شناسایی مولفه‌های شایستگی احراز حرفه معلمی در آزمون صلاحیت حرفه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان شناسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران،

2 استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، شناسایی مولفه‌های شایستگی احراز شغل معلمی در آزمون صلاحیت‌حرفه‌ای و ارائه‌ی مدل مناسب برای آن می‌باشد. روش پژوهش، کاربردی از نوع آمیخته (کمی‌و‌کیفی) و جامعه‌ی‌آماری در بخش کیفی شامل اساتید دانشگاه فرهنگیان و متخصصان تعلیم و تربیت و در بخش کمی شامل 350 نفر از اساتید عضو هیأت علمی، مامور آموزشی و مدعو دانشگاه فرهنگیان مازندران و کلیه‌ی دانشجومعلمان دختر و پسر استان مازندران به تعداد 23345 نفر در 6 مرکز آموزشی در دانشگاه فرهنگیان مازندران ورودی سال تحصیلی 98-97 است. در بخش‌ کیفی از نمونه‌گیری گلوله‌برفی استفاده شد که بر این ‌اساس 12 نفر که شامل خبرگان این حوزه در زمینه‌ی صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان بودند انتخاب شدند در بخش‌کمی، با استفاده از طرح نمونه‌گیری طبقه‌ای ‌نسبی و جدول کرجسی-مورگان تعداد 144 استاد و 330 دانشجومعلم به عنوان نمونه پژوهشی انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته و پرسشنامه‌ی محقق‌ساخته با 6 مؤلفه‌ی‌اصلی راهبردهای آموزشی، مهارت‌های مبتنی بر فناوری، مدیریت کلاس، توانمندی‌های علمی، مسئولیت‌های اجرایی و ویژگی‌های فردی به ترتیب با 14، 12، 13، 15، 13 و 20 گویه بود که روایی‌محتوایی با استفاده از درگیری طولانی‌مدت، پرسش و جستجوگری از همکاران و بازبینی به وسیله‌ی افراد مطلع تأیید شد. با توجه به نتایج بدست‌آمده 6 مؤلفه‌ی راهبردهای آموزشی، توانمندی‌های علمی، مهارت‌های مبتنی بر فناوری، ویژگی‌های فردی، مدیریت کلاس و مسئولیت‌های اجرایی به عنوان مولفه‌های شایستگی احراز شغل معلمی در آزمون صلاحیت حرفه‌ای شناخته شدند و وضعیت مؤلفه‌های مذکور از دیدگاه اساتید و دانشجومعلمان به ترتیب از رتبه‌های 1 تا 6 را به خود اختصاص دادند.

کلیدواژه‌ها


احمدی، غلامعلی (1396). صلاحیت‌های حرفه ای دبیران در هزاره سوم و نقش مراکز آموزش دبیران در ایجاد و توسعه آن‌ها. دهمین همایش انجمن مقالات برنامه درسی ایران، تهران.
امین یزدی، سیدامیر؛ عالی، آمنه (1397). بررسی تأثیر سبک‌های مدیریت کلاس بر رشد مهارت‌های فراشناختی دانش‌آموزان. روان‌شناسی مطالعات تربیتی، 9(1)، 73-90.
حوری‌زاد، بهمن (1395). بررسی تأثیر درس‌پژوهی خلاقیت‌محور بر توسعه توانمندی‌های حرفه‌ای معلمان و یادگیری رفتار خلاق معلمان و دانش‌آموزان. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 1(1)، 75-92.
حیدری­پور، رضا (1399). بررسی صلاحیت‌ها و ویژگی‌های شغلی و حرفه‌ای معلمان مقطع ابتدایی منطقه 9 تهران. آموزش و یادگیری، 7(21)، 71-87.
خنیفر، حسین؛ بهمنیار باروق، بیتا؛ مسلمی، ناهید (1390). راهنمای تدوین استاندارد آموزش مهارت محور (نسخه دوم). تهران: سازمان آموزش فنی وحرفه‌ای کشور.
دانش­پژوه، زهرا؛ فرزاد، ولی الله (1385). ارزشیابی سطح توانایی‌ها و مهارت‌های حرفه‌ای معلمان دوره ابتدایی. نوآوری­های آموزشی، 18(5)، 135-170.
صافی، احمد (1398). سیمای معلم (تکریم شخصیت، صلاحیت‌ها، مهارت‌ها، خاطرات و تجارب دبیران). تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی ایران.
فیض، مهدی (1394). تأملی بر مفهوم شایستگی. رشد آموزش متوسطه، 3، 11-15.
کریمی، فریبا (1397). مطالعه صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان دوره ابتدایی. رهبری و مدیریت آموزشی، 2(4)، 151-166.
میرحیدری، اشرف؛ محمدی وندیشی، زهره؛ ایزدیان، فاطمه (1395). کارورزی از دیروز تا امروز. سومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، آلمان، برلین.
واحدی، حسین؛ کریمی، ناصر؛ رضایی، رسول؛ اسماعیل­پور، ایوب (1397). مقایسه صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان در بین فارغ التحصیلان دانشگاه فرهنگیان، تربیت معلم سابق و سایر دانشگاه‌ها. فناوری آموزش، 13(1)، 83-90.
Koster, B., Brekelmans, M., Korthagen, F., &Wubbels, T. (2015). Quality requirements for teacher educators. Teaching and Teacher Education, 21(2), 157-176. DOI: 10.1016/j.tate.2004.12.004.
Rodrigues-Silva, J., & Alsina, Á. (2024). Enhancing Teachers’ Professional Identity in a Reflective Learning MOOC. International Journal of Emerging Technologies in Learning,  19(1), 23-38. DOI: 10.3991/ijet.v19i01.38897
Stronge, J. H. (2012). Qualities of effective teachers. Alexandria, VA: Association for supervision and curriculum development.
Yenice, N. (2018). Search of science teachers’ teacher efficacy and self-efficacy levels relating to science teaching for some variables. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1, 1062–1067. DOI:10.1016/j.sbspro.2009.01.191.