بررسی سطح همخوانی برنامة درسی قصدشده و اجراشده دروس تربیتی دورة کارشناسی پیوسته آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه برنامه درسی دانشگاه بوعلی سینا همدان

2 دانشیار برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان

3 دانشجوی دکتری رشته برنامه ریزی درسی دانشگاه بوعلی سینا همدان

چکیده

هدف اصلی پژوهش، بررسی وضعیت همخوانی برنامه­های درسی قصدشده و اجراشده دروس تربیتی کارشناسی آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان است. روش پژوهش بر اساس هدف کاربردی و براساس روش گردآوری داده­ها، توصیفی از نوع پیمایشی و جامعة آماری شامل کلیة دانشجومعلمان و استادان رشتة علوم تربیتی است که با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای و براساس جدول کرجسی و مورگان  نمونه­ای به حجم 30 مدرس دروس تربیتی با حداقل پنج­سال سابقۀ تدریس و 220 دانشجومعلم رشتة آموزش ابتدایی از 8 پردیس دانشگاه فرهنگیان در سطح کشور انتخاب شد. وضعیت برنامة درسی اجراشده با استفاده از شش پرسشنامة محقق­ساخته و فرم سیاهۀ رفتار تدریس مدرسان بررسی شد. داده­های      جمع­آوری­شده با کمک شاخص­های آمار توصیفی و آمار استنباطی تجزیه و تحلیل شد. یافته­های پژوهش نشان داد میزان همخوانی مؤلفه­های اهداف، محتوا، راهبردهای یاددهی-یادگیری و شیوۀ ارزشیابی برنامة درسی قصدشده با برنامة درسی اجراشده از دیدگاه استادان در حد متوسط و از دیدگاه دانشجومعلمان و نتایج حاصل از سیاهة رفتار کمتر از حد متوسط بوده است.

کلیدواژه‌ها


برنامه درسی دوره کارشناسی پیوسته رشته آموزش ابتدایی (1395). مشخصات کلی، برنامه و سرفصل دروس دوره کارشناسی پیوسته آموزش ابتدایی، (خاص دانشگاه فرهنگیان)، مجری: معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه فرهنگیان، نسخه بازنگری مجدد، مصوبه جلسه 869 مورخ 28/09/1394.
برنامه راهبردی دانشگاه فرهنگیان در افق 1404، مصوب 10/6/1395.
جلیلی، مهسا و نیک‌فرجام، حسین (1391). «بررسی وضع موجود توانایی و صلاحیت‌های معلمان از دیدگاه دانش‌آموزان و مقایسه با وضع مطلوب از دیدگاه صاحب‌نظران در درس فیزیک سال چهارم دبیرستان‌های شهرستان قدس»، سیزدهمین کنفرانس آموزش فیزیک ایران و سومین کنفرانس فیزیک و آزمایشگاه، دانشگاه زنجان، 3-1 شهریور.
حسین‌پور، محمد؛ شریعتمداری، علی؛ نادری، عزت الله و سیف نراقی، مریم (1386). «نگرش استادان علوم تربیتی به سرفصل برنامه‌های تحصیلی رشته کاردانی و کارشناسی آموزش ابتدایی در آموزش عالی ایران»، مجله دانش و پزوهش در علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان)، شماره پانزدهم، پاییز 86، صص 95-118.
دانش‌‌پژوه، زهرا و فرزاد، ولی الله (1385). «ارزشیابی مهارت‌های حرفه‌ای معلمان دوره ابتدایی»، فصلنامۀ نوآوری‌های آموزشی، شمارۀ 18 ، سال پنجم، 135- 170.
دانش‏پژوه، زهرا (1382). «سنجش مهارت‏های حرفه‏ای معلمان دوره راهنمایی (علوم و ریاضی)». فصلنامه نوآوری‏های آموزشی، 2 (6)، 69-94.
شعبانی، زهرا (1383). «بررسی تطبیقی برنامه تربیت معلم ایران و چند کشور جهان»، فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره 79، 121-159.
صادقی، نسرین (1389). بررسی وضعیت برنامه درسی اجراشده در درس ریاضیات پایه چهارم ابتدایی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی.
عابدی، لطفعلی (1382). «تأملی بر سطوح سه‌گانه آرمانی، رسمی، تجربه‌شده برنامه درسی کاردانی تربیت معلم»، فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره 72 و 73، زمستان 1381 و بهار 1382، 45 تا 88.
عبد پروردگاری، سارا (1392). مقایسه برنامه درسی قصدشده، اجراشده و تجربه‌شده درس ریاضی پایه سوم راهنمایی در آموزش و پرورش استان اصفهان شهرستان شاهین شهر در سال تحصیلی 91-92، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه تبریز، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی.
فتحی واجارگاه، کورش و مؤمنی مهموئی، حسین (1387). «بررسی نقش عوامل مؤثر بر مشارکت اعضای هیأت علمی در برنامه ریزی درسی دانشگاهی». فصلنامه آموزش عالی ایران. سال اول. تابستان، شماره 1. انجمن آموزش عالی ایران و پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 131-154.
فتحی واجارگاه، کورش (1387). «کالبدشکافی برنامه درسی در ایران مدلی در حوزه پژوهش در ایران». قلمرو برنامه درسی در ایران وضعیت موجود و چشم‌انداز آینده (مجموعه مقالات انجمن مطالعات برنامه درسی ایران). تهران: سمت.
فتحی واجارگاه، کوروش (1388). اصول و مفاهیم اساسی برنامه‌ریزی درسی، تهران: بال.
مجتهدی، مهین (1383). نارسایی‌های موجود در نظام تربیت معلم ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
ملایی‌نژاد، اعظم و ذکاوتی قراگوزلو، علی (1387). «بررسی تطبیقی برنامه‌های درسی تربیت معلم انگلستان، ژاپن، فرانسه، مالزی، ایران»، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، تابستان سال هفتم، شماره 26، 35-62.
ملکی، حسن (1388). برنامه‌ریزی درسی (راهنمای عمل). تهران: انتشارات مدرسه.
ملکی، حسن (1383). برنامه‌ریزی درسی، راهنمای عمل (تجدیدنظرشده، چاپ هشتم). مشهد: پیام اندیشه.
ملکی، حسن؛ علی، دلاور؛ احمدی، غلامعلی و حاجی‌تبار فیروزجائی، محسن (1391). «بررسی میزان همخوانی برنامه درسی قصدشده، اجراشده و کسب‌شدۀ مطالعات اجتماعی سال اول دبیرستان»، نشریه روان‌شناسی تربیتی (روان‌شناسی و علوم تربیتی) زمستان، دوره 8، شماره 26.
مهرمحمدی، محمود (1373). «تأملی در ماهیت نظام متمرکز برنامه‌ریزی درسی». فصلنامه تعلیم و تربیت، 42- 41 . صص 11،  شماره 8-11.
مهرمحمدی، محمود (1384). برنامه درسی، نظرگاه‌ها، رویکردهاو چشم‌اندازها، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
موسی‌پور، نعمت الله (1384). «بررسی محتوای بعضی از کتاب‌های درسی روش‌ها و فنون تدریس»، نامه علوم انسانی، میان‌رشته‌ای، تابستان و پاییز ،84 شماره 12، 175 – 194.
موسی‌پور، نعمت الله (1385). طراحی الگویی برای ارزشیابی برنامه درسی و به‌کارگیری آن در ارزشیابی درس روش‌ها و فنون تدریس دوره‌های تربیت دبیر دانشگاه‌های ایران، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
موسی پور، نعمت الله و احمدی، آمنه (1396). طراحی کلان (معماری) برنامه درسی تربیت معلم، (برنامه درسی ملی تربیت معلم جمهوری اسلامی ایران)، مصوب شورای برنامه‌ریزی درسی دانشگاه، کمیته اصلی عمومی گروه هماهنگی برنامه‌ریزی تربیت معلم، ویراست نوزدهم. تهران: انتشارات دانشگاه فرهنگیان.
هومن، حیدرعلی (1383). استنباط آماری در پژوهش رفتاری. تهران: انتشارات سمت، چاپ پنجم.
Akker, J. J. & H. Van den (2003). CurriculumPerspective: An Curriculum Landscape and trends. Pordvecht: Kluwev Academic Publishers.
Brown, Ryan A. (2009). Curriculum Consonance and Dissonance in Technology Education Classrooms. Journal of Technology Education. Vol. 20, No. 2, spring
Butler, Judy, D. (2004). The Field of curriculum; www.fieldofcurriculum. Htm.
Ciscel (2003). Curriculum stocktake, New Zealand principles’ federation, Http:// www.nzpf.ac.nz/resources/ Lester Judson B. Cross, John H. Dodge, James A. Walter, Uri Haber-Schaim. PSSC Physics. 3th edition 1971. D.C. Heath.
DeLuca C.; Chavez T.; Bellara A. & Cao, C. (2013). Pedagogies for preservice assessment education: Supporting teacher candidates’ assessment literacy development. Teacher Educator, 48, 128-142.
Grudnoff, L. (2011). Rethinking the practicum: Limitations and possibilities. Asia Pacific Journal of Education, 39(3), 223-234.  
Gutierez, S. B. (2015). Collaborative professional learning through lesson study: Identifying the challenges of inquiry-based teaching. Issues in Educational Research. 25(2), 118-134.
Hume, Anne  & Coll, Richard (2015). Authentic Student inquiry: the mismatch between the intended curriculum and the student-experienced curriculum. Research in Science & Technological Education Vol. 28, No. 1, April, 43–62
Jitendra, Asha; KCynthia C. & Griffin, Yan Ping Xin (2010). An Evaluation of the Intended and Implemented Curricula’s Adherence to the NCTM Standards on the Mathematics Achievement of Third Grade Students: A Case Study. Journal of Curriculum Instruction, 4(2), 33-50.
Koehler. M. & Mishra, P. (2009). What is technological pedagogical content knowledge? Contemporary Issues in Technology and Teacher Education. 9(1). 60-70.
Luen, Wong Kee (2008).Curriculum Gaps in Business Education: a Case Study of Stakeholders’ Perceptions.Thesis submitted for the degree of Doctor of Education at the University of Leicester.
Marsh, C. &Willis, G. (2003). Curriculum: Altarnative Approaches, ongoing Issues. Merrill Prentice Hall. New Jercy: Ohio.
McCormic, R. &Murphy, P. (1999). Curriculum: A focus on learning; International Companion of Education. London. Rout ledge.
Prideaux, D. (2003). ABC for Learning and Teaching Medicin, Curricula design, BMJ. Vol. 326 February.
Prideux, D. (2003). Curriculum design Clinical Review. Vol. 326, No. 1, PP. 268-270.
Robittalle, D. F. & Maxwell, B. (1996). The conceptual framework and research Questions for TIMSS. Chapter 2 in D. F. Robittalle & R. A. Garden, 1996.
Schacter, J. and Thum, Y. M. (2004). “Paying for High and Low Quality Teaching”; Economics of Education Review, Vol. 23, pp. 411- 430.
Silvina, Gvirtz & Jason, Beech (2010). From the Intended to the Implemented Curriculum in Argentina: Regulation and Practice. Journal of Curriculum and Instruction, 4 (2).
Waine & Bruce (2003). Definition of curriculum, faculty senate task force on curriculum.
Wilson, L. (2003). Defferent Types of curriculum University of Wisconsin at Steven’s point. Research papers in Education. Vol. 15, No. 2, PP. 158-212.
Zibell, Natasha (2010). Examining the alignment of the intended curriculum and performed curriculum in primary school mathematics and integrated curriculum. The University of Melbourne. Melbourne Graduate School of Education.