و سیاست، 15(2)، 264-241.
گال، مردیت، بورگ، والتر، و گال، جویس (1396). روش‌های تحقیق کمّی و کیفی در علوم تربیتی و روا‌ن‌شناسی. جلد دوم، ترجمة  جمعی از مؤلفان زیر نظر دکتر احمدرضا نصر اصفهانی، تهران: سمت.
نادری، ابولقاسم (1383). اقتصاد آموزش. تهران: نشر یسطرون.
نسل سراجی، جبرئیل، جهاندیده،‌ اصغر، اجاقی،‌ علی‌محمد، و جمعه‌ای،‌ مرضیه (1396). آمایش سرزمینی آموزش عالی سلامت در جمهوری اسلامی ایران. طب و تزکیه،‌ 26(1)، 32-21.
نوغانی دخت بهمنی، محسن، برادران کاشانی، زهرا، کرمانی، مهدی، و اصغرپور ماسوله، احمدرضا (1393). توانمندسازی مهارت‌محور کارگران خدماتی زن (مطالعه‏‌ای کیفی در مراکز اقامتی شهر مشهد). زن در توسعه و سیاست، 12(3)، 363-386.
نویدی، احمد، و برزگر، محمود (1391). ارزشیابی دوره‌های کاردانی آموزش فنی و حرفه‌ای. نوآوری‌های آموزشی، 42، 186-161.
نیازآذری، کیومرث، اسماعیلی شاد، بهرنگ، و ربیعی دولابی، مجید (1390). سیاستگذاری و فرایند خط‌مشی عمومی در نظام آموزشی. قائم شهر: انتشارات مهرالنبی.
Ayub, H. (2017). Parental influence and attitude of students towards technical education and vocational training. International Journal of Information and Education Technology, 7(7), 534-538.
Creswell, J., & Miller, D. (2000). Determining validity in qualitative inquiry’. Theory into Practice, 39(3), 124–130.
Deutscher, V., & Winther, E. (2018). Instructional sensitivity in vocational education. Learning and Instruction, 53, 21-33.
Forster, A. G., & Bol, T. (2018). Vocational education and employment over the life course using a new measure of occupational specificity. Social Science Research, 70, 176-197.
Garbuja, B. P., & Pasa, R. B. (2016). Role of technical and vocational education and training in women empowerment: A Case from Bima VDC of Myagdi District, Nepal. Training and Development, 2, 33-41.
Goel, D., & Vijay, P. (2017). Technical and vocational education and training (TVET) system in India for sustainable development. Bonn, UNEVOC.
Hartl, M. (2009). Technical and vocational education and training (TVET) and skills development for poverty reduction–do rural women benefit. International Fund for Agricultural Development, Italy.
Jabarullah, N. H., & Iqbal Hussain, H. (2019). The effectiveness of problem-based learning in technical and vocational education in Malaysia. Education + Training, 61(5), 552-567.
Leyaro, V., & Joseph, C. (2019). Employment Mobility and Returns to Technical and Vocational Training: Empirical Evidence for Tanzania (No. 2019-03).
Lu, P. W., Hill, S. S., Fields, A. C., Davids, J. S., & Melnitchouk, N. (2020). Factors Associated With the Professional Success of Female Surgical Department Chairs: A Qualitative Study. JAMA Surgery, 155(11), 1028-1033.
Ojimba, D. P. (2012). Vocational and technical education in Nigeria: issues, problems and prospects’ dimensions (IPP). Educational and Social Research, 2(9), 23-30
Pandey, A., Gupta, N., Pandey, A., & Singh, S. (2017). Impact of vocational training on value addition in knowledge and adoption of rural women. Indian Journal of Extension Education, 53(3), 36-39.
Sulaiman, N. L., Salleh, K. M., Mohamad, M. M., & Sern, L. C. (2015). Technical and vocational education in Malaysia: policy, leadership, and professional growth on Malaysia women. Asian Social Science, 11(24), 153-161.
Wu, Y., & Hu, J. (2015). Skill learning attitudes, satisfaction of curriculum, and vocational self-concept among junior high school students of technical education programs. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 174, 2862 – 2866.
Yusuff, M. A., & Soyemi, J. (2012). Achieving sustainable economic development in Nigeria through technical and vocational education and training: The missing link. Academic Research in Business and Social Sciences, 2(2), 71-77.