شیوع استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی و آسیب‌شناسی آن در دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان استان مازندران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری مشاوره، گروه علوم تربیتی و مشاوره، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران ‏‏

2 گروه آموزش زبان و ادبیات عرب، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

3 گروه آموزش علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

4 دانشجوی دکتری مشاوره، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی شیوع استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی و آسیب‌شناسی آن در دانشجو ‏معلمان ‏دانشگاه فرهنگیان استان مازندران است. تحقیق از نوع کاربردی- توسعه‌ای است. از روش پژوهش پیمایشی استفاده شد‏. جامعة ‏آماری پژوهش ‏شامل کلیة ‌دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان استان مازندران است که در سال 1398در ‏این دانشگاه مشغول به تحصیل بودند، تعداد افراد جامعه 2430 نفر است، با استفاده از فرمول کوکران ‏تعداد نمونة محاسبه‌شده 332 نفر در نظر گرفته شد. روش نمونه‌گیری طبقه‌ای است و برای جمع‌آوری ‏اطلاعات از پرسشنامة ‏محقق‌ساخته استفاده شد. به‌منظور ‏تلخیص متغیرهای مربوط به سودمندی و آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی مجازی از ‏‎SWOT‏ و ‏تحلیل عاملی ‏اکتشافی به روش واریماکس و ضریب ‏KMO ‎‏ و آمارة ‏Bartlet‏ استفاده شد.‏ نتایج نشان داد ‏که 5/73 درصد ‌دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان روزانه 2 تا 8 ساعت از شبکه‌های مجازی استفاده ‏می‌کنند و ‏همچنین، چهار اپلیکیشن واتساپ، تلگرام، اینستاگرام و شمیم بیشترین کاربرد را دارد. همچنین، ‏کاربردهای آموزشی و نقاط قوت و نقاط ضعف و فرصت‌ها و تهدیدهای فضای مجازی شناسایی شد. ‏نتایج نشان داد شبکه‌های اجتماعی، باوجود داشتن نقاط ‏قوت و فرصت‌های فراوان در زمینه‌های ‏گوناگون، در صورت عدم مدیریت صحیح ممکن است ‏تهدیداتی در زمینة سلامت جسمانی- روانی، فرهنگی- اجتماعی و سیاسی برای دانشجومعلمان داشته باشند.‏

کلیدواژه‌ها


اخوان ملایری، فائزه، نوغانی، محسن، و مظلوم خراسانی، محمد (1393). شبکه‌های اجتماعی مجازی و شادکامی. رسانه و فرهنگ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 4(2)، 24-1.
افجه، سیدعلی اکبر، انتظاری، اردشیر، و مرتجی، نجمه سادات (1394). الگوی رفتار اشتراک دانش در شبکة اجتماعی. علوم اجتماعی (علامه طباطبایی)، 71، 125-90.
افشاری، معصومه، میرزایی، مریم، کنگاوری، مهدی، و افشاری، معصومه (1395). تجربیات دانشجویان از پیامدهای شبکه‌های اجتماعی: یک مطالعة کیفی. تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 4(3)، 256-265.
افشانی، سیدعلیرضا، و شیری محمدآباد، حمیده (1399). شبکة اجتماعی زنان و سلامت اجتماعی در خانواده. فرهنگ یزد، 1(5)، 68-47.
اکبری تبار، علی اکبر، و هزارجریبی، جعفر (1392). مطالعه‌ای در باب تأثیرات شبکه‌های اجتماعی بر سبک زندگی و اوقات فراغت جوانان. کنگرة ملی اوقات فراغت و سبک زندگی جوانان.
امامی ریزی، کبری (1395). تأثیر استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان. راهبردهای آموزشی در علوم پزشکی، 9(3)، 213-206.
بیگ‌زاده، امین، کهن، شهناز، یمانی، نیکو، و رضایی، حبیب‌الله (1395). تبیین دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی از کاربرد شبکه‌های اجتماعی مجازی در آموزش: یک مطالعة کیفی. گام‌های توسعه در آموزش پزشکی، 13(3)، 234-220.
پورمودت، خاتون، و کجباف، محمدباقر (1395). بررسی اجتماعی در دانش‌آموزان استفاده‌کننده از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مجازی. پژوهش‌های روان‌شناسی اجتماعی، 6(23)، 105-93.
تولایی، روح‌الله، صباغی، زهرا، و نظافتی، نوید (1396). شناسایی و تحلیل فرصت‌ها و تهدیدهای شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی؛ مورد مطالعه، دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی، 10(3)، 175-153.
جوادی‌نیا، سیدعلی رضا، عرفانیان، مرتضی، عابدینی، محمدرضا، و بیجاری، بیتا (1391). تأثیر استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی بر عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بیرجند. مجلة ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 12(8)، 606-597.
خلیلی، لیلا (1394). استفاده دانشجویان از شبکه‌های اجتماعی. تعامل انسان و اطلاعات، 2(1)، 73-60.
خنیفر،حسین، و غفرانی، عاطفه (1399). تحول دیجیتال در فرایند یاددهی- یادگیری، ‌سنجش صلاحیت دیجیتال ‌دانشجومعلمان. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 9(3)، 47-23.
ذکایی، محمدسعید (1386). رابطة حضور در فضای مجازی و هویت مدرن، پژوهشی در بین دانشجومعلمان اینترنتی جهان ایرانی. علوم اجتماعی، 33، 153-111.
رضوانی، ابوالقاسم، و عجم، علی اکبر (1395). رابطة میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی با پیشرفت تحصیلی و اعتماد در روابط بین‌فردی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بیرجند. توسعة آموزش در علوم پزشکی، 9(24)، 43-33.
زمانی، بی‌بی عشرت، عابدینی، یاسمین، و کلانتری، میترا (1392). پیشرفت تحصیلی، میزان و چگونگی استفاده از اینترنت در دخترها و پسرهای دبیرستان. روان‌شناسی کاربردی، 7(3)، 101-85.
سرمدی، محمدرضا، ضرابیان، فروزان، صیف، محمدحسین، و فاطمیان، علی (1398). مطالعة مبانی معرفت‌شناسی آموزشی مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی مجازی. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 8 (20)، 180-155.
سلیمانی، مجید، سعدی‌پور، اسماعیل، و اسدزاده، حسن (1395). شبکه‌های اجتماعی مجازی و نقش آن در پیش‌بینی اهمال‌کاری تحصیلی، احساس تنهایی و سلامت روان دانش‌آموزان. پژوهش‌های روان‌شناسی اجتماعی، 6(21)، 75-61.
شاهمرادی، مهرنوش، صفایی، علی اصغر، تجریشی، حورا، نظری، الهام، دل آرام، زینب، زارعی، زینب، و زینلی، ناهید (1395). کاربردهای مرسوم شبکه‌های اجتماعی در حوزة بهداشت و درمان. مدیریت اطلاعات سلامت، 13(3)، 248-243.
صراف‌زاده، مریم، و علوی، سهیلا (1392). جایگـاه شبکه‌های اجتمـاعی آنلاین در میان دانشجویان کارشناسی ارشد علـم اطلاعـات و دانـش‌شناسی. تعامل انسان و اطلاعات، 1(1)، 56-44.
فلاحی، علی (1395). تحلیل کیفی و کمی تأثیر شبکه‌های اجتماعی مجازی در ساختار خانواده. زنان و خانواده، 11(35)، 170-151.
نجف‌زاده مقدم، زهرا، حاجی‌تبار فیروزجائی، حسن، و اسماعیلی، مهدی (1398). پیشگیری از وقوع جرائم منافی عفت در ‏فضای مجازی. فقه و تاریخ تمدن، 63، 16-1.
نجفی، فاطمه، و واحدی، مهدی (1398). فرصت‌های فضای مجازی، رویکرد دینی آموزشی. بینالمللی میانرشتهای و بینالادیانی Pure Life، 20، 48-31.
یعقوبی، جعفر ،و محمدی، وحید. (1397). کاربردهای آموزشی شبکه‌های اجتماعی مجازی و آسیب‌های اجتماعی آن از دیدگاه دانشجویان کشاورزی مورد مطالعه: دانشکدة کشاورزی دانشگاه زنجان .پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، 44(11)، 44-33.
یعقوبی، فاطمه (1398). بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی درگرایش دختران به مد و خودآرایی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة علوم اجتماعی، مطالعات فرهنگی. دانشگاه کاشان، دانشکدة علوم انسانی. گروه علوم اجتماعی.
Bessarab, A., Mitchuk, O., Baranetska, A., Kodatska, N., Kvasnytsia, O., & Mykytiv, G. (2021). Social networks as a phenomenon of the information society. Optimization in Industrial Engineering, 14(1), 35-42.
Brumley, L. D., Nauphal, M., Schwartz, L. A., & Jaffee, S. R. (2021). Psychosocial correlates and consequences of adolescents’ self generated academic goals and appraisals. Research on Adolescence, 31(1), 204-217.
Cabezas-González, M., Casillas-Martín, S., & Muñoz-Repiso, A. G. V. (2021). Basic Education Students’ Digital Competence in the Area of  communication: The influence of online communication and the use of social networks. Sustainability, 13(8), 4442.
Farani, A. Y., Karimi, S., Izadi, N., & Pouia, A. (2018). Effect of virtual social networks on entrepreneurial behaviour of agriculture students in Iran. Applied Economics, 51(8), 1-10.
Hrabovskyi, Y., Babenko, V., Al’boschiy, O., & Gerasimenko, V. (2020). Development of a technology for automation of work with sources of information on the internet. WSEAS Transactions on Business and Economics, 17(25), 231-240.
Hussain, A., Ahmad, N., Shafique, M. N., & Raza, M. A. (2015). Impact of social networking applications/websites on students in dera ghazi khan city Pakistan. Singaporean Journal of Business Economics, And Management Studies, 3(8), 1-8.
Lee, D., Lee, J., & Jung, Y.C. (2021). Altered functional connectivity of the dorsal attention network among problematic social network users. Addictive Behaviors, 8(116), 106823.
Martin, M., & Schumacher, P. (2012). Incidence and correlation of pathological internet use in college students. Proceeding of the Annualconvention of the Amercak Psychological Association, 8-12.
Sanchez-navara, J., & Aranda, D. (2013). Messenger and social network sites as tools for sociability, leisure and informal learning for Spanish young people. The European Journal of Communication,  28(1), 67-75.
Singh, A. S., & Masuku, M. B. (2014). Sampling techniques & determination of sample size in applied statistics research: An overview. Economics, Commerce and Management, 2(11), 1-22.
Teclehaimanot, B., & Hickman, T. (2011). Student-teacher interaction on facebook: What students find appropriate. Tech Trends, 55(3), 19-30.