کاوشی بر فهم ابعاد اقتدار معلمی در کلاس درس دانشگاهی؛ با رویکرد آمیخته (مورد مطالعه: دانشگاه فرهنگیان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 دکتری مدیریت آموزشی، گروه آموزش ابتدایی، دانشگاه فرهنگیان، اردبیل، ایران

3 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر شناسایی ابعاد اقتدار معلم در کلاس درس دانشگاهی و ترسیم مدلی توسعه‌یافته از مفهوم اقتدار معلم در کلاس درس بود. روش پژوهش ترکیبی از نوع راهبرد اکتشافی متوالی است. در مرحلة کیفی از روش تحلیل محتوا و در مرحلة کمّی از پژوهش «پیمایشی- توصیفی» استفاده ‌شده است. مشارکت‌کنندگان پژوهش حاضر در مرحلة کیفی 12 نفر از استادان باتجربه که بیش از 10 سال سابقة کار و از نظر دانشجومعلمان سرآمد تشخیص داده شدند، به‌صورت هدفمند برای مصاحبة عمیق انتخاب شدند. برای تحلیل داده‌ها از کدگذاری استفاده شد. در نتیجه، 72 مفهوم، 18 مقولة محوری و 6 مقولة اصلی را احصا شد که عبارت‌اند از قدرت نهادی، قدرت عاطفی، قدرت شناختی، پویایی محیط، شوق یادگیری و تأثیر مولد. بر اساس داده‌های به‌دست‌آمده از بخش کیفی، پرسشنامه‌ای ساخته شد و بین 285 نفر دانشجومعلم (215 مرد و 70 زن) که به روش تصادفی طبقه‌ای نسبتی انتخاب ‌شده بودند، توزیع و جمع‌آوری شد، سپس، داده­ها با نرم­افزارهای SPSS22 و Lisrel8.54 تحلیل شدند. نتایج مرحلة کمّی نیز نشان داد اقتدار معلمان (نهادی، شناختی و عاطفی) در کلاس درس تأثیر مولد بر دانشجومعلمان دارد. همچنین، اقتدار معلمان در کلاس درس از طریق پویایی در موقعیت یادگیری و شوق ‌و ذوق یادگیری تأثیر مولد بر دانشجومعلمان داشته است. در نتیجه، مدل ترسیم‌شده بر اساس شاخص‌های معادلات ساختاری از برازش نسبتاً خوبی برخوردار بوده است.

کلیدواژه‌ها


شهناز، بهمن، و مافینی، هلن (1389). نقش رهبری معلم در ساختار آموزش. چاپ اول، تهران: انتشارات بین‌اللملی کاج.
معینی شهرکی، هاجر، ترک­زاده، جعفر، محمدی، مهدی، و خادمی، محسن (1390). بررسی رابطة بین نوع ساختار سازمانی و منابع قدرت مدیران در واحدهای ستادی دانشگاه شیراز. مطالعات مدیریت بهبود و تحول، 21(66)، 193-165.
مهرمحمدی، محمود (1392). درآمدی بر آموزشگری در آموزش عالی: به سوی استاد آموزش پژوه، چاپ اول، تهران: مرکز نشر علمی آثار دانشگاه تربیت مدرس.
یمنی دوزی سرخابی، محمد (1391). کیفیت در آموزش عالی. تهران: انتشارات سمت.
Aldrup, K., Klusmann, U., Lüdtke, O., Göllner, R., & Trautwein, U. (2018). Student misbehavior and teacher well-being: Testing the mediating role of the teacher-student relationship. Learning and Instruction. 58, 126–136.
Aruta, J. J. B. R., Barretto, I. D. E., Shin, Y., & Jang, A. (2019). The Experience of Power in Teacher–Student Relationships in Collectivistic Context. Psychological Studies, 64(3), 316-331.
Banner, J. M., & Cannon, H. C. (2008). The elements of teaching. Yale University Press. New Haven, Connecticut, United States.
Bruney, G. (2012). The teacher-student relationship: The importance of developing trust and fostering emotional intelligence in the classroom. Master Thesis, Teaching, Department of Curriculum, Teaching and Learning Ontario Institute for Studies in Education of the University of Toronto.
Camp, M. D. (2011). The power of teacher-student relationships in determining student success. University of Missouri-Kansas City, Missouri Columbia University.
DuĠăª, N. (2015). From theory to practice: the barriers to efficient communication in teacher-student relationship. Social and Behavioral Sciences, 187, 625 – 630.
Glasser, W. (1990). The quality school: Managing students without coercion. Harper and Row Publishers, Inc., 10 East 53rd Street, New York, NY 10022.
Graça, J., Calheiros, M. M., & Barata, M. C. (2013). Authority in the classroom: Adolescent autonomy, autonomy support, and teachers’ legitimacy. Psychology Of Education, 28(3), 1065-1076.
Harjunen, E. (2011). Students' consent to a teacher's pedagogical authority. Scandinavian Journal of Educational Research, 55(4), 403-424.
Hopman, J. A., Tick, N. T., van der Ende, J., Wubbels, T., Verhulst, F. C., Maras, A., ... & van Lier, P. A. (2018). Special education teachers' relationships with students and self-efficacy moderate associations between classroom-level disruptive behaviors and emotional exhaustion. Teaching and Teacher Education, 75, 21-30.
Jamieson, D. W., & Thomas, K. W. (1974). Power & conflict in the student – teacher relationship. Applied Behavioral Science, 10(3), 321-336.
Koutrouba, K., Baxevanou, E., & Koutroumpas, A. (2012). High school students' perceptions of and attitudes towards teacher power in the classroom. International Education Studies, 5(5), 185-198.
Maulana, R., Opdenakker, M. C., den Brok, P., & Bosker, R. (2011). Teacher–student interpersonal relationships in Indonesia: profiles and importance to student motivation. Asia Pacific Journal of Education, 31(01), 33-49.
Michaud, O. (2014). A qualitative study on educational authority, shared authority and the practice of philosophy in a kindergarten classroom: A study of the multiple dimensions and complexities of a democratic classroom. Theses, Dissertations and Culminating Projects. 55. https://digitalcommons.montclair.edu/etd
Nugent, T. T. (2009). The impact of teacher-student interaction on student motivation and achievement. Doctoral dissertation, Education, University of Central Florida.
Özgan, H. (2016). The usage of domination strategies in conflicts between the teachers and students: A case study. Educational Research and Reviews, 11(4), 146-152.
Pirrie, A., & Rafanell, I. (2020). Re-conceptualising authority relations in education: A micro-situational approach. Critical Studies in Education, 61(1), 101-114.
 Reis, H. T., & Judd, C. M. (2014). Handbook of research methods in social and personality psychology. Cambridge: Cambridge University Press.
Sánchez, C. A. González, B. S., & Martínez, C. J. (2013). The impact of teacher-student relationships on EFL learning. Colombian Journal for Teachers of English, 116-129.
Stronge, J. (2002). Qualities of effective teachers. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
Wolf, S. J., & Fraser, B. J. (2008). Learning environment, attitudes and achievement among middle-school science students using inquiry-based laboratory activities. Research Science Education. 38(3), 321-41.