شناسایی و تبیین آسیب‌های فرایند هویت‌یابی فراگیران در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی ایران با تأکید بر هویت اسلامی – ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه آموزش علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

یکی از عرصه‌هایی که مفهوم هویت به‌شدت در آن مطرح می‌شود، حوزۀ تعلیم و تربیت است. تلاش نگارنده بر‌ این است که مجموعه آسیب‌های فرایند هویت‌یابی فراگیران در نظام تعلیم و تربیت ایران و جریان هویت‌آفرینی اسلامی­ایرانی در بستر نظام تعلیم و تربیت را بحث و تحلیل کند. این پژوهش از اشکال پژوهش‌های فلسفی و با روش تحلیلی­استنتاجی انجام شده است‌. سؤال اصلی پژوهش این است که چه چالش‌هایی باعث شده است، جریان هویت‌یابی اسلامی­ایرانی فراگیران با اینکه مورد نظر نظام تعلیم و تربیت است و برای آن برنامه‌ریزی وسیعی می‌شود، روند مطلوبی را طی نمی‌کند و مهم‌ترین آسیب‌های فرایند هویت‌یابی فراگیران در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی کدامند؟ نتایج نشان می‌دهد که دو دسته از آسیب‌ها را می‌توان مطرح کرد؛ دستۀ اول مربوط به میدان عمل تعلیم و تربیت در مسیر هویت‌بخشی اسلامی-ایرانی به فراگیران است که در مجموع، هجده مورد را شامل می‌شود و دستۀ دوم به هویت خودِ نظام تعلیم و تربیت اشاره دارد که شامل چهار مورد است. مواردی از جمله عدم بازخوانی و بازتولید همه‌جانبۀ اجزای نظام تعلیم و تربیت، عدم هماهنگی تغییرات درون نظام تعلیم و تربیت، عدم وجود ایدۀ مشخصی از فرایند هویت‌یابی اسلامی-ایرانی و عدم طی‌شدن مطلوب فرایندهای درون‌ساختاری تعلیم و تربیت مربوط به دستۀ اول و عدم تنوع زمینه‌های هویتی، عدم جامعیت و استقلال مؤلفه‌ها، عدم سازگاری درونی زمینه­های موجود هویتی و عدم طی­شدن فرایندهای هویتی در دستۀ دوم جای می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها


باقری، خسرو، سجادیه، نرگس، و توسلی، طیبه (1394). رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفة تعلیم و تربیت. تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
پیدایی، میرمهرداد، و نوری، فیروز (1391). آسیب­شناسی آموزش کارکنان در سازمان­ها. تهران: انتشارات سیمای دانش.
ذاکری، مختار (1394). مفهوم­پردازی هویت و کاربرد آن در تعلیم و تربیت. رسالة دکتری، دانشگاه شیراز.
راستگو، سیدمحمود (1397). عوامل مؤثر در تحکیم و ارتقای هویت دینی دانش‌آموزان متوسطة دورة اول. پیشرفت­های نوین در روان‌شناسی، علوم تربیتی و آموزش ‌و پرورش، 2، 82-68.
سبحانی‌نژاد، مهدی، و امیری، زهرا (1394). چارچوب مفهومی هویت اسلامی-ایرانی. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 3، 425-413.
علیخانی، علی‌اکبر (1383). مبانی نظری هویت و بحران هویت. تهران: پژوهشکدة علوم انسانی و اجتماعی.
محمودی، سیروس (1398). بررسی وضعیت مؤلفه­های هویت ملی در کتاب‌های درسی پایة دوازدهم. مطالعات ملی، 78، 76-61.
میربلوچ زهی، فاطمه (1398) . ارائة راهکارهای اجرایی برای تقویت هویت اسلامی­-ایرانی کودکان در مراکز پیش‌دبستانی. پیشرفت­های نوین در روان‌شناسی، علوم تربیتی و آموزش ‌و پرورش، 21، 74-64.
میرزاپور، سمیرا، زمانی‌مقدم، افسانه، و جعفری، پریوش (1398). کارکرد آموزش و پرورش در نهادینه­سازی هویت ملی دانش‌آموزان از منظر کارکنان مدارس. مطالعات ملی، 79، 74-53.
نادری، مریم (1397). تبیین مبانی فلسفی هویت اسلامی­ایرانی و آسیب­شناسی آن­. اندیشه­های نوین تربیتی، 14(3)، 25-7.
هانتینگتن، ساموئل (1384). چالش‌های هویت در آمریکا. ترجمة‌ محمدرضا گلشن و همکاران، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی.
Maykut. P., & Morehouse, R. (1994). Beginning qualitative research. London: The Falmer press.
Miedima, R. (2016). Language, power and identity. Language Teaching, 45(2), 215- 233.
Paranjpe Anand, C. (2002). In search of identity. New York: Ahalsted press book.
Regina, K. M. A. (2017). An investigation of Jewish ethnic identity and identification and their psychological correlates for American Jewish. Master Thesis of Science, Ohio State University.
Roath, J., & Kelipart P. (2019). Identity Theory and Social Identity Theory. Social Phycology Quarterly, 163(3), 224-237.
Schneider, C. E. (2018). His running for normalcy, identity development, and the disability blues: An auto ethnography that explores one man’s quest to understand identity. Master Thesis of Arts. College of Education and Human Services of Ohio University.