بررسی اثر آموزش مبتنی بر طرحواره در مهارت حل مسئلۀ ریاضی دانش‌آموزان دوم ابتدایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم انسانی، انشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

3 دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش مبتنی بر طرحواره بر مهارت حل مسئلۀ داستانی حساب دانش‌آموزان پایۀ دوم ابتدایی انجام شده است. پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعۀ آماری پژوهش، دانش‌آموزان پایۀ دوم ابتدایی روستای چاهشک شاندیز بودند که در سال تحصیلی 1399-1400 تحصیل می‌کردند. روش نمونه‌گیری، تصادفی خوشه‌ای دومرحله‌ای بود و حجم نمونه 50 نفر از دانش‌آموزان بودند که از این بین، دو گروه کلاسی 25 نفره به صورت تصادفی به عنوان گروه آزمایش و گواه  انتخاب شدند. گروه آزمایش، به مدت بیست جلسۀ آموزش مبتنی بر طرحواره را دریافت و گروه گواه این روش را دریافت نکردند. ابزارهای پژوهش، آزمون هوش ریون رنگی کودکان، نسخۀ تجدید نظر شده (1956) و آزمون محقق‌ساختۀ مهارت حل‌ مسئلۀ داستانی بود. برای تحلیل نتایج از تحلیل کوواریانس استفاده شد. طبق نتایج پژوهش، آموزش مبتنی بر طرحواره موجب بهبود توانایی حل مسئله داستانی، با اندازۀ اثر 67/0 در دانش‌آموزان پایۀ دوم ابتدایی با سطح معناداری (001/0 P≤) شده است. با توجه به یافته­های پژوهش، معلمان پایۀ دوم ابتدایی می‌توانند از این روش برای بهبود مهارت حل مسئلۀ داستانی حساب استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها


بدری، رحیم، نعمتی، شهروز، هاشمی، تورج، و ابراهیمی، امید (1400). آموزش مبتنی بر طرحواره رویکردی مؤثر در حل مسائل کلامی در دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری خاص: مطالعة مروری. پژوهان، ۱۹(۳)، 56-64.
پیاژه، ژان، و اینهلدر، باربل (1396). روان‌شناسی کودک. ترجمة زینب توفیق، تهران: انتشارات نی.
حاجی‌تبار فیروزجایی، محسن، میرعرب رضی، رضا، و آسوده، فاطمه ( 1396). تأثیر آموزش ریاضی به شیوة آی مت بر خلاقیت و مهارت‌های پایة ریاضی کودکان پیش‌دبستان. مطالعات پیش‌دبستان و دبستان، 3(9)، 143-125.
دازی، سارا (1390). بررسی تأثیر اختلال خواندن بر اختلال ریاضی با تأکید بر اعتبارسنجی آزمون تشخیصی خواندن استنفورد و آزمون تشخیصی ریاضی استنفورد. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
دازی، سارا، کدیور، پروین، عبداللهی، محمد حسین، و حسن‌آبادی، حمید رضا (۱۳۹۶). کاربرد آموزش بسط طرحواره برای ترمیم آسیب‌های حل مسئله داستانی دانش‌آموزان دارای اختلال ریاضی در پایة دوم ابتدایی. کودکان استثنایی، ۱۷(۴)، 128-113.
رجبی، غلام‌رضا (1387). هنجاریابی آزمون ماتریس‌های پیشروندة ریون رنگی کودکان در دانش‌آموزان شهر اهواز. روان‌شناسی معاصر، 3(1)، 32-23.
زارعی زوارکی، اسماعیل، و طوفانی‌نژاد، احسان (1396). تأثیر آموزش تلفیقی بر میزان یادگیری دانش‌آموزان در درس ریاضی. اندیشه‌های نوین تربیتی،13(1)، 90-73.
سیف، علی‌اکبر (1391). روان‌شناسی پرورشی نوین: روان‌شناسی یادگیری و آموزش. ویرایش هفتم، تهران: دوران.
قانعی، مجید (1394). بررسی اثربخشی هوش سیال و ظرفیت حافظة فعال بر عملکرد ریاضی دانش‌آموزان مدارس استعدادهای درخشان و عادی با تفکیک و بدون تفکیک جنسیت. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
نعمتی، شهروز، تقی‌پور، کیومرث، و مارالانی، فاطمه (1398). کاربرد آموزش حل مسئلة کلامی مبتنی بر طرحواره در اختلال یادگیری ویژه با آسیب ریاضی: مطالعة مروری نظامند. روان‌شناسی افراد استثنایی، 9(35 )، 168-141.
نیک‌قلب، منیژه و پوشنه، کامبیز (1398). تأثیر برنامة تقویت حافظة فعال رایانه‌محور بر بهبود مهارت‌های حل مسئلة ریاضی دانش‌آموزان با مشکلات یادگیری ریاضی. کودکان استثنایی (پژوهش در حیطة کودکان استثنایی)، 19(4)، 22-5.
Aunio, P. (2006). Number sense in young children:(Inter) national group differences and an intervention programme for children with low and average performance. Helsingin yliopisto‏
Boonen, A. J., van der Schoot, M., van Wesel, F., de Vries, M. H., & Jolles, J. (2013). What underlies successful word problem solving? A path analysis in sixth grade students. Contemporary Educational Psychology, 38(3), 271-279.‏
Casner, B. (2016). A mixed method study on schema-based instruction, mathematical problem solving skills, and students with an educational disability, Doctoral Dissertation, Lindenwood University.‏
Clarke, B., Smolkowski, K., Baker, S. K., Fien, H., Doabler, C. T., & Chard, D. J. (2011). The impact of a comprehensive Tier I core kindergarten program on the achievement of students at risk in mathematics. The Elementary School Journal, 111(4), 561-584.‏
Cook, S. C., Collins, L. W., Morin, L. L., & Riccomini, P. J. (2020). Schema-based instruction for mathematical word problem solving: An evidence-based review for students with learning disabilities. Learning Disability Quarterly، 43(2), 75-87.‏ Centre for Education Statistics and Evaluation, Cognitive load theory: Research that teachers really need to understand, NSW Department of Education, 2017.
de León, S. C., Jiménez, J. E., & Hernández-Cabrera, J. A. (2022). Confirmatory factor analysis of the indicators of basic early math skills. Current Psychology, 41(2), 585-596.‏
Drayton, A. (2016). A case study of the reported use of metacognitive reading strategies by postsecondary instructors of developmental reading courses with struggling adult readers to increase comprehension. Florida Atlantic University.‏
Fuchs, L. S., Gilbert, J. K., Fuchs, D., Seethaler, P. M., & N. Martin, B. (2018). Text comprehension and oral language as predictors of word-problem solving: Insights into word-problem solving as a form of text comprehension. Scientific Studies of Reading, 22(2), 152-166.‏
Fuchs, L. S., Gilbert, J. K., Powell, S. R., Cirino, P. T., Fuchs, D., Hamlett, C. L., ... & Tolar, T. D. (2016). The role of cognitive processes, foundational math skill, and calculation accuracy and fluency in word-problem solving versus prealgebraic knowledge. Developmental Psychology, 52(12), 2085.‏
Fung, W., & Swanson, H. L. (2017). Working memory components that predict word problem solving: Is it merely a function of reading, calculation, and fluid intelligence?. Memory & cognition, 45(5), 804-823.‏
Ghavifekr, S., & Rosdy, W. A. W. (2015). Teaching and learning with technology: Effectiveness of ICT integration in schools. International Journal of Research in Education and Science, 1(2), 175-191.‏
Griffin, S. (2004). Building number sense with Number Worlds: A mathematics program for young children. Early Childhood Research Quarterly, 19(1), 173-180.‏
Heishman, A. (2015). Effectiveness of computerized working memory training on math achievement and other transfer effects in children with ADHD and math difficulties (Doctoral dissertation, The George Washington University).‏
Jitendra, A. K. (2019). Using schema-based instruction to improve students’ mathematical word problem solving performance. In International Handbook of Mathematical Learning Difficulties. Springer, Cham.‏ 2019. P. 595-609.
Jitendra, A. K., Griffin, C. C., Haria, P., Leh, J., Adams, A., & Kaduvettoor, A. (2007). A comparison of single and multiple strategy instruction on third-grade students' mathematical problem solving. Educational Psychology99(1), 115.‏
Marshall, S. P. (1995). Schemas in problem solving. Cambridge University Press.‏
McLeod, D. B., & Adams, V. M. (Eds.). (2012). Affect and mathematical problem solving: A new perspective. Springer Science & Business Media.‏
Neef, N. A., Nelles, D. E., Iwata, B. A., & Page, T. J. (2003). Analysis of precurrent skills in solving mathematics story problems. Applied Behavior Analysis, 36(1), 21-33.‏
Rosenzweig, C., Krawec, J., & Montague, M. (2011). Metacognitive strategy use of eighth-grade students with and without learning disabilities during mathematical problem solving: A think-aloud analysis. Learning Disabilities, 44(6), 508-520.‏
Swanson, H. L., Lussier, C. M., & Orosco, M. J. (2015). Cognitive strategies, working memory, and growth in word problem solving in children with math difficulties. Learning Disabilities, 48(4), 339-358.‏
Xin, Y. P., Jitendra, A. K., & Deatline-Buchman, A. (2005). Effects of mathematical word Problem—Solving instruction on middle school students with learning problems. Special Education, 39(3), 181-192.‏