بررسی رابطة رفتارهای اخلاقی سازمانی با رفتارهای غیراخلاقی دبیران با نقش واسطه ای تعهد سازمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران

2 کارشناسی‌ارشد مدیریت آموزشی، واحد خوراسگان، دانشگاه آزاد اسلامی، خوراسگان، ایران

3 دکتری مدیریت آموزشی، واحد خوراسگان، دانشگاه آزاد اسلامی، خوراسگان، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطة رفتارهای اخلاقی سازمانی و رفتارهای غیراخلاقی دبیران انجام گرفت. عدالت سازمانی، تعهد سازمانی و رضایت شغلی به‌عنوان رفتارهای اخلاقی سازمانی در نظر گرفته شده، و نقش میانجی تعهد سازمانی بین رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی بررسی شد. روش پژوهش، توصیفی- همبستگی است که مبتنی بر مدل‌سازی معادلات ساختاری انجام گرفت. جامعة آماری پژوهش حاضر 4625 نفر از دبیران دبیرستان­های شهر اصفهان در سال تحصیلی 97-1396 است. از این تعداد براساس جدول کوهن و همکاران، 357 نفر به روش تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه­های عدالت سازمانی مورمن و نیهوف (1996)، تعهد سازمانی آلن و می‌یر (1990)، رضایت شغلی اسمیت، کندال و هیولین (1969)، و رفتارهای غیراخلاقی پترسون (2002) بود. برای تجزیه‌وتحلیل داده­ها روش تحلیل مسیر با نرم‌افزار لیزرل اجرا شد. یافته‌ها نشان داد رفتارهای غیراخلاقی به‌‌طور منفی با رضایت از کار، رضایت از پرداخت و رضایت از همکار رابطة معنادار دارد. همچنین، یافته‌های تحلیل مسیر نشان داد تعهد مستمر، رضایت از کار، رضایت از پرداخت و رضایت از همکار بر رفتارهای غیراخلاقی اثر مستقیم می‌گذارند. همچنین، یافته‌ها نشان داد با افزایش رضایت شغلی، تعهد مستمر و وابستگی معلمان به شغل، در مدارس رفتارهای غیراخلاقی کاهش می‌یابد.

کلیدواژه‌ها


اله‌وردی و فریبا (1389). بررسی میزان عدالت سازمانی از دیدگاه دبیران و کارکنان ستادی آموزش‌وپرورش شهر تهران. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خوراسگان.
جعفری‌نیا، سعید، افشارنژاد، علیرضا، و دولت‌مدنی، مهدیه (1392). مطالعه‌ای در زمینة بروز رفتارهای غیراخلاقی کارکنان: مطالعة موردی. مطالعات منابع انسانی، 3(10)، 90-73.
حسن‌زاده، رمضان (1391). روش­های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: ساوالان.
خدامی، سهیلا، و اصانلو، بهاره (1394). طراحی مدل رفتار اخلاقی کارکنان با تأکید بر نقش ارزش‌های اخلاقی سازمان. فصلنامة اخلاق در علوم و فناوری، 10(1)، 11-1.
ذبیحی، اسماعیل، و کلاته سیفری، معصومه (1395). رابطة بین رضایت شغلی با تعهد سازمانی دبیران تربیت‌بدنی استان سمنان. فصلنامة رهبری و مدیریت آموزشی، 10(1)، 28-9.
رضازاده الهه (1396). بررسی رابطة عوامل مؤثر بر رفتار غیراخلاقی کارکنان در سازمان در زمینة شرکت‌های ارومیه. همایش بین‌المللی مدیریت، مدیریت و بازاریابی تهران، مرکز همایش‌های کوشاگستر، 1396.
شاهی سکینه، اندرز، سعید، اندرز، کمال، و یاسینی، مجتبی (1396). رابطة بین عدالت سازمانی و حمایت سازمانی ادراک‌شده با میل به ترک شغل نیروهای دانشگر. پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، 7(2)، 127-105.
عریضی، حمیدرضا، و گل‌پرور، محسن (1388). تأثیر حالات خلقی لحظه‌ای بر رضایت شغلی لحظه‌ای و تأخیری. مطالعات آموزش و یادگیری، 1(2)، 166-141.
قاسمی، وحید (1389). مدل‌سازی معادلة ساختاری در پژوهش‌های اجتماعی با کاربرد Amos Graphics. تهران: جامعه‌شناسان.
قبادیان، مسلم (1396). مقایسة اخلاق حرفه‌ا‌ی در بین دبیران زن و مرد دورة دوم متوسطة شهر خرم‌آباد. پژوهش‌های تربیتی، 35، 19-1.
قریشی، سعید (1391). بررسی رابطة میان هوش هیجانی و رضایت شغلی معلمان مدارس راهنمایی شهرستان مهریز در سال 91-1390. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خوراسگان.
گل‌پرور، محسن، و بلالی، سمیه (1389). مدل ارتقای رفتارهای مدنی- سازمانی از طریق قرارداد روانی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی. دومین کنگرة دوسالانة روان‌شناسی صنعتی و سازمانی ایران. اصفهان، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان. 3 و 4 اسفندماه 1389.
گل‌پرور محسن، و حسین‌زاده، خیراله (1389). نقش مبادلة رهبر- عضو، حمایت سازمانی ادراک‌شده و تعهد سازمانی در رابطة نقض قرارداد روانی با تمایل به ترک خدمت و رفتارهای انحرافی. دومین کنگرة دوسالانة روان‌شناسی صنعتی و سازمانی ایران، اصفهان، دانشگاه آزاد اسلامی، 3 و 4 اسفندماه 1389.
گل‌پرور محسن، و رفیع‌زاده، پروین‌دخت (1389). الگوی ارتقای رفتار اخلاقی و رفتارهای تبعی سازمانی در میان معلمان. فصلنامة تعلیم و تربیت، 26(2)، 30-7.
گل پرور محسن،و کرمی، مهرانگیز (1389). نقش تعدیل‌کنندة عاطفة مثبت و منفی در پیوند میان بی‌عدالتی سازمانی و رفتارهای مخرب کارکنان. فصلنامة روان‌شناسی کاربردی، 4، 23-7.
نادی، محمدعلی، و اسلامی هرندی، فاطمه (1395). الگوی ساختاری عدالت سازمانی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی با رفتارهای انحرافی دبیران شهر اصفهان. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 7(4)، 81-59.
Al-Hothali, H. M. )2018(. Ethics of the teaching profession among secondary school teachers from school leaders, perspective in Riyadh. International Education Studies, 11(9), 47-55.
Allen, N. J., & Meyer, J. P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance, and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology, 63(1), 1-18.
Appelbaum, S. H., Iaconi, G. D., & Matousek, A. (2007). Positive and negative deviant workplace behaviors: causes, impacts, and solutions. Corporate Governance, 7(5), 586-598.
Aquino, K., Reed, A., & lim, V. K. G. (2007). Moral identity and the self- regulation of unethical work place behavior. 9 box: Wharton. Upen edu/documents/mktg/research/pdf.
Cantisano, G. T., Dominguez, F. M., & Depolo, M. (2008). Psychological contract breach and out-comes: combining meta-analysis and structure equation models. Psychotemic, 20(3), 487-496.
Dalal, R. S. (2005). A meta-analysis of the relationship between organizational citizenship behavior and counterproductive work behavior. Journal of Applied Psychology, 90(6), 1241-1255.
Eificen, A. M. (2012). Psychotherapy and counseling of job security, turnover intention. Journal of Criminal Justice, 33, 112-113.
Kelloway, E. K., Francis, L., Prosser, M., & Cameron, J. E. (2010). Counterproductive work behavior as protest. Human Resource Management Review, 20, 18-25.
Meyer, J. P., & Allen, N. J. (1191). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human Resource Management Review, 1(1), 61-89.
Moorman, R. H., Blackely, G. L., & Niehoff, B. P. (1998). Does perceived organizational support mediate the relationship between procedural justice and organizational citizenship behavior?. Academy of Management, 41, 351-357.
Niehoff, B. P., & Moorman, R. H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 36(3), 527–556.
Peterson, D. K. (2002). The relationship between unethical behavior and the dimensions of the ethical climate questionnaire. Journal of Business Ethics, 41(4), 313-326.
Shapiara-Lishchinsky, O., & Even-Zohra, Sh. (2011). Withdrawel behaviors syndrome: An Ethical perspective. Journal of business Ethics, 103, 429-451.
Smith, P. C., Kendal, L. M., & Hullin, C. L. (1969). The measurement of satisfaction in work or retirement. Chicago: Rand-McNally.
Vural, O. F., & Colakoglu, O. M. (2015). Prospective teachers, likelihood of performing unethical behaviors in the real and virtual environments. Journal of Educational Technology, 14(2), 130-137.
Wilks, D. C. (2011). Attitudes towards unethical behaviors in organizational settings: an empirical study. Ethics in progress Quarterly, 2, 9-22.