مقایسۀ تأثیر آموزش بازسازی شناختی و راهبردهای یادگیری خودگردان بر سرزندگی تحصیلی دانش آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی، گروه روان‌شناسی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران

2 استادیار، گروه روان‌شناسی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران

چکیده

هدف مطالعة حاضر مقایسة تأثیر آموزش بازسازی شناختی و راهبردهای یادگیری خودگردان بر سرزندگی تحصیلی دانش‌­آموزان پسر متوسطة دوم شهر بجنورد بود. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و ازنظر روش اجرا نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعة آماری پژوهش دانش­‌آموزان پسر متوسطة دوم مدارس دولتی شهر بجنورد در سال تحصیلی 1400-1401 بودند. از میان آنان 45 نفر به‌صورت نمونه‌گیری دردسترس انتخاب و به‌صورت تصادفی در سه گروه مساوی قرار گرفتند. ابزار پژوهش پرسشنامة سرزندگی تحصیلی دهقانی‌زاده و همکاران (1391) بود و گروه‌های آزمایش 8 جلسة 60 دقیقه‌ای به تفکیک تحت آموزش بازسازی شناختی بک (2008) و راهبردهای یادگیری خودگردان پنتریچ (1995) قرار گرفتند و گروه گواه آموزشی ندید. داده‌ها به روش تحلیل واریانس اندازه‌گیری‌های مکرر و آزمون تعقیبی بن‌فرنی تحلیل شدند. نتایج حاکی از اثربخشی هر دو روش بازسازی شناختی و راهبردهای یادگیری خودگردان بر سرزندگی تحصیلی بود(001/0>P). همچنین، بین این دو روش تفاوت معناداری وجود داشت و اثربخشی آموزش بازسازی شناختی هم در پس‌آزمون و هم در دورة پیگیری بیش از آموزش راهبردهای یادگیری خودگردان بود (05/0>P). نتیجة این پژوهش نشان داد می‌توان از این دو روش در جهت افزایش سرزندگی تحصیلی دانش‌­آموزان مدارس دولتی پسرانه استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها


آذریان، رضا، مهدیان، حسین، و جاجرمی، محمود (1399). مقایسة اثربخشی آموزش سرزندگی تحصیلی و تنظیم هیجان بر معنای تحصیلی و سازگاری تحصیلی. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 14، 494-483.
بازیار، صادق، و دهقانی، یوسف (1394). بررسی اثربخشی آموزش بازسازی شناختی بر کاهش میزان درماندگی آموزش و افزایش انگیزة تحصیلی دانش­آموزان مقطع متوسطة ممسنی. کنفرانس ملی آینده‌پژوهی، علوم انسانی و توسعه، شیراز: مرکز توسعة آموزش‌های نوین ایران.
حسنی، معصومه، غفاری، عذرا، ابوالقاسمی، عباس، و تکلوی، سمیه (1398). اثربخشی بازسازی شناختی بر حس پیوستگی و تعاملات زناشویی در زوجین متقاضی طلاق. مجلة دانشکدة پزشکی مشهد، 62(4)، 263-252.
دلاور، علی (1385). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. ویرایش دوم، تهران: رشد
دهقانی‌زاده، محمدحسین، و حسین‌چاری، مسعود (1391). سرزندگی تحصیلی و ادراک از الگوی ارتباطی خانواده؛ نقش واسطه‌ای خودکارآمدی. مطالعات آموزش و یادگیری، 4(2)، 47-21.
شفیعی، صابر، و روانان، مجتبی (1399). نقش سرزندگی تحصیلی در عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان. پژوهش و مطالعات علوم اسلامی، 2(12)، 83-70.
شیرازی تهرانی، علی‌رضا، میردریکوند، فضل‌الله، و جاودانی، مریم (1394) اثربخشی آموزش بازسازی شناختی در اصلاح سبک‌های اسنادی دانش‌آموزان. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 4(1)، 78-69.
عرب‌زاده، مهدی، کدیور، پروین، و دلاور، علی (1393). بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری خودگردان بر مهارت حل مسئلة اجتماعی دانش‌آموزان. علوم تربیتی و روان‌شناسی، 3(1)، 82-71.
فولادی، اسما، کجباف، محمدباقر، و قمرانی، امیر (1397). اثربخشی آموزش سرزندگی تحصیلی بر موفقیت تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان دختر. آموزش و ارزشیابی، 11(24)، 53-37.
کابینی‌مقدم، سلیمان، انتصار فومنی، غلامحسین، حجازی، مسعود و اسدزاده، حسن (1397). اثربخشی آموزش راهبرد یادگیری خودگردان در افزایش سرزندگی تحصیلی و وجدان تحصیلی دانش­آموزان اهمال‌کار. روان‌شناسی تربیتی، 9(14)، 193-171.
کابینی‌مقدم، سلیمان، انتصار فومنی، غلامحسین، حجازی، مسعود، و اسدزاده، حسن (1398). اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری خودگردان و آموزش کمک‌خواهی بر پایستگی تحصیلی دانش­آموزان اهمال‌کار مدارس غیر انتفاعی. رویکردهای نوین آموزشی، 14(1)، 193-171.
کاظمی، صادق و سلیمی، سمانه (1401). مقایسة احساس تعلق به مدرسه، سرزندگی تحصیلی و هیجانات تحصیلی در بین دانش­آموزان پایة اول ابتدایی در دوران قبل و شیوع کرونا. مدیریت و چشم‌انداز آموزش، 4(14)، 61-43.
میرزابیگی، احمد، بختیارپور، سعید، افتخار صعادی، زهرا، مکوندی، بهنام، و پاشا، رضا (1397). مقایسة سرزندگی تحصیلی، احساس تعلق به مدرسه، انگیزة پیشرفت تحصیلی در بین دانش‌آموزان دختر و پسر مدارس متوسطه دوم شهر ایلام. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 12، 1104-1085.
هاشمی، سیداحمد، و منطق، عبدالوحید (1398). بررسی اثربخشی آموزش بازسازی شناختی بر کاهش درماندگی و افزایش انگیزة تحصیلی دانش­آموزان پسر مقطع متوسطة اول شهر شیراز. مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی، 44(18)، 176 -159.
Aliem, N., Sugiharto, D. Y. P., & Awalya, A. (2019). Group counseling with cognitive restructuring technique to improve the self-efficacy and assertiveness of students who experienced advanced study anxiety. Journal Bimbingan Konseling, 8(4), 106-112.
Astuti, L. P., & Wangid, M. N. (2020). The Effectiveness of Cognitive Restructuring Techniques in Improving Students Learning Motivation. Islamic Guidance and Counseling Journal, 3(2), 75-82.
Blackmore, C., Vitali, J., Ainscough, L., Langfield, T., & Colthorpe, K. (2021). A Review of Self-Regulated Learning and Self-Efficacy: The Key to Tertiary Transition in Science, Technology, Engineering and Mathematics (STEM). International Journal of Higher Education, 10(3), 169-177.‏
Chen, M., & Wu, X. (2021). Attributing academic success to giftedness and its impact on academic achievement: The mediating role of self-regulated learning and negative learning emotions. School Psychology International, 42(2), 170-186.
Collie, R. J., Ginns, P., Martin, A. J., & Papworth, B. (2017). Academic buoyancy mediates academic anxiety’s effects on learning strategies: An investigation of English- and Chinese-speaking Australian students. Educational Psychology, 37, 947–964.
Comerford, J., Batteson, T., & Tormey, R. (2015). Academic buoyancy in second level schools: insights from Ireland. Social and Behavioral Sciences, 197, 98-103.
Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2019). Investigating the reciprocal relations between academic buoyancy and academic adversity: Evidence for the protective role of academic buoyancy in reducing academic adversity over time. International Journal of Behavioral Development, 44(4), 301-312.
Mirza, R., Sitorus, E. A., Purba, W. Y., Sebayang, M. J. B., & Sagala, E. (2021). CBT counseling with cognitive restructuring techniques to increase self efficacy in students' learning of junior high school. budapest international research and critics institute. (BIRCI-Journal): Humanities and Social Sciences, 4(4), 106-112.‏
Rameli, M. R. M., Abramson, L. Y., & Shing, L. S. (2020). The influence of self-regulation towards academic Vitality in English among Malaysian upper primary students. Universal Journal of Educational Research, 8(5), 169-177.‏
Saputra, W. N. E. (2017). Effectiveness of cognitive restructuring technique to reduce academic pracrastination of vocational high school students. COUNS-EDU: The International Journal of Counseling and Education, 2(1), 6-10.‏