بررسی عوامل مؤثر بر رغبت‌های شغلی در دانش‌آموزان دورۀ متوسطه شاخۀ نظری شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه لرستان،

چکیده

ازآنجایی‌که در نظام آموزش عالی رشته‌های تحصیلی متنوعی وجود دارد و در جامعۀ امروز، مشاغلْ دامنه‌ای وسیع دارند، لازم است برای آیندۀ تحصیلی و شغلی نسل جوان برنامه‌ریزی دقیقی انجام شود. بی‌شک این برنامه‌ریزی مستلزم داشتن اطلاعاتی دقیق از رغبت‌های شغلی دانش‌آموز ازیک‌سو و آگاهی دربارۀ مشاغل موردنیاز جامعه ازسوی‌دیگر است. براین‌اساس، هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر بر رغبت‌های شغلی دانش‌آموزان دبیرستان‌های متوسطۀ شاخۀ نظری شهر تهران است. روش این پژوهش از نوع همبستگی و جامعۀ آماری شامل کلیۀ دانش‌آموزان رشته‌های مختلف متوسطۀ نظری شهر تهران است که به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای در دو منطقۀ آموزشی 6 و 14، 420 نفر انتخاب شده‌اند. داده‌ها ازطریق پرسشنامه محقق‌ساختۀ رغبت‌سنج شغلی گردآوری شدند و ازطریق آزمون ناپارامتریک مجذور خی تجزیه‌و‌تحلیل شدند. نخستین یافتۀ پژوهش مؤید آن است که عامل جنسیت هنوز بر رغبت شغلی اثرگذار است، به‌نحوی‌که گرایش اصلی دختران معطوف به مشاغل اجتماعی و تمایل اصلی پسران به‌سمت مشاغل جستجوگرایانه است. همچنین یافتۀ دیگر پژوهش مبین تفاوت معنی‌دار بین گروه‌های مختلف دانش‌آموزی در رغبت‌های شغلی برحسب عملکرد تحصیلی است. دو یافتۀ پایانی تحقیق نشان می‌دهند که نخست، در جامعۀ موردتحقیق رغبت‌های شغلی دانش‌آموزان لزوماً از مشاغل فعلی پدران پیروی نمی‌کند و دوم، هرچه سطح سواد پدران افزایش می‌یابد، رغبت شغلی دانش‌آموزان به مشاغل جستجوگرانه و اجتماعی نیز بیشتر می‌شود.

کلیدواژه‌ها


ایلنا (1391). ده راهکار برای اصلاح اقتصاد ایران. قابل‌دسترسی در http://www.ilna.ir/news/news.cfm?id=50233
بالی‌تیرکده، محمدولی (1374). بررسی عوامل مؤثر در هدایت تحصیلی‌شغلی دانش‌آموزان نظام جدید آموزش متوسطه برای انتخاب رشته تحصیلی و شغل آینده خویش در شهرستان‌های نوشهر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران. دانشگاه علامه طباطبایی. دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی.
توکلی، یدالله؛ ایزدی، علی‌اصغر و جشنانی، زهرا (1386). آشنایی با آزمون‌های ریون و رغبت‌سنج تحصیلیشغلی. تهران: ورای دانش.
ثابت، اصغر (1380). بررسی علل عدم گرایش دانش‌آموزان مستعد به رشته علوم انسانی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. رشت. دانشگاه تربیت معلم گیلان.
حسینی بیرجندی، مهدی (1380). راهنمایی و مشاوره تحصیلی و تاریخچۀ مشاوره و راهنمایی در ایران. تهران: انتشارات رشد.
حق‌شناس، لیلا؛ عابدی، محمدرضا؛ باغبان، ایران و حسینیان، ایران (1389). رغبت‌های شغلی. تهران: نشر تایماز.
شفیع‌آبادی، عبدالله (1384).راهنمایی ‌و مشاوره ‌شغلی و حرفه‌ای و نظریه‌های انتخاب شغل. چاپ دوازدهم ، تهران: انتشارات رشد.
کاکیا، لیدا (1379). نگرشی نو به افت تحصیلی. تهران: انتشارات اقاقی
محمودی، حسن (1374). بررسی وضعیت انتخاب رشته تحصیلی توسط دانش‌آموزان پسر مستعد سال اول دبیرستان‌های شهر مشهد از دیدگاه دانش‌آموزان و مدیران در سال تحصیلی 74-73. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران. دانشگاه علامه طباطبایی. دانشکده علوم تربیتی.
مرکز آمار ایران (1390). گزیده نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن. قابل دسترسی در www. iran.unfpa.org/Documents/Census2011/census-90-results(3).pdf
 
معدن‌دارآرانی، عباس و سرکارآرانی، محمدرضا (1388). آموزش و توسعه: مباحث نوین در اقتصاد آموزش. تهران: نشر نی.
منصور، محمود (1358). زمینۀ راهنمایی حرفه‌ای. تهران: انتشارات چهره.
وزارت آموزش‌و‌پرورش (1390). سند تحول بنیادین آموزش‌و‌پرورش. قابل دسترسی در www.medu.ir/Portal/File/ShowFile.aspx?ID=da462e1d-b982-46b6
یارمحمدزاده، پیمان (1389). بررسی رابطۀ بین ویژگی‌های شخصیتی مدیران با مهارت‌های شغلی آنان. قابل دسترسی در http://peymanemodiriat.persianblog.ir/post/20
 
Abdullah, S. A.; Bakar, R. & Othman, M. (2009). Gender Difference and Career Interest of Undergraduates: Implications for Career Choice. European Journal of Scientific Research. Vol. 26(3): 465-469.
Ahrens, J. A. & O’Brien, K. M. (1996). Predicting Gender Role Attitudes in Adolescent Females: Ability, Agency, and Parental Factors. Psychology of Women Quarterly. Vol. 20: 409-417.
Al-Samarrai, S. & Bennell, P. (2003). Where Has all the Education Gone in Africa? Employment Outcomes among Secondary School and University Leavers. Institute of Development Studies at the University of Sussex. Sussex.
Antony, J. S. (1998). Personality-career Fit and Freshman Medical Career Aspirations: A Test of Holland’s Theory. Research in Higher Education. Vol. 39: 679-698.
Appleton, S. (2001). What Can We Expect of Universal Primary Education? In R. Reinikka & P. Collier (Eds.). Uganda’s Recovery: The role of Firms. Farms and Government. World Bank. Washington D. C.
Basavage, R. (1996). Gender-role Stereotyping and How it Relates to Perceived Future Career Choices among Elementary School Children. M.A. thesis. University of Wisconsin-Stout, Menomonie.
Behrend, T. S.; Thompson. L. F.; Meade, A. W.; Grayson, M. S. & Newton, D. A. (2007). Gender Differences in Career Choice Influences. Paper presented at the 22nd Annual Meeting of the Society for Industrial and Organizational Psychology. New York.
Borchert, M. (2002). Career Choice Factors of High School Students. University of Wisconsin-Stout. The Graduate College. 
Burack, J. H.; Irby, D. M.; Carline, J. D.; Ambrozy, D. M.; Ellsbury, K. E. & Stritter, F. T. (1997). A Study of Medical Students’ Specialty-choice Pathways: Trying on Possible Selves. Academic Medicine. Vol. 72: 534-541.
Chusmir, L. H. (1990). Men Who Make Nontraditional Career Choices. Journal of Counseling & Development. Vol. 69: 11-16.
Greenberger, M. (2002). Nation’s High Schools Still Operate “Separate and Unequal” Vocational Education for Male and Female Students. Retrieved June 12, 2013 from World Wide Web: http://www.nwlc.org/details.cfm?id=1135&section=education
Hall, S. (2010). The Relationship between Gender and Career Choice. Retrieved June 12, 2013 from World Wide Web: www.ehow.com
Helwig, A. A. (2008). From Childhood to Adulthood: A 15-year Longitudinal Career Development Study. The Career Development Quarterly. Vol.57:38-50
Hensley, L. (2010). The Influence of Gender Role and Gender Stereotyping on the Career Choice and Career Commitment Adolescents. Retrieved June 12, 2013 from World Wide Web: http://www4.samford.edu/schools/artsci/scs/hensley.html
Hewitt, J. (2010). Factors Influencing Career Choice. Retrieved June 12, 2013 from World Wide Web: www.ehow.com
Huffman, T. E.; Sill, M. L. & Brokenleg, M. (1986). College Achievement among Sioux and White South Dakota Students. Journal of American Indian Education. Vol. 25 (2): 32-38.
McNair, D. & Brown, D. (1983). Predicting the Occupational Aspirations, Occupational Expectations and Career Maturity of Black and White Male and Female 10th graders. The Vocational Guidance Quarterly. Vol. 32:29-36.
Myburgh, J. E. (2005). An Empirical Analysis of Career Choice Factors Influencing First Year Accounting Students at the University of Pretoria. Meditari Accounting Research Journal. Vol. 13(2): 35-48.
Myers, D. G. (2005). Social Psychology. Boston: McGraw-Hill.
O’Brien, K. M. (1996). The Influence of Psychological Separation and Parental Attachment on the Career Development of Adolescent Women. Journal of Vocational Behavior. Vol. 48: 257-274.
O’Brien, K. M.: Friedman, S. M.; Tipton, L.C. & Linn, S.G. (2000). Attachment, Separation and Women’s Vocational Development: A Longitudinal Analysis. Journal of Counseling Psychology. Vol. 47(3): 301-315.
Ologun, S. F. (2002). Parent-child Relationship and Vocational Choice of Fresh Undergraduates of University of Ilorin: A Test of Roe’s Hypothesis. Kogi State Teaching Service Commission Lokoja. Retrieved June 12, 2015 from World Wide Web:www.unilorin.edu.ng/.../parent%20child%20relationship%20and%20vocational%
Rojewski, J. W. & Yang, B (1997). Longitudinal Analysis of Select Influences on Adolescents’ Occupational Aspirations. Journal of Vocational Behavior. Vol. 51: 375-410.
Strange, C. C. & Rea, J. S. (1983). Career Choice Considerations and Sex Role Self-concept of Male and Female Undergraduates in Nontraditional Majors. Journal of Vocational Behavior. Vol. 23: 219-226
West, D. (1986). The Relationship of Career Maturity and GPA, Age, Gender and Class Status of Selected Students at Eastern Montana College. Unpublished manuscript. Eastern Montana College. Billings.
West, D. K. (1988). Comp Rations of Career Maturity and its Relationship with Academic Performance. Journal of American Indian Education. Vol. 27(3): 1-7.
Wood, A. & Mayer, J. (1999). Africa’s Export Structure in Comparative Perspectives. Institute of Development Studies. Sussex: Sussex University.
Wulff, M. B. & Steitz, J. A. (1997). Curricular Track, Career Choice and Androgyny among Adolescent Females. Adolescence. Vol. 32(125): 43-49.
Tang, M.; Pan, W. & Newmeyer, M. D. (2008). Factors Influencing High School Students’ Career Aspirations. Professional School Counseling Journal. Vol.11(5): 285-295.
Taylor, J.; Harris, M. & Taylor, S. (2004). Parents Have their Say about their College Aged Children’s Career Decisions. National Association of Colleges and Employers Journal. Vol. 64 (3): 420-425.