شناسایی شایستگی های اصلی معلمان دورة متوسطه از دیدگاه خبرگان تعلیم و تربیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

2 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم تربیتی و روانشاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 استاد، گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم تربیتی و روانشاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

4 استادیار، گروه روش‌ها و برنامه‌های درسی و آموزشی، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف ­شناسایی شایستگی­های اصلی معلمان دورة متوسطه از دیدگاه خبرگان تعلیم و تربیت انجام گرفته است. پژوهش حاضر به روش کیفی با استراتژی داده‌بنیاد اجرا شد. جامعة آماری پژوهش همة خبرگان تعلیم و تربیت دانشگاه­های دولتی شهر تهران بودند که به روش نمونه­گیری هدفمند، و با معیار اشباع داده‌ها، 18 نفر از آنان انتخاب شده‌اند. داده‌ها از طریق مصاحبة نیمه­ساختاریافته جمع‌آوری شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها روش کدگذاری اسمیت (2007) به‌کار گرفته شد. همچنین، بررسی اعتبار پژوهش با روش بازبینی اعضا انجام گرفت. برای افزایش پایایی پژوهش روش­های اجرای فرایند نظام­مند ثبت، ضبط و نوشتن داده­­ها (ضبط صدا، پیاده‌سازی مصاحبه و نگارش داده­های شفاهی) در همة مصاحبه­ها و تحلیل روشمند داده­­ها و استخراج منطقی مقولات و مفاهیم انتزاعی کلان­تر برمبنای روش کدگذاری به‌کار گرفته شد. براساس یافته­های پژوهش، شایستگی­های اصلی معلمان دورة متوسطه از دیدگاه خبرگان تعلیم و تربیت، شامل شایستگی­های «ارتباطی»، «روان­شناختی»، «خدماتی»، «پژوهشی»، «فردی» و «تربیتی» است که هریک از آن­­ها نیز از خرده­شایستگی­های متعددی تشکیل شده­اند. شناخت و معرفی این شایستگی­ها در نظام تربیت معلم کشور می‌تواند به سیاست­گذاران، مدیران و برنامه‌ریزان آموزشی در اتخاذ راهبردهای مناسب برای کاهش شکاف بین وضع موجود و مطلوب در این زمینه و ارتقای وضعیت مؤلفه‌های شایستگی یاری رساند.

کلیدواژه‌ها


احمدی، محمد (1391). ارزیابی شابستگی­های معلمان هنرستان­های فنی حرفه­ای و شهرستان قم. پایان­نامة کارشناسی‌ارشد، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی (چاپ‌نشده).
پهلوان صادق، اعظم، و کجباف، محمدباقر (1391). نقش واسطه­ای فرایند آموزش ریاضی و فرهنگ مدرسه در ارتباط میان وضعیت اقتصادی– اجتماعی خانواده و باور­ها و ارزش­­ها دربارة یادگیری ریاضی با نگرش ریاضی. نوآوری­های آموزشی، 10(40)، 149-168.
جلیلی، مهسا، و نیک­فرجام، حسین (1391). بررسی وضع موجود توانائی و صلاحیت­های معلمان از دیدگاه دانش­آموزان و مقایسه با وضع مطلوب از دیدگاه صاحب­نظران در درس فیزیک سال چهارم دبیرستان­های شهرستان قدس. مجموعه­مقالات سیزدهمین کنفرانس آموزش فیزیک و سومین کنفرانس ازمایشگاه و فیزیک، زنجان: دانشگاه زنجان.
دانش­پژوه، زهرا، و فرزاد، ولی‌الله (1385). ارزشیابی مهارت­های حرفه­ای معلمان دورة ابتدایی. نوآوری­های آموزشی، 5(18)، 170-135.
رختی، طاهره (1386). بررسی میزان رضایتمندی دانشجویان دانشکده­های کشاورزی تهران و تربیت مدرس از روش­­ها و ابزار تدریس در دوره­های آموزش عالی. پایان­نامة کارشناسی‌ارشد، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس تهران (چاپ­نشده).
رعدآبادی، مهدی، صادقی‌فر، جمیل، بهادری، محمدکریم، درگاهی، حسین، فروزان­فر، فائزه، حموزاده، پژمان، و صدیق معروفی، شهنام (1391). اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر تدریس اثربخش از دیدگاه دانشجویان: کاربرد فرایند تحلیل سلسله­مراتبی (AHP). آموزش در علوم پزشکی، ۱۲(۱۱)، ۸17-۸25.
ساداتی، سیده زهرا، عنایتی، بهروز، و گرگانی، تقی (1390). مقایسة مهارت­های حل مسئله، بینش‌پژوهشی و فرایند تدریس در بین معلمان آموزش­دیده و آموزش­ندیده دورة اقدام‌پژوهی. روان­شناسی تربیتی، 2(6)، 97-77.
سرکارآرانی، محمدرضا (1389). رویکرد فرهنگی به آموزش. رشد معلم، 28(250)، 12-4.
عابدی، احمد، عریضی، حمیدرضا، و سبحانی­نژاد، مهدی (1384). بررسی میزان آشنایی معلمان دورة ابتدایی شهر اصفهان با نظریه‌های یادگیری و کاربرد آن‌­ها در فرایند تدریس. دانشور رفتار، 8(15)، 75-63.
عالی، آمنه، و امین یزدی، امیر (1387). تأثیر ویژگی­های معلم بر سبک مدیریت کلاس. تعلیم و تربیت، 24(93)، 135-103.
مهرمحمدی، محمود (1392). بازاندیشی فرایند یاددهی- یادگیری و تربیت معلم. تهران: انتشارات مدرسه.
نجفی، حسن، ملکی، حسن، فرمهینی فراهانی، محسن، و جعفری هرندی، رضا (1395). ارزیابی ابعاد اخلاق حرفه­ای تدریس اعضای هیئت علمی از دیدگاه دانشجویان دانشکدة پزشکی دانشگاه شاهد. توسعة آموزش در علوم پزشکی، 9(21)، 102-93.
نیکنامی، مصطفی، و کریمی، فریبا (1388). صلاحیت­های حرفه­ای معلمان آموزش عمومی و ارائة چهارچوب ادراکی مناسب. پژوهش در برنامه­ریزی درسی، 23(23)، 22-1.
وکیلی هریس، شهرام، حجازی، الهه، و اژه­ای، جواد (1388). رابطة ویژگی­­ها و کارآمدی معلم با پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان. روان­شناسی و علوم تربیتی، 39(3)، 189-171.
یمنی، محمد، و بهادری حصاری، مریم (1387). مقایسة برخی عوامل مؤثر بر کیفیت آموزشی دوره­های کارشناسی ارشد در دانشگاه­های شهید بهشتی و صنعتی شریف. آموزش عالی ایران، 1(1)، 80-75.
Adetayo, J. O. )2016). Teachers' factors as determinants of the professional competence of the Nigeria Certificate in Education (NCE) teachers. Journal of Education and Practice, 7(13), 1-11.
Adey, P. (2004). The professional development of teachers: Practice and theory. New York: Kluwer Academic Publishers.
Boon, H. J. (2011). Raising the bar: Ethics education for quality teachers. Australian Journal of Teacher Education, 36(7), 76-93.
Cameron, R., & Harrison, J. L. (2012). The interrelatedness of formal, non-formal and informal learning: Evidence from labour market program participants. Australian Journal of Adult Learning, 52(2), 277-309.
Campbell, E. (2008). The ethics of teaching as a moral profession. Journal of Curriculum Inquiry, 38(4), 357-385.
Deißinger, T., Dipl, H., & Silke, H. (2012). Structures and functions of Competency-based Education and Training (CBET): A comparative perspective. Internationale Weiterbildung und Entwicklung gGmbH/Capacity Building International, Germany
Denilson, C. (2008). The handbook for enhancing professional practice: Using the framework for teaching in your school. USA: ASCD.
Huntly, H. (2008). Teachers’ work: Beginning teachers’ conceptions of competence. The Australian Educational Researcher, 35(1), 125-145.
Moon, Y. L. (2007). Education Reform and Competency Based Education. Asia Pacific Education Review, 8(2), 337-341.
Olga, N. (2012). The competencies of the modern teacher. Part 2: Pre -Service and In-Service Teacher Training, pp.148-154.
Parker, B., & Walters S. (2008). Competency based training and national qualifications frameworks: Insights from South Africa. Asia Pacific Education Review, 9(1), 70-79.
Payne, D., & Pressley, M. (2013). A transcendent code of ethics for marketing professionals Leadership & Organizational Management, 55(1), 55-73.
Ramsden, P. (2006). Effective training: six key to success. The Teaching Professor, 20(3), 88-102.
Sabbah, S. S. M., Naser, I. A. S., & Awajneh, A. M. H. (2016). The teacher's roles in light of knowledge economy from the perspective of the educational supervisors' in Palestine. Journal of Education and Practice, 7(6), 88-98.
Schugurensky, D. (2000). The form of informal learning: towards conceptualization of the field. Centre for the Study of Education and Work, 5(19), 1-8.
Selvi, K. (2010). Teacher's competencies. International Journal of Philosophy of Culture and Axiology, 7(1), 167-175.
Stronge, J. H. (2007). Quality of effective teachers. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
Sturgis, C. (2015). Implementing competency education in K-12 systems: Insights from Local Leaders. CompetencyWorks Issue Brief. International Association for K-12 Online Learning.
Sudsomboon, W. (2007). Construction of a competency – based curriculum content framework for mechanical technology education program on automotive technology subject. Proceeding of the ICASE Asian Symposium 2007, Pattaya, Thailand.
Tanner, A. (2011). INSET (in-service education and training) and professional development of teachers: A comparison of British and Turkish cases. US-China Education ReviewChina Education Review, A6, 846-858.
Trent, J. (2012). Teacher professional development through a school-university partnership, What role does teacher identity play?. Australian Journal of Teacher Education, 37(7), 1-7.
Voorhees, R. A. (2001). Competency – based learning models, a necessary future. Journal of New Directions for Institutional Research, 28(110), 5-13.
Weshan, H. A. (1999). A study of effective teaching skills of preservice student teachers as perceived by cooperating teachers and university supervisors in Jordan. Doctoral dissertation, Ohio University.
Zdenek, B., & Schochor, D. (2007). Developing moral literacy in the classroom. Journal of Educational Administration, 45(4), 514–530.