مدل شایستگی ها و توانایی های مدیران میانی آموزش و پرورش: پژوهشی آمیخته

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه مدیریت، دانشکدة مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

2 دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

4 استادیار، گروه مدیریت، دانشکده مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

5 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر طراحی مدل شایستگی مدیران میانی آموزش ­و ­پرورش برای استفاده در کانون ارزیابی بود. این پژوهش از نوع آمیخته (کیفی– کمی) بود. ابتدا در مرحلة کیفی مطالعة اکتشافی انجام گرفت و رویکرد پژوهش قیاسی- استقرایی بوده است. روش پژوهش در بخش کمی توصیفی و طرح پژوهش همبستگی از نوع مدل‌ساری معادلات ساختاری است. جامعة پژوهش در بخش کیفی، همة صاحب‌نظران، استادان و مدیران ارشد حوزة منابع انسانی در آموزش ‌و پرورش بود که با روش نمونه‌گیری گلوله­برفی با 22 نفر از صاحب‌نظران مصاحبه شد و در قسمت دلفی 25 نفر انتخاب شدند. جامعة آماری در مرحلة کمی همة مدیران ارشد و میانی ادارة آموزش ­و ­پرورش شهر تهران بودند که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای 462 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش در مرحلة کیفی مصاحبة نیمه­ساختار و در مرحلة کمی پرسشنامة محقق­ساخته بود. برای تحلیل اطلاعات در قسمت کیفی از ­روش کدگذاری باز و محوری و تحلیل دلفی و در قسمت کمی از روش‏های تحلیل توصیفی، تحلیل همبستگی و تحلیل عاملی تأییدی مرتبة ­دوم استفاده شد. نتایج نشان داد مؤولفه­های مدل شایستگی مدیران میانی آموزش ­و ­پرورش برای استفاده در کانون ارزیابی عبارت‌اند از شایستگی دانشی، شایستگی حرفه­ای، ویژگی­های شخصیتی، شایستگی اجرایی، شایستگی رهبری و هدایت، شایستگی ارتباطات و شایستگی ادراکی. در بخش کمی نیز برای برآورد نتایج تحلیل عاملی تأییدی مرتبة ­دوم با رویکرد ماتریس کوواریانس اعتبار مدل را تأیید کرد.

کلیدواژه‌ها


ابیلی، خدایار (1395). مدیریت منابع انسانی با تأکید بر رویکردهای نوین. تهران: انتشارات مدیریت صنعتی.
اکرامی، وحید، و هوشیار، وجیهه (1395). شناسایی و تبیین شایستگی­های مدیران مدارس متوسطه. خانواده و پژوهش، 13(3)، 32-7.
پیریانی، حسین، و نیکنامی، مصطفی (1396). ارائة مدلی برای بهبود نظام انتصاب و ارتقای مدیران آموزش و پرورش. مدیریت و برنامه­ریزی در نظام‌های آموزشی، 10(1)، 28-9.
پورعزت، علی­اصغر، مختاریان­پور، مجید و امینی، علی (1398). طراحی مدل شایستگی سفیران جمهوری اسلامی ایران. پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، 11(2)، 56-29.
پورعزت، علی­اصغر، فتحی، فاطمه، عباسی، طیبه و امیری سوادرودباری، عادله (1396). تدوین مدل شایستگی مدیران در جهت تحقق چشم انداز 1404. مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی، 1(1)، 137-110.
جهانیان، رمضان (1389). صلاحیت­های مورد نیاز مدیران آموزشی. تحقیقات آموزشی، 2 (3)، 141-121.
عارف­نژاد، محسن (1396). شناسایی و اولویت‌بندی مؤلفه‌های شایستگی‌های مدیران مدارس با تأکید بر مدیریت اسلامی. مدیریت مدرسه، 5(1)، 172-151.
عالم­زاده، پریسا (1394). تدوین و اعتبارسنجی شاخص­های شناسایی استعدادهای مدیریتی مدیران آموزش و پرورش استثنایی قم. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة مدیریت دولتی، پردیس فارابی دانشگاه تهران.
عربی، سیدحسن (1391). شناسایی و ارزیابی شایستگی­های مدیران واحد آموزش شرکت­های دولتی شهر مشهد بر اساس مدل بازخورد 360 درجه. پایان­نامة کارشناسی ارشد، رشتة مدیریت آموزشی، دانشکدة علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد.
خنیفر، حسین، نادری­بنی، ناهید، ابراهیمی، صلاح­الدین، فیاضی، مرجان، و رحمتی، محمدحسین (1398). شناسایی شایستگی مدیران مدارس جهت استفاده در کانون ارزیابی. مدیریت مدرسه، 7(1)، 250-230.
خنیفر، حسین، نادری­بنی، ناهید، ابراهیمی، صلاح­الدین، سیفی، علی و فیاضی، مرجان (1399). طراحی الگوی شایستگی مدیران آموزشی برای استفاده در مرکز ارزیابی و توسعه. مدیریت مدرسه، 8(2)، 139-118.
سحابی­راد، سجاد (1391). ارائة چارچوب شایستگی مدیران پروژه جهت مدیریت پروژه­ها. پایان‌نامة کارشناسی ­ارشد، رشتة مدیریت اجرایی، دانشکدة مدیریت، دانشگاه تهران.
شبانی، راضیه، خورشیدی، عباس، عباسی، لطف­الله، و فتحی ­واجارگاه، کوروش (1397). ارائة الگوی شایستگی برای مدیران دورة ابتدایی آموزش ­و ­پرورش شهر تهران. پژوهش در نظام­های آموزشی، 12(ویژه­نامه)، 94-79.
فرهادی، محسن (1392). تدوین مدل شایستگی­های مدیران دولتی اثربخش با استفاده از نظریة داده­بنیاد. رسالة دکتری، رشتة مدیریت منابع انسانی، دانشکدة مدیریت، دانشگاه فردوسی مشهد.
محمودی، امیرحسین، عابدی، اکرم، و حیدری، یونس (1391). بررسی شایستگی­های حرفه­ای مدیران گروه­های آموزشی. فرایند مدیریت و توسعه، 25(1)، 92-61.
واژیر، لیلا (1393). عارضه­یابی کانون­های ارزیابی و توسعه در ایران و ارائة راهکارهای مناسب. پایان­نامة کارشناسی ­ارشد، رشتة مدیریت منابع انسانی، دانشکدة مدیریت، دانشگاه تهران.
مشهودی،‌ مریم (1394). مدل ویژگی‌های مدیران شایسته جامعة اسلامی بر اساس بیانات امام­علی (ع). پایان‌‌نامة کارشناسی ­ارشد، رشتة نهج‌البلاغه، دانشگاه لرستان.
فلاحی، کیومرث (1388). بررسی جایگاه انتخاب و تربیت­معلم در ساختار تشکیلاتی وزارت آموزش ­و ­پرورش. طرح پژوهشی گروه مدیریت و نیروی انسانی، پژوهشگاه مطالعات آموزش و ­پرورش.
عزیزی، نعمت­اله (1385). درآمدی بر توسعة آموزش­ عالی در ایران با تأکید بر علوم انسانی. تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
تسلیمی، محمد­سعید، راعی، رضا، فرزین­وش، اسدالله، و برقی، میکائیل (1392). طراحی و تبیین مدل شایستگی­های مدیران پژوهش­های ملی کشور با تمرکز بر ریسک. مدیریت دولتی، 5(4)، 78-57.
Bouchamma, Y., Basque, M., & Marcotte, C. (2018). School management competencies: Perceptions and self-efficacy beliefs of school principals. Creative Education, 5(1), 580-589.
Cochran, G. (2009). Developing a competency model for a 21th century extension organization. Ohio: Ohio State University.
Gabrira, T. N. (2013). A strategic perspective on human resource development. Advances in Developing Human Resource, 12(6), 11-30.
Garavan, T. N., Carbery, R., & Rock, A. (2012). Mapping talent development: Definition, scope and architecture. Training and Development, 36(1), 5–24.
Hang-hua, X., & Yanghua, W. (2009). Training system design for Middle-Level manager in coal enterprises based on post competency model. Procardia Earth and Planetary Science, 2(1), 1764-1771.
Hitt, M. A., Chet, M., & Colella, A. (2016). Organizational behavior a strategic approach. New York: John Wihey & Son's.
Lee, Y. (2010). Exploring high- performers required competencies. Expert Systems with Applications, 5)37(, 434-439.
Lucia, A. D., & Lepsinger, R. (2015). The art and science of competency models: Pinpointing critical success factors in organizations. San Francisco: Jossey-Bass.
Martina, K., Hana, U., & Jiri, F. (2012). Identification of Managerial Competencies in Knowledge-Based Organizations. Competitiveness, 10(4), 129-142.
McClelland, D. (2014). Testing for competence rather than for intelligence. American Psychologist. 6(20), 321-330.
Miller, K., & Moultrie, J. (2013). Delineating design leaders: A framework of design management roles in fashion retail. Creativity and Innovation Management, 22(2), 161-176.
Muller, R. & Turner, R. (2010). Leadership competency profiles of successful project managers. Project Management, 20(28), 437–448.
Phillips, D. R., & Roper, K. O. (2019). A framework for talent management in real estate. Corporate Real Estate, 11(1), 7–16.
Riccio, S. (2010). Talent management in higher education: Developing emerging leaders within the administration at private colleges and universities. Doctoral Dissertation, University of Nebraska – Lincoln.
Santos, M. (2020). Pre-service teachers’ pedagogical development through the peer observation professional development programme. South African Journal of Education, 40(3), 1-12.
Schanne, L. C., Stern, S., Hand, C., Collins, M., Kirk, G. Kweeder, S., Brody, R., LaPorta, P. H., & Meehan, D. (2016). From chaos to competency: Implementing a new competency model in a multihospital system. Continuing Education in Nursing, 47(3), 111-117.
Sparrow, P., & Otaye, L. (2015). Employee branding: From attraction to a core HR strategy. Lancaster University: Management School.
Sweem, S. L. (2009). Leveraging employee engagement through a talent management strategy: Optimizing human capital through human resources and organization development strategy in a field study. New Jercy: Benedictine University, Retrieved from http://gradworks.umi.com/33/49/3349408.htm
Taylor, I. (2007). A Practical Guide to Assessment Centres and Selection Methods: Measuring Competency for Recruitment and Development. Business & Economics - 264 pages.
Thornton, I., George, C., & Ruup, D. E. (2006). Assessment centers in human resource management: strategies for prediction, diagnosis, and development. London: Lawrence Erlbaum Associates Publication.
Tripathi, K., & Agrawal, M. (2014). Competency Based Management In Organizational Context: A Literature Review. Finance and Management, 6(4), 349-356.
Vakola, M., Soderquist, K. E., & Parstacose, G. P. (2007). Competency management in support of organization change. Manpower, 28(3-4), 260-275.