پیشایندهای تحقق صدای دانش آموز: یک مطالعه فراترکیب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

2 استاد مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

3 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر تحقق صدای دانش‌آموز در دوره ابتدایی تحت عنوان پیشایندهای تحقق صدای دانش‌آموز با روش فراترکیب انجام شد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری شامل کلیه پژوهش-های پیشین در این زمینه بین سال‌های 2021 -2000 می‌باشد. برای گردآوری داده‌های پژوهش حاضر نشریه‌های داخلی (مگ ایران، ایران داک، علم نت، نورمگز و سیویلیکا) و خارجی (ابسکو، اسپرینگر، ساینس دایرکت، اریک و گوگل اسکالر) در مجموع ده پایگاه جستجو شد. در این راستا کلیدواژه‌های مرتبط با هدف پژوهش مورد جستجو قرار گرفت و با روش نمونه‌گیری هدفمند مرتبط‌ترین مطالعات به عنوان نمونه آماری انتخاب شد. 115 منبع در حوزه صدای دانش‌آموز مورد ارزیابی قرار گرفت و در نهایت 28 مقاله انتخاب و با تحلیل محتوای آن‌ها ابعاد و کدهای مربوط استخراج شد. یافته-های پژوهش در 5 مقوله، 21 مفهوم و 170 کد شناسایی و دسته‌بندی شد که پنج مقوله اصلی عبارتند از دموکراسی آموزشی، کاریزمای معلمی، نظام ارزشیابی مطلوب، محتوا، زنگ تفریح هدفمند. در نهایت پس از طی گام‌های پژوهش الگویی از پیشایندهای تحقق صدای دانش‌آموز ارائه شد. نتایج پژوهش حاضر و الگوی ارائه شده در این پژوهش می‌تواند نقشه راه مناسبی در راستای ارج نهادن به آوای دانش‌آموزان و تغییر نقش آن‌ها به عنوان عاملی در تلاش برای بهبود مدرسه باشد.

کلیدواژه‌ها


آتشک، محمد؛ توفان، مهوش؛ احمدی، امینه (1391). تحلیل کمی محتوای کتاب­های فارسی از منظر اهداف اخلاقی مصوب دوره ابتدایی. اخلاق در علوم رفتاری، 7(4)، 74-84.
احمدپوری، یونس؛ شیخ­زاده تکابی، رعنا (1396). مقایسه و نقد سنجش و ارزشیابی کمی و کیفی. مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 3(3)، 59- 73.
ادیب­منش، افشین (1398). پدیدارشناسی تجارب معلمان ابتدایی از اجرای کامل طرح ارزشیابی کیفی- توصیفی. پژوهش­های تربیتی، 38، 60- 85.
اکبری، حمید (1391). بررسی میزان مشارکت دانش­آموزان در امور مدارس شهر بیرم از دیدگاه معلمان در سال تحصیلی 1391. پایان­نامه کارشناسی‌ارشد رشته مدیریت آموزشی، گروه علوم­تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
امیری، آذرمیدخت (1390). نقش شورای دانش­آموزی در توسعه صلاحیت­های سیاسی و اجتماعی دانش­آموزان دوره راهنمایی شهر مرودشت. پایان­نامه کارشناسی‌ارشد رشته برنامه­ریزی درسی، گروه علوم­تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
برزگر، زینب (1400). تحلیل میزان پویایی محتوای کتاب علوم تجربی پایه ششم ابتدایی بر اساس تکنیک ویلیام رومی. اولین کنفرانس ملی مطالعات کاربردی در فرایندهای تعلیم‌وتربیت، 25 شهریور، بندرعباس، ایران.
البرزی، محبوبه (1390). رابطه سبک­های ارتباطی معلمان با خلاقیت شناختی دانش­آموزان بر اساس باورهای شناختی و انگیزشی آنان. روانشناسی معاصر، 5(2)، 33- 46.
بلاغت، سید رضا؛ نقیب­زاده، میرعبدالحسین؛ قائدی، یحیی؛ محمودنیا، علیرضا (1392). بررسی چالش­ها و فرصت­های ترویج دموکراسی در مدارس دوره ابتدایی استان فارس. پژوهش‌های آموزش و یادگیری، 20(2)، 109- 128.
تخش، ریاض (1397). ارزیابی نقش شورای دانش­آموزی در مشارکت دانش­آموزان در امور مدارس. پایان­نامه کارشناسی‌ارشد مدیریت آموزشی، گروه علوم­تربیتی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
جاویدی کلاته جعفرآبادی، طاهره؛ عبدلی، افسانه (1396). زیبایی­شناسی و هنر از دیدگاه ماکسین گرین و اشارات تربیتی آن. رویکردهای نوین آموزشی، 12(2)، 21- 45.
حسنی، رفیق (1393). تجربه­های معلمان مدارس ابتدایی از اجرای طرح ارزشیابی توصیفی. مطالعات اندازه­گیری و ارزشیابی آموزشی، 4 (7)، 33- 60.
حسینی، افضل­السادات؛ برارپور، گلرخ (1396). مدرسه خلاق، مدرسه زندگی. تهران: انتشارات مدرسه.
داودی، رسول (1391). ارزیابی عملکرد و موانع فراروی شورای دانش­آموزی جهت مشارکت‌­دهی دانش­آموزان در فعالیت­های مدارس. فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 3(4)، 147- 161.
داودی، رسول؛ شکرالهی، محبوبه (1391). مشارکت دانش­آموزان در فعالیت­های مدارس رهیافتی جهت نیل به اهداف مدیریت مدرسه محور. تعلیم‌وتربیت، 109، 107- 126.
ذوعلم، علی (1388). مدرسه زندگی از شعار تا نظریه. مدارس کارآمد، 6، 21- 25.
رشیدی میبدی، مهدی (1396). رابطه بین ادراک معلم از ارزشیابی، ادراک دانش­آموزان از ارزشیابی و پیشرفت تحصیلی در درس علوم در دوره ابتدایی شهرستان میبد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته آموزش‌وپرورش ابتدایی، گروه علوم تربیتی، دانشگاه شیراز.
سبکتکین­ریزی، مریم (1397). ارزیابی کاریزمای اساتید و نقش آن در برنامه درسی تجربه شده دانشجویان در دانشگاه فرهنگیان. پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه­ریزی درسی، گروه علوم تربیتی، دانشگاه کاشان.
سمیعی زفرقندی، مرتضی (1395). آسیب‌شناسی شوراهای مدارس و ارائه راهکارهای مناسب برای تقویت نقش آن­ها. فصلنامه خانواده و پژوهش، 28، 51- 70.
شادنوش، زهره (1392). بررسی وضعیت زنگ‌تفریح دانش­آموزان در مدارس کم توان ذهنی و ارائه الگوی مناسب. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد رشته مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
شیخ عباسی فیروزکلا، بهناز؛ ساداتی، سیدیوسف (1397). تحلیل محتوای کتاب­های علوم دوره اول متوسطه تحصیلی ازلحاظ توجه به معضلات زیست محیطی. پیشرفت­های نوین در علوم رفتاری، 3(29)، 24- 39.
شیخ­الاسلامی، علی؛ کریمیان­پور، غفار (1397). پیش­بینی اشتیاق تحصیلی دانش­آموزان بر اساس حمایت تحصیلی و جوّ روانی-اجتماعی کلاس، راهبردهای شناختی در یادگیری، 6(10)، 95-111.
طهماسب­زاده شیخلار، داود؛ صاحبی علمداری، آزاده؛ دیبایی صابر، محسن (1400). تحلیل محتوای کتاب­های درسی دوره ابتدایی به لحاظ میزان توجه به ابعاد زیبایی­شناسی با تأکید بر زیبایی­های قرآنی. مسائل کاربردی تعلیم‌وتربیت اسلامی، 6(2)، 55- 86.
عربی­جونقانی، احمد؛ سلطانی، اصغر؛ اسمی، کرامت (1396). تبیین ویژگی­های ارزشیابی مطلوب برنامه­ درسی زبان­آموزی در دوره ابتدایی. مطالعات اندازه­گیری و ارزشیابی آموزشی، 7(17)، 109- 131.
عزیززاده مقدم، فاطمه؛ افشارراد، زهرا؛ رجبی، ساره (1394). تحلیل محتوای مهارت­های ارتباطی در کتب تعلیمات اجتماعی چهارم، پنجم و ششم ابتدایی بخش مدنی. اولین همایش ملی سوادآموزی و ارتقای سلامت، 14 آبان، مشهد، ایران.
عیاری، مریم؛ تجری، طیبه؛ بیانی، مرضیه (1399). تحلیل محتوای کتب ریاضی از منظر زیبایی‌شناسی در دوره ابتدایی نظام آموزشی ایران. دومین همایش ملی آموزش ریاضی ابتدایی، 14 مرداد، گرگان، ایران.
غلامعلی لواسانی، مسعود؛ مهدی­پور مارالانی، فرناز (1394). دلبستگی به معلم و درگیری تحصیلی در دانش­آموزان دختر و پسر. پژوهش­های کاربردی روانشناختی، 6(2)، 119- 132.
فتحی­آذر، اسکندر؛ حاتمی، جواد؛ رزی، جمال (1391). تأثیر ارزشیابی توصیفی بر پیشرفت تحصیلی و نگرش نسبت به مدرسه در دانش­آموزان دوره ابتدایی. مطالعات اندازه­گیری و ارزشیابی آموزشی، 1(2)، 31- 51.
فرج­اللهی، مهران؛ حقیقی، فهیمه­السادات (1386). نقش ارزشیابی مستمر در تعمیق یادگیری دانش‌آموزان پایه دوم مقطع ابتدایی شهر تهران. فصلنامه تعلیم‌وتربیت، 92، 79- 116.
فرح­بخش، سعید؛ قبادیان، مسلم؛ رسولی، سمانه (1399). تأثیر رهبری توزیعی مدیران مدارس بر التزام شغلی و خودکارآمدی معلمان با میانجی­گری عزت نفس سازمانی. مدیریت مدرسه، 8(4). 404- 425.
فرمهینی فراهانی، شیرین (1389). بررسی راهکارهای بهبود مدیریت زنگ‌تفریح در مقطع تحصیلی راهنمایی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد برنامه­ریزی درسی، گروه علوم تربیتی، دانشگاه جامع پیام­نور مرکز تهران.
فرمهینی فراهانی، شیرین (1399). بررسی راهکارهای بهبود مدیریت زنگ‌تفریح در مقطع تحصیلی راهنمایی. پژوهش­های کاربردی در مدیریت و علوم انسانی، 1(1)، 43- 58.
فروتن، خلیل؛ ملک­پور، حبیب؛ فروتن، حنظله؛ موسی­خان، مهدی؛ نوروزی، صغری (1395). بررسی دیدگاه والدین دانش­آموزان دوره اول ابتدایی شهر لامرد در مورد تأثیر ارزشیابی توصیفی. سومین کنفرانس بین­المللی علوم انسانی، روانشناسی و علوم اجتماعی، 19 تیر. برلین.
قلتاش، عباس؛ طاهری، عبدالمحمد؛ مراحل، فاطمه (1393). دموکراسی آموزشی در مدارس و تأثیر آن بر رشد مهارت تفکر انتقادی و اجتماعی دانش­آموزان دوره متوسطه اول. شناخت اجتماعی، 3(2)، 95- 108.
کریمی، عبدالعظیم (1391). همانندی­های مدرسه زندگی با زندگی مدرسه­ای. فصلنامه تعلیم‌وتربیت، 111، 105- 132.
کمالی، فاطمه؛ ستارزاده، بهار؛ رستگاری، نرجس (1399). تحلیل محتوای کتاب علوم پایه ششم ابتدایی براساس تکنیک ویلیام رومی. ششمین همایش بین­المللی مطالعات اجتماعی و تربیتی در جهان اسلام.
گلیجانی، مهرداد؛ علی­خانی، رضیه؛ مران­جوری، مهدی؛ فلاح، رضا (1400). طراحی مدل فراترکیب عوامل مؤثر بر توسعه حسابداری در ایران. پژوهش­های حسابداری مالی و حسابرسی، 13(50)، 227- 207.
ماهروزاده، طیبه؛ عباسی، منصوره (1391). مدرسه زندگی، ماهیت و چگونگی تحقق آن. اندیشه‌های نوین تربیتی، 8 (1)، 147- 170.
محمدی باغملایی، حیدر؛ یوسفی، فریده (1397). رابطه ساختاری تعامل معلم-دانش­آموز، درگیری تحصیلی و سازگاری دانش­آموزان با مدرسه. مطالعات آموزش و یادگیری، 10(2)، 75- 99.
محمدی، طاهره؛ زاهد بابلان، عادل؛ خالق­خواه علی؛ معینی­کیا، مهدی (1400). طراحی و اعتباریابی مدل تحقق صدای دانش­آموز بر اساس ادراک مدیران (با رویکرد آمیخته). پژوهش در نظام­های آموزشی، 15(53)، 5 -22.
مددلو، قهرمان؛ سعادتمند، زهره؛ یارمحمدیان، محمدحسین (1397). مؤلفه­های مشارکت والدین در برنامه­های درسی دوره ابتدایی با تأکید بر عنصر ارزشیابی. فصلنامه علوم اجتماعی، 12(4)، 81- 100.
مشایخی، زهره؛ نادی، محمدعلی؛ کریمی، فریبا (1398). ارائه الگوی رهبری مدارس موفق در دوره ابتدایی مبتنی بر نظریه زمینه­ای. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 11(4)، 181- 210.
مظفری­پور، روح­اله (1395). تبیین ویژگی­های معلم کاریزماتیک به عنوان الگویی از معلم اثربخش. نوآوری­های آموزشی، 15(58)، 135- 150.
موسوی صالحی، پریسا؛ اورک، جهانبخش. (1399). تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی بر اساس ملاک سودمندی محتوا. کنفرانس بین­المللی حقوق، روا‌ن‌شناسی، علوم تربیتی و رفتاری. 30 شهریور، کرج، ایران.
مهدیان­امرایی، اکرم؛ کونانی، کبری (1392). بررسی رابطه ارزشیابی توصیفی با یادگیری خودتنظیمی در بین دانش­آموزان دختر و پسر پایه پنجم ابتدایی شهر کوهدشت در سال تحصیلی 91- 90. کنفرانس بین­المللی مدیریت، چالش­ها و راهکارها، 5 دی، شیراز، ایران.
نویدی، احد؛ قاسمی، فاطمه (1392). تأثیر ارزشیابی کمی و کیفی بر اضطراب دانش­آموزان چهارم ابتدایی. فصلنامه تعلیم‌وتربیت، 120، 105- 122.
نیازپور، امیرحسین؛ رضایی حومدین، ساره (1396). بررسی حق کودک بر تفریح و سرگرمی. مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 3(1)، 75- 88.
همتی علمدارلو، قربان؛ شاهین، مریم (1396). طرح همگانی یادگیری برای دانش­آموزان با نیازهای ویژه. تعلیم‌وتربیت استثنایی، 17(1)، 52- 57.
یاسمی، صدیقه؛ حسینی­خواه، علی؛ کیان، مرجان؛ گرامی­پور، مسعود؛ حسینی، افضل­السادات (1399). طراحی الگوی مدرسه خلاق برای دورۀ ابتدایی و اعتباربخشی آن از دیدگاه متخصصان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(2)، 171- 208.
Aksit, F., Niemi, H., & Nevgi, A.  (2016). Why  is  active  learning  so  difficult  to  implement: The  Turkish case. Australian Journal of Teacher Education, 41(4), 94- 109. DOI:10.14221/ajte.2016v41n4.6
Bolkan, S., & Goodboy, A. (2011). Leadership in the college classroom: the use of charismatic leadership as a deterrent to student resistance strategy. Journal of Classroom Interaction, 46(2), 4-10. http://www.jstor.org/stable/23870382
Cadima, J., Doumen, S., Verschueren, K., & Buyse, E. (2015). Child engagement in the transition to school: Contributions of self-regulation teacher-child relationships and classroom climate. Early Childhood Research Quarterly, 32, 1-54. DOI:10.1016/j.ecresq.2015.01.008
Ferguson, D. L., Hanreddy, A., & Draxton, S. (2011). Giving students voice as a strategy for improving teacher practice. London Review of Education Journal, 9(1), 55- 70. DOI: 10.1080/14748460.2011.550435
Jacobs, R. (2009). Measuring aesthetic development: A national dialogue. Journal of Artistic and Creative Education, 3(1), 75-96. DOI:10.5539/hes.v2n4p114
Lee, D. C., Lu, J. J., Mao, K. M., Ling, S. H., Yeh, M. C., & Hsieh, C. L. (2014). Does teachers’ charisma can really induce students learning interest? Social and Behavioral Sciences, 116, 1143-1148.  DOI:10.1016/j.sbspro.2014.01.359
Lin, S., & Huang, Y. (2014). Examining Teaching Charisma and its Relation to Student Engagement. Cross-Cultural Communication, 10(6), 1-8. DOI:10.1177/1469787416637481
Lipnevich, A. A., & Smith, J. K (2009). I really need feedback to learn: Students perspectives on the effectiveness of the differential feedback messages. Educational Assessment, Evaluation and Accountability, 21(4), 347-367. DOI:10.1007/s11092-009-9082-2
Lodge, C. (2005). From Hearing Voices to Engaging in Dialogue: Problematising Student Participation in School Improvement. Journal of Educational Change, 6, 125-146. DOI:10.1007/s10833-005-1299-3
Mayes, E; Finneran, R; & Black, R. (2019). The challenges of student voice in primary schools: Students ‘having a voice’ and ‘speaking for’ others. Australian Journal of Education, 63(2), 157-172. DOI:10.1177/0004944119859445
Mitra, D.  L. (2004).  The significance of students:  Can increasing “student voice” in schools lead to gains in youth development.  Teachers College Record Journal, 106(4), 651–688. DOI:10.1111/j.1467-9620.2004.00354.x
Qardaku, N. G. (2019). The Need for Inspirational (Charismatic) Teachers in Today's Classrooms. European Journal of Multidisciplinary Studies, 4 (3), 77- 83. DOI:10.26417/648shq79z
Redman, E. (2013). Advancing educational pedagogy for sustainability: developing and implementing programs to transform behavior. International Journal of Environmental & Science Education, 1(8)23- 37.
Robertson, G. (2015). Student voice at the ‘heart of learning’. Research in teacher education, 5(1), 27–32. DOI:10.15123/PUB.4324
Robinson, C; & Taylor, C. (2007). Theorizing student voice: values and perspectives. Improving Schools10 (1), 5-17. DOI:10.1177/1365480207073702
Sandelowski, M; & Barros, J. (2007). Handbook for synthesizing qualitative research, Springer publishing company Inc; Springer publishing company, New York.
Stefanou, C. R., Perencevich, K. C., DiCintio, M., & Turner, J. C. (2004). Supporting autonomy in the classroom: Ways teachers encourage student decision making and ownership. Educational Psychologist, 39, 97-110. DOI: 10.1177/1365480207073702
Tong, A; Sainsbury, P; & Craig, J. (2007). Consolidated Criteria for Reporting Qualitative Research (COREQ a 32-item Checklist for Interviews and Focus Groups. The International Journal for Quality in Health Care, 19, 349-357. DOI:10.1093/intqhc/mzm042
Unluer, E; & Zembat, R. (2019). Examining  the effects  of  aesthetic education  program  on  Aesthetic  Judgment  Development  of  five-year-old  children. Asian Journal of Education and Training, 5(1), 44-49. DOI:10.20448/journal.522.2019.51.44.49
Wu, Y. C; Hsieh, L. F; & Lu, J. J. (2015). Can Teacher Charisma really Spark Adult Intention in Continuing Learning? Social and Behavioral Sciences, 191, 396- 401. DOI:10.1016/j.sbspro.2015.04.152
Zimmer, L. (2006). Qualitative Meta-Synthesis: A Question of Dialoguing with Texts. Methodological Issues in Nursing Research, 53(3), 311-318. DOI:10.1111/j.1365-2648.2006.03721.x.