رابطة فلسفة تربیتی و سبک شناختی در حل مسألة معلم با رشد قضاوت اخلاقی دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه علوم تربیتی ، واحد بندرگز ، دانشگاه آزاد اسلامی ، بندرگز ، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطة فلسفة تربیتی و سبک شناختی در حل مسألة معلم با رشد قضاوت اخلاقی دانش‌آموزان انجام شده است. جامعة آماری پژوهش شامل تمامی دانش‌آموزان و معلمان مقطع ابتدایی شهرستان کردکوی است که از میان آن‌ها 155 معلم و 361 دانش‌آموز (شامل 184 دانش‌آموز پسر و 177 دانش‌آموز دختر) با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند. معلمان پرسشنامة فلسفة تربیتی و مقیاس سبک شناختی در حل مسئله، و دانش‌آموزان پرسشنامة قضاوت اخلاقی را تکمیل کردند. تحلیل داده‌ها با روش همبستگی اسپیرمن انجام گرفت. یافته‌ها نشان داد بین فلسفه‌های تربیتی پیشرفت‌گرایی، بازسازی اجتماعی و فلسفة تربیتی اسلامی در معلمان و رشد قضاوت اخلاقی در دانش‌آموزان رابطة مستقیم وجود دارد؛ اما رابطة بین فلسفه‌های تربیتی پایدارگرایی، بنیادگرایی و وجودگرایی در معلم با رشد قضاوت اخلاقی در دانش‌آموزان معنادار نیست. یافته‌های آزمون رتبه‌بندی فریدمن نشان داد اولویت‌های فلسفه‌های تربیتی بین معلمان مورد مطالعه به ترتیب، فلسفة تربیتی اسلامی، پایدارگرایی، وجودگرایی، بنیادگرایی، بازسازی اجتماعی و پیشرفت‌گرایی بوده است. با استفاده از آزمون یومن ویتنی، یافته‌ها نشان داد میان دانش‌آموزان پسر و دختر از لحاظ رشد قضاوت اخلاقی تفاوت وجود دارد و از این نظر پسران بالاتر از دختران هستند. در نهایت، بر اساس نتایج، پیشنهادهایی حول محور ارائة آموزش‌های لازم به معلمان و دانشجویان تربیت معلم بیان شد.

کلیدواژه‌ها


احمدپور، زینب (1395). نقش معلم و فلسفة تربیتی او از منظر امام خمینی (ره). پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
احمدی، علیرضا (1392). بررسی نقش معلم در پرورش روش علمی (حل مسئله، تفکر خلاق، تفکر انتقادی)، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة تعلیم و تربیت اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران.
پاشا، غلامرضا، و گودرزیان، مهری (1387). رابطة سبک‌های هویت و رشد اخلاقی با مسئولیت‌پذیری در دانشجویان، یافته‌های نو در روان‌شناسی، 2(8)، 99-87.
پولیا، جورج (1391). چگونه مسئله را حل کنیم. ترجمة احمد آرام، نشر کیهان: تهران
جوکار ارسنجانی، جواد (1394). رابطة رشد قضاوت اخلاقی با خلاقیت و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دورة متوسطة اول ارسنجان، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، رشتة علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
جهانی، جعفر (1386). بررسی تأثیرات برنامة آموزش فلسفه به کودکان در رشد منش‌های اخلاقی دانش‌آموزان. مطالعات برنامة درسی، 2(7)، 59-37.
خلخالی، علی، خلعتبری، جواد، و اذعانی، مریم (1390). رابطة فسلفة تربیتی و سبک رهبری مدیران مدارس. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 2(2)، 40-23.
زادشیر، فرزانه، استکی، مهناز، امامی‌پور، سوزان ( 1388) مقایسه قضاوت اخلاقی و رشد اجتماعی دانش آموزان دبستان های غیرانتفاعی تحت تعلیم آموزش قرآن به شیوه حفظ با معانی با غیرانتفاعی عادی، فصلنامه روان شناسی کاربردی، سال سوم، شماره 10، ص 25 تا 47.
صالحی دوبخشری، طیبه (۱۳۹۴). مقایسة اولویت‎‌های فلسفة تربیتی مدرسان دانشگاه‌های ایران به تفکیک گروه تحصیلی: سهم فلسفة تربیتی اسلام، اولین کنگرة بین‌المللی روان‌شناسی وعلوم تربیتی با رویکرد اسلامی، اردبیل (صفحات 627-616).
صالحی، اکبر، و حسنی، شهربانو (1396). تبیین پدیدارنگاری فلسفة تربیتی عبادت (نماز) از دیدگاه معلمان و اولیای دانش‌آموزان. علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 5(8)، 79-59.
صمدی، پروین، قائدی، یحیی، و رمضانی، معصومه (1390). بررسی تطبیقی برنامة درسی فلسفه در پایة سوم دبیرستان و پیش‌دانشگاهی با برنامة درسی فلسفه برای کودکان در پایة 11 و 12. تعلیم و تربیت، 106، 104-81.
عاشوری، جمال (1394). ارتباط استدلال اخلاقی، رفتار اخلاقی و سلامتی پرستاران با فراشناخت اخلاقی آنان. اخلاق پزشکی، 9(34)، 76-55.
عرفانی، علی اکبر (۱۳۹۰). بررسی رابطة بین فلسفة تربیتی و روش تدریس دبیران دوره متوسطه شهرستان بهشهر. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور مرکز تهران.
عفاف، نویده (۱۳۸۸). بررسی رابطة فلسفة تربیتی معلمان با سبک تدریسشان. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه پیام نور تهران.
فانی، حجت‌اله، و فانی، معصومه (1394). رابطة بین تعارضات زناشویی والدین با رشد قضاوت اخلاقی و رضایت از زندگی دانش‌آموزان دختر. زن و جامعه، 6(4)، 75*59.
قشقایی محمودی، ندا ( 1395). تآثیر آموزش فلسفه بر قضاوت اخلاقی و تفکر انتقادی نوجوانان 10-16 سال شهر شیراز. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرودشت.
کریمی، عبدالعظیم (1376). مراحل شکل‌گیری اخلاق در کودک. نشر تربیت: تهران.
کریمی، فرهاد، باقری، خسرو، و صادق‌زاده قمصری، علیرضا( 1393). تأثیر سه روش بحث گروهی دربارة معماهای اخلاقی، گفت‌وگو در گروه‌های کوچک به روش مشارکتی و سخنرانی، بر رشد قضاوت اخلاقی دانش‌آموزان دختر پایة دوم متوسطه. پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، 9(33)، 239-195.
لطف‌آبادی، حسین (1385). روا‌ن‌شناسی رشد 2، جوانی و بزرگسالی. تهران: انتشارات سمت.
مرعشی، سیدمنصور، صفایی مقدم، مسعود، و خزامی، پروین (1389). بررسی تأثیر اجرای برنامة آموزش فلسفه برای کودکان به روش اجتماع پژوهشی، بر رشد قضاوت اخلاقی دانش‌آموزان پایة پنجم ابتدایی شهر اهواز. تفکر و کودک پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1(1)، 102-83.
نظری، زینب (1396). بررسی مقایسه‌ای اثربخشی آموزش حل مسئله و کتاب درمانی بر افزایش توانایی مهارت حل مسئله در دانشجویان کارشناسی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة روان‌شناسی، دانشگاه خوارزمی.
هاشمی کوچکسرایی، سهیلا (1384). بررسی مؤلفه‌های روان‌شناختی و عوامل اجتماعی ـ فرهنگی در فرایند حل مسئلة علوم اجتماعی در دانش‌آموزان دختر پایة سوم متوسطه و دورة پیش‌دانشگاهی شهر تهران. پایان‌نامة دکتری، دانشگاه تربیت معلم تهران.
هاشمی، سهیلا، و شهرآرای، مهرناز (1386). بررسی مؤلفه‌های روان‌شناختی در فرایند حل مسئله علوم اجتماعی در دانش‌آموزان دختر پایة سوم متوسطه و دورة پیش‌دانشگاهی شهر تهران. نشریة مطالعات روان‌شناختی دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه الزهرا، 3(3)، 78-49.
 یعقوبی، ابوالقاسم، و عبداللهی مقدم، مریم (1395). بررسی رابطة استدلال اخلاقی و رفتار اخلاقی با میانجی‌گری نظریة شناخت اجتماعی در نوجوانان. روان‌شناسی مدرسه، 5(2)، 182-167.
Graham, J., Meindl, P., Beall, E., Johnson, K.M., & Zhang, L. (2016). Cultural differences in moral judgment and behavior, across and within societies. Current Opinion in Psychology, 8, 125-130.
Hidayat, T., Susilaningsih, E., & Dan Cepi, K. (2018). The effectiveness of enrichment test instruments design to measure students’ creative thinking skills and problem-solving, Thinking Skills and Creativity, (18)30029-4.
Hooker, C. (2017). A proposed universal model of problem solving for design, science and cognate fields. New Ideas in Psychology, 47, 41-48.
Karabacak, K., Nalbant, D., & Topcuoglu, P. (2015). Examination of teacher candidates’ problem solving skills according to several variables. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 174, 3063-3071.
Mefoh, P. C., Nwoke, M. B., Chukwuorji, J. C., & Chijioke, A. O. (2017). Effect of cognitive style and gender on adolescents’ problem solving ability. Thinking Skills and Creativity, 25, 47-52.
Tok, T. N., Tok, S., & Dolapcioglu, S. D. (2014). The perception levels of the novice teachers’ problem- solving skills. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 116, 415-420.