بررسی فرهنگ روابط معلمان با همکاران، والدین و دانش آموزان: مدارس روستایی و چندپایه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری مطالعات برنامة درسی، مدرس دانشگاه فرهنگیان، خرم‌آباد، ایران

2 دانشیار، گروه مطالعات برنامه‌ریزی درسی، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 دانشیار، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

4 استادیار، گروه مطالعات برنامه‌ریزی درسی، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف­ شناسایی چگونگی فرهنگ روابط معلمان با همکاران، والدین و دانش­آموزان در مدارس روستایی و چندپایة استان لرستان انجام گرفت. روش پژوهش، کیفی و از نوع توصیفی- قوم‌نگاری بوده است؛ نمونة بررسی­شده معلمان ابتدایی مدارس چندپایة استان لرستان است که با روش نمونه­گیری هدفمند و براساس اشباع نظری داده‌ها، 14 معلم انتخاب شد و با ابزارهای مشاهدة مشارکتی و مصاحبة عمیق نیمه­ساختاریافته داده‌ها جمع‌آوری شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها تحلیل محتوا انجام گرفت. یافته­­ها نشان داد معلمان دارای فرهنگ ارتباط مثبت و انتقادشده در ارتباط با همکاران، والدین و دانش­آموزان بودند. فرهنگ ارتباط و مشارکت معلمان در ارتباط با همکاران، والدین و دانش­آموزان باتوجه­به شرایط محیط، سطح سواد و توقع همکاران، والدین و دانش­آموزان متفاوت بود. از روابط مثبت می­توان به به­کارگرفتن اصول روابطکلامی و روابط غیرکلامی برای انتقال مفهوم درسی به دانش­آموزان، اجرای جلسه­های توجیهی برای والدین، ارتباط همراه با ادب و احترام، از روابط فرهنگی انتقادشده، می­توان به بدخواهی و بدبینی معلمان نسبت به یکدیگر، حس رقابت منفی، بی­تفاوتی و استفاده­نکردن از فکر و ایده­های یکدیگر در بین معلمان هم‌پایه، اهمیت دانش­آموزان بعد از مواد درسی، گوش‌ندادن به صدای دانش­آموزان، توقعات نابه‌جا والدین و بخشنامه‌ای‌بودن ارتباطات نام برد. نتایج مطالعة حاضر برای ­شناسایی تفاوت­های فرهنگی و اقدامات لازم با توجه­ به شرایط کلاس­های چندپایه در نظام آموزشی مفید و کارآمد است.

کلیدواژه‌ها


استورا (1377). تنیدگی یا استرس بیماری جدید تمدن. ترجمة پریرخ دادستان، تهران: رشد.
خنیفر، حسین، و مسلمی، ناهید (1396). روش­های پژوهش کیفی. تهران: سرای دانش.
شیخاوندی، داور (1383). ناسیونالیسم و تکوین هویت ایرانی. تهران: نشر باز.
صادقی، علیرضا (1390). طراحی الگوی برنامة درسی چندفرهنگی تربیت معلم ابتدایی جمهوری اسلامی ایران. رسالة دکتری برنامه­ریزی درسی، تهران: دانشگاه علامه طباطبائی (ره).
فاضلی، نعمت‌الله (1390). مردم­نگاری آموزش. تهران: نشر علم.
ﻓﺘﺤﻲ واﺟﺎرﮔﺎه، کوروش (1383). اﻣﻜﺎن­ﺳﻨﺠﻲ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﻌﻠﻤﺎن در ﻓﺮا ﻳﻨﺪ برنامه­ریزی درﺳﻲ ﻧﻈﺎم آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﻳﺮان. ﻧﻮآوری­ﻫﺎی آﻣﻮزﺷﻲ، 3(8)، 78-59.
قمریان، محسن (1383). بررسی رابطة بین عوامل فرهنگ سازمانی و میزان مشارکت دبیران در امور مدارس. پایان­نامة کارشناسی‌­ارشد؛ تهران: دانشگاه علامه طباطبائی (ره).
کاشی، بهمن (1391). نیازسنجی آموزشی معلمان شاغل در کلاس­های چندپایة منطقه­الموت غربی استان قزوین. پایان­نامة کارشناسی‌­ارشد برنامه­ریزی آموزشی، دانشگاه تهران.
کوش، دنی (1389). مفهوم فرهنگ در علوم اجتماعی. ترجمة فریدون وحیدا، تهران: سروش.
گال، مردیت، بورگ، والتر، و گال، جویس ( 1386). روش­های تحقیق کمّی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی. ترجمة احمدرضا نصر و همکاران، تهران: دانشگاه شهید بهشتی و سمت.
ﮔﻮﻳﺎ، زهرا، و اﻳﺰدی، صمد (1381). ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﻌﻠﻤﺎن در ﺳﻄﻮح ﺗﺼﻤﻴﻢ­ﮔﻴﺮی برنامه­ریزی درﺳﻲ. ﻃﺮح ﭘﮋوﻫﺸﻲ، تهران: داﻧﺸـﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس.
معلم علی­آبادی، خلیل (1388). جایگاه قومیت­های ایران در کتب درسی دورة ابتدایی ایران. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
میرعرب رضی، رضا (1392). تبیین نقش فرهنگ معلمی در نوع مواجهه با تغییر و نوآوری در برنامة درسی. رسالة دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
Anyon, J. (1995). Race, social class, and educational reform in an inner-city school. Teachers College Record, 97(1), 69-94.
Davitt, B. (2014). Exploring the relationship between resistance to change and the organizational culture in Lease plan Infrastructure Services. Master's thesis, Dublin, National College of Ireland.
Gligorovic, B., Nikolic, M., Terek, E., Glusac, D., & Ivan Tasic, I. (2016). The impact of school culture on Serbian primary teachers’ job satisfaction. Hacettepe University Journal of Education [Hacettepe universities Egitim Fakultesi Dergisi], 31(2), 231-248
Kai, C. G. U. (2006). A research on school organizational climate, teacher participation in decision making and school effectiveness in Kaohsiung county and Kaohsiung city. Avaiable at https://hdl.handle.net/11296/c4fmut
Kardos, S., Moore Johnson, S., Peske, H., Kauffman, D., & Liu E. (2001). Counting on colleagues: New teachers encounter the professional cultures of their schools. Educational Administration Quarterly, 37(2), 250-290.
Lam, C. C., & Lidstone, J. G. (2007). Teacher's culture differences: Case studies from Brisbane, Changchun and Hong Kong. Asia Pacific Education Review, 8(2), 178-193.
Mertens, M. D. (2005). Research and evaluation in education and psychology, integrating diversity with quantitative, qualitative, and mixed methods. 3rd ed., SAGE Publications.