ابعاد و الزامات حرفه‌ای‌شدن مدیران‌ مدارس(مورد مطالعه: دبیرستان‌های دخترانة شهر مشهد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 استادیار گروه مدیریت آموزشی و توسعة منابع انسانی، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 استاد گروه مدیریت آموزشی و توسعة منابع انسانی، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر مطالعة ابعاد و الزامات حرفه­ای‌شدن مدیران مدارس بوده است که در دبیرستان­های دخترانة شهر مشهد انجام گرفته است. رویکرد پژوهش کیفی بوده و به روش مطالعة موردی انجام گرفت. به منظور گردآوری داده­های مورد نیاز از مصاحبة نیمه‌‌ساختاریافته و تحلیل اسناد بهره گرفته شد. مطلعان اصلی را مدیران نمونه، معاونان و معلمان منتخب تشکیل دادند و اسناد مورد بررسی شامل شیوه‌نامة انتخاب و انتصاب مدیران مدارس، سند تحول بنیادین آموزشی و پرورش و برنامة درسی ملی بوده است. روش نمونه‌گیری گلوله‌برفی بود که اشباع نظری داده‌ها با 25 مورد مصاحبه حاصل شد. داده­ها در دو مرحلة کدگذاری باز و محوری تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد مهم‌ترین ابعاد حرفه‌ای‌شدن مدیران مدارس عبارت‌اند از ویژگی‌های روان‌شناختی مدیران، ویژگی‌های اخلاقی مدیران، شایستگی‌های فنی مدیران، شایستگی‌های مدیریتی، و مهارت در مدیریت محیط مدرسه. همچنین، اصلی‌ترین الزامات برای حرفه‌ای‌شدن مدیران مدارس عبارت‌اند از شایسته‌سالاری در انتخاب مدیران، بازتعریف وظایف و مسئولیت‌های مدیران مدارس، آموزش‌های ویژه برای بهبود اثربخشی مدیریت، و حرفه‌ای و علمی کردن فرایند انتخاب مدیران مدارس. به منظور اطمینان از اعتبار پژوهش، نتایج تحلیل‌های انجام‌گرفته به تأیید متخصصان و نیز خود مصاحبه‌شوندگان رسید و همچنین فرایند پژوهش به منظور انتقال‌پذیری نتایج مورد مستندسازی قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها


اصغریان جویباری، علی اصغر (1372). بررسی انطباق عملکرد مدیران مدارس شهرستان دماوند با وظایف مدیران آموزشی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم تهران.
ایزدپناه، نادر (1379). بررسی راه­های افزایش جذب فارغ­ا­­لتحصیلان رشتة مدیریت آموزشی به مشاغل مدیریتی آموزش و پرورش از دیدگاه مدیران آموزشی و فارغ­التحصیلان رشتة مدیریت آموزشی شاغل در آموزش و پرورش شهر اهواز. پایان­نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
بهرنگی، محمدرضا (1389). آموزشِ پرورش با مدیریت یادگیری از منظر خلاقیت. مدیریت بر آموزش انتظامی، 3(2)، 21-44.
پورکریمی، جواد، فرزانه، محمد، و نوروزی، میترا (1395). واکاوی صلاحیت‌های حرفه‌ای مدیران مدارس: یافته‌های یک پژوهش ترکیبی. مدیریت مدرسه، 4(1)، 1-25. 
تقی­پور ظهیر، علی (1388). بررسی ابعاد توانمندسازی مدیران آموزشی به منظور ارائة چارچوب مناسب جهت مدیران مدارس کشور. آینده‌پژوهی مدیریت، 20(83)، 136- 121.
جهانیان، رمضان (1391). دانش و مهارت­های مورد نیاز مدیران آموزشی. تحقیقات مدیریت آموزشی، 4(3)، 15-38. 
حیات، علی اصغر، عبدالهی، بیژن، زین­آبادی، حسن‌رضا، و آراسته، حمید­رضا (1394). مطالعة کیفی نیازها و روش­های توسعة حرفه­ای مدیران مدارس. مطالعات آموزش و یادگیری، 7(2)، 62- 41.
رضائی­منش، بهروز، شریف­زاده، فتاح، سیدنقوی، میرعلی، و سرابی، امید (1393). تأثیر ثبات مدیریت بر حرفه­ای­گرایی با رویکرد شایسته‌سالاری. مدیریت مدرسه، 22، 45-32.
زینال­پور، محمدرضا (1396). بررسی نقش عامل ساختاری و امکاناتی در اجرای عملکرد حرفه­ای مدیران از دیدگاه کارشناس مدیریت آموزشی در استان آذربایجان غربی. دومین کنگره بین­المللی علوم انسانی، مطالعات فرهنگی، تهران
زین‌آبادی، حسن‌رضا، و عبدالحسینی، بیتا (1396). مدرسة موفق، مدیر موفق: مطالعة تطبیقی یافته‌های پروژة بین‌المللی مدیر مدرسة موفق (ISSPP). مجلة نوآوری‌های آموزشی، 19(1)، 42-21.
سیاوشی زنگیانی، علی (1391). تحلیل شاخص های انتصاب مدیران مدارس ابتدایی استان مازندران از سال 1369 تا 1389. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور تهران، دانشکدة علوم انسانی.
شعاری‌نژاد، علی‌اکبر (1387). مدیریت در مدرسه­های امروز جهان: مدیریت انسانی مدرسه. رشد مدیریت مدرسه، 59، 28-26.
صافی، احمد (1377). اهمیت مدیریت در آموزش و پرورش. پیوند، 227-225، 61-54.
عباس­پور، عباس (1382). واکاوی مفهوم ساختار و نقش و اهمیت آن در حل مسائل آموزش و پرورش. مدیریت در آموزش و پرورش، 9(19)، 34-1.
قنبری، سیروس، و محمدی، بهرام (1395). الگوی توسعة حرفه­­ای مدیران مدارس دورة متوسطه: یک تحقیق کیفی. مدیریت مدرسه، 4(2)، 143- 123.
کاوه، داوود (1389). مقایسة سبک­های مدیریتی بزرگان دینی با مدیریت آموزشی نوین (بر مبنای مدرنیسم و پست مدرنیسم). پایان­نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور واحد تهران.
کمالی، محسن (1393). نظریة آشوب در مدیریت آموزشی. دومین کنفرانس بین­المللی مدیریت چالش­ها و راهکارها، 29 بهمن، شیراز.
گال، مردیت، بورگ، والتر و گال، جویس (1394). روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی. تهران: سمت.
موسوی، معصومه (1386). بررسی علل عدم تمایل افراد واجد شرایط نسبت به احراز پست مدیریت مدرسه از دیدگاه دبیران مدارس دخترانة دولتی و غیر دولتی شهر اصفهان. پایان­نامة کارشناسی ارشد، رشتة مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد خوراسگان.
مهری، داریوش، پرداختچی، محمدحسن، شمس مورکانی، غلامرضا، و محجوب عشرت‌آبادی، حسن (1393). بررسی رابطهة بین حمایت مدیریت با رشد حرفه­ای دبیران. علوم تربیتی، 21(1)، 114-93.
میرکمالی، سیدمحمد (1393). رهبری و مدیریت آموزشی. تهران: یسطرون.
نخعی، سارا، آهنچیان، محمدرضا، و کرمی، مرتضی (1397). ابعاد مدل شایستگی مدیران آموزشگاهی. اولین کنفرانس ملی توسعة پایدار در علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ایران، تهران، مرکز بین­المللی همایش­ها و سمینارهای توسعة پایدار در علوم جهان.
نصیری ولیک‌بنی، فخرالسادات، قنبری، سیروس، و سرچهانی، زهرا (1395). کاوش بالندگی مدیران مدارس، نظریه­ای داده‌بنیاد. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 7(4)، 26-1.
هویدا، رضا، سیادت، سیدعلی، و قنبری، مرضیه (1391).بررسی رابطة حرفه­ای­گرایی ومهارت‌های مدیران (فنی، انسانی و ادراکی)درمدیران شرکت پلی­اکریل ایران از نظر کارشناسان آن­ها. پایان­نامة کارشناسی­ارشد، رشتة مدیریت آموزشی، دانشگاه اصفهان.
Abbott, A. D. (1988). The system of professions: Essay on the division of expert labor. Chicago: University of Chicago Press.
Bouchamma1, Y., Basque, M., & Marcotte, C. (2014). School Management Competencies: Perceptions and Self-Efficacy Beliefs of School Principals. Creative Education, 5, 580-589.
Collins, J. (2002). Good to great: Why some companies make the leap and othersdon't. Current Sociology, 54(4), 579-593.
Davies, B., & Davies, B. J. (2011). Talent management in education. London: Sage.
Galaviz, P. (2011). Principal’s perceptions of their own professional development presented to the faculty of the graduate school of the university of Texas at Austin, in partial fulfillment of requirement for degree of education.
Hoy, W. K., & Sweetland, S. R. (2001). Designing better schools: The meaning andnature of enabling structure. Educational Administration Quarterly, 37, 296-321.
Ibrahim, N. (2011). Preparation and development of public secondary school’s principals in Kenya. Humanities and Social Science, 1(9), 22 – 36.
Jacobs, M., & Bosanac, S. E. (2006). The professionalization of work. Whitby, ON: de Sitter.
Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. CA: Sage.
Lumby, J., & Foskett, N. (2008). Leadership and culture. In J. Lumby, G. Crow & P. Pashiardis (Eds.), International handbook on the preparation and development and development of school leaders (pp. 43-60). New York: Routledge.
Macdonald, K. M. (1995). The sociology of the professions. London: Sage.
Militelo, M. (2013). How professional standards guide practice for school principals. Educational Management, 27(1), 74-90.
National Policy Board for Educational Administration (2015). Professional Standards for Educational Leaders 2015. Reston, VA: Author. Retrieved from: https://pdf4pro.com/view/professional-standards-for-educational-leaders-5b41bc.html
Sergiovanni, T. J. (1991). The dark side of professionalism in educational administration. Phi Delta Kappan, 72(7), 521-526.
Strauss, A. L., & Corbin, J. (1990). Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques. London: Sage.