مقایسه سرمایه روان شناختی، شادکامی و ذهن‌آگاهی دانش‌آموزان تیزهوش و عادی دبیرستان های پسرانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 معلم و کارشناسی‌ ارشد روان‌شناسی اسلامی (مثبت گرا)، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه پیام نور، صندوق پستی: 3697-19395، تهران، ایران

2 استادیار، گروه علوم‌تربیتی، دانشگاه پیام نور، صندوق پستی: 3697-19395، تهران، ایران

3 استادیار، گروه روان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، صندوق پستی: 3697-19395، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف مقایسة سرمایة روان­شناختی، شادکامی و ذهن‌آگاهی دانش­آموزان تیزهوش و عادی دبیرستان­های پسرانة شهر نورآباد انجام گرفت. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش گردآوری داده­ها، کمی و مبتنی بر روش علی- مقایسه­ای بود. جامعة آماری پژوهش شامل همة دانش­آموزان تیزهوش و عادی دبیرستان­های شهر نورآباد نفر بود که با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده 25 نفر برای هر یک از گروه­های پژوهش (دانش­آموزان تیزهوش و عادی) انتخاب شد. ابزار گردآوری داده­ها شامل پرسشنامه­های سرمایة روان­شناختی، شادکامی و پنج‌عاملی ذهن­آگاهی بود که خصوصیات روان‌سجی (روایی و پایایی) آن‌ها همگی مناسب گزارش شد. به منظور تجزیه وتحلیل داده‌ها، شاخص­های توصیفی (میانگین، انحراف استاندارد، حداقل و جداکثر نمره) و استنباطی (مانوا) انجام گرفت. یافته­ها نشان داد بین دانش­آموزان تیزهوش و عادی دبیرستان­های پسرانة شهر نورآباد در سه متغیر سرمایة روان­شناختی، شادکامی و ذهن‌آگاهی تفاوت معنا­داری وجود دارد. بنابراین، دانش­آموزان تیزهوش با توجه به شرایط خاص خود و شرایط تحصیلی ویژة آنان، عملکرد بهتری در سازه­های روان­شناختی مثبت­گرا از جمله سرمایة روان‌شناختی، شادکامی و ذهن­آگاهی دارند.

کلیدواژه‌ها


ابراهیمی، سمیه، ناطقی، فائزه، و فقیهی، علیرضا (1397). نگاهی تحلیلی بر عملکرد مدارس تیزهوشان دورة متوسطة اول استان خوزستان. پژوهش در نظام­های آموزشی، ویژه‌نامة بهار، 797- 785.
استرنبرگ، رابرت. ج.، جاروبن، لیندا، و گریکورنکو، النا (1393). کاوشی در تیزهوشی: رویکردهای نوین در شناسایی و آموزش تیزهوشان. ترجمة احمد عابدی و عادله شعرباف، تهران: انتشارات جنگل.
استکی، مهناز (1389). مقایسة رابطة حالت فراشناخت و سبک‌های مقابله با استرس در دانش‌آموزان تیزهوش و عادی. پایان­نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی- دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی.
افروز، غلامعلی، ارجمندنیاء، علی­اکبر، تقی­زاده، حسین، قاسم­زاده، سوگند، و اسدی، راضیه (1392). بررسی مقایسه‌ای باورهای خودکارآمدی و سلامت­روان در میان دانش‌آموزان تیزهوش و عادی. مطالعات ناتوانی، ۳(۳)، 38-27.
پوراکبر، زهره (1392). آسیب­شناسی مدارس خاص از نظر تأمین نیاز دانش­آموزان و وضعیت آموزشی مدارس دخترانه دورة متوسطه در شهر ساری، قائم شهر، بابل در سال تحصیلی 92-91. پایان­نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران.
حق­شناس، حسن، چمنی، امیررضا، و فیروزآبادی، علی (1385). مقایسة ویژگی­های شخصیتی و بهداشت روان دانش‌آموزان دبیرستان­های تیزهوش و عادی. اصول بهداشت روانی، 8(30)، 66-57.
حیدری بیدختی، فاطمه، و عجم، علی‎اکبر (1397). مقایسة سرمایة روان‌شناختی در دانش­آموزان مدارس عادی و خاص و ارتباط آن با سلامت روان دانش‌آموزان پایة نهم شهرستان گناباد، نخستین کنفرانس ملی تحقیقات کاربردی در علوم انسانی و روان‌شناسی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و هنر.
دستغیب، زهرا، نریمانی، محمد، قبادی داشدبی، کامل، حسینی، فاطمه، قارلی‌پور، ذبیح‌اله، ایمانزاد، معصومه، غلامی، مینا، و قیطاس­پور، کیمیا (1393). مقایسة باورهای غیر منطقی و شادکامی در دانش­آموزان تیزهوش با عادی. مجلة پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، 22(3)، 33-27.
ریاسی، حمیدرضا، مقرب، مرضیه، صالحی، مهنوش، و حسن­زاده طاهری، عمادالدین (1389). مقایسة افسردگی دانش‌آموزان تیزهوش و عادی شهرستان بیرجند. مراقبت­های نوین، 9(2)، 103-95.
زمانی، ندا (1396). مقایسة شادکامی، سازگاری اجتماعی و همدلی عاطفی بین نوجوانان تیزهوش و عادی. همایش بین‌المللی روان‌شناسی و مطالعات اجتماعی، تهران، مرکز همایش‌های کوشاگستر.
شهریاری گرایی، بهبود، و کورش‌نیا، مریم (1396). مقایسة هوش هیجانی و سرمایة روان‌شناختی در دانش‌آموزان پسر متوسطة دوم مدارس سمپاد تیزهوش و عادی. اولین کنفرانس ملی پژوهش‌های نوین ایران و جهان در روان‌شناسی و علوم تربیتی، حقوق و علوم اجتماعی، شیراز، 16-1.
صافی، احمد (1389). مدیریت و نوآوری در مدارس. تهران: انجمن اولیاء و مربیان.
عباسی، مسلم (1395). مقایسة سبک­های مقابله­ای و پردازش هیجانی دانش­آموزان تیزهوش و عادی مقطع متوسطه. روان‌شناسی مدرسه، 5(3)، 147-132.
گلستانه، موسی، سلیمانی، لیلا، و دهقانی، یوسف (1396). رابطة سرمایه‌های تحولی و پیشرفت تحصیلی: با نقش میانجی سرمایه روان‌شناختی. دست­آوردهای روان­شناختی، 24(1)، 150-127.
موسوی، سید ابوالفضل، پورحسین، رضا، زارع مقدم، علی، گمنام، اعظم، میربلوک بزرگی، عباس، و حسنی اسطلخی، فرشته (1398). ذهن­آگاهی از تئوری تا درمان. رویش روان‌شناسی، ۸ (۱)، 170 -155.
Al-Yasin, M. (2001). Happiness in school. Education, 33(1), 67–87.
Ataman, A. G. (1984). Ankara Ili resmi şehir ilkokullarındaki üstün yetenekli çocukların fiziksel gelişim özelliklerinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
Badri, M., Al Nuaimi, A., Guang, Y., Al Sheryani, Y., & Al Rashedi, A.  (2018). the effects of home and school on children’s happiness: a structural equation model. Child Care and Education Policy, 12, 1-16.
Bergheim, K., Nielsen, M. N., Mearns, K., & Eid, J. (2015). The relationship between psychological capital, job satisfaction, and safety perceptions in the maritime industry. Safety Science, 74, 27-36.
Bildiren, A. (2018). The Interest Issues of Gifted Children. World Journal of Education, 8(1), 17-26.
Brown, K. W., Ryan, R. M., & Creswell, J. D. (2007). Addressing Fundamental Questions about Mindfulness. Psychological Inquiry, 18, 272-281.
Buss, D. M. (2000). The evolution of happiness. American Psychologist, 55(1), 15-23.
Byron, N. (2006). Mindfulness skills. Australia: Clinical Psychologist. www.seekingbalance.com.au/wp-content
Calero, M. D., García-Martín, M. B., Jiménez, M. I., Kazén, M., & Araque, A. (2007). Self-regulation advantage for high-IQ children: Findings from a research study. Learning and Individual Differences, 17(4), 328-343.
Chehrehbarghi, R., & Narimani, M. (2017). A Comparison on Psychological Well-Being in Gifted and Normal Students. UCT Journal of Social Sciences and Humanities Research, 5 (2), 51-57.
Chen, D. J. Q., & Lim, V. K. G. (2012). Strength in adversity: The influence of psychological capital on job search. Organizational Behavior, 33(6), 811-839.
Clark, B. (2002). Growing up gifted: Developing the potential of children at home and at school (6th ed.). Upper Saddle River, NJ: Merrill–Prentice Hall.
Conner, P. M. (2015). Emotional Prossecing and Coping Style among Gifted Adolescents. Youth and Adolescence, 32, 409-418.
Datu, J., King, R., & Valdez, J. (2017). The academic rewards of socially-oriented happiness: Interdependent happiness promotes academic engagement. School Psychology, 61, 19–31.
Davis, G. A., & Rimm, S. B. (2004). Education of the gifted and talented (5th ed.). Boston, MA: Pearson Education Press.
Davis, H. B., & Connell, J. P. (1985). The effects of aptitude and achievement status on the self-system. Gifted Child Quarterly, 29, 131-136.
Deary, I. J., Strand, S., Smith, P., & Fernandes, C. (2007). Intelligence and educational achievement. Intelligence, 35, 13-21.
Diener, E. (2000). Subjective well-being: The science of happiness and a proposal of a national index. American Psychologist, 55, 34–43.
Duan, W. (2016). Mediation role of individual strengths in dispositional mindfulness and mental health. Personality and Individual Differences, 99, 7–10.
Endepohls-Ulpe, M. (2005). Primary school teachers’ criteria for the identification of gifted pupils. High Ability Studies, 16, 219-228.
Eren, F., Ömerelli Çete, A., Avcil, S., & Baykara, B. (2018). Emotional and Behavioral Characteristics of Gifted Children and Their Families. Noro Psikiyatr Ars, 55(2), 105–112.
Frey, B. S., & Stutzer, A. (2002). Happiness and economics: How the economy and institutions affect human wellbeing. NJ: Princeton University Press.
Friedman, N. P., Miyake, A., Corley, R. P., Young, S. E., DeFries, J. C., & Hewitt, J. K. (2006). Not all executive functions are related to intelligence. Psychological Science, 17, 172-179.
Garcia-Cepero, M. C., & McCoach, D. B. (2009). Educators’ implicit theories of intelligence and beliefs about the identification of gifted students. Universitas Psychologica, 8, 295-310.
Guilherme, A., & de Freitas, A. (2017). Happiness education: A pedagogical-political commitment. Policy Futures in Education, 15(1), 6–19.
Guun, P. (2015). Coping style and psychological distress among Chinese gifted students. Gifted Child Quarterly, 69, 30-41.
Helliwell, J., Layard, R., & Sachs, J. (2017). World Happiness Report. http://worldhappiness: report/ed/2017/.
Helliwell, J., Layard, R., & Sachs, J. (2018). World Happiness Report. http://worldhappiness: report/ed/2018/.
Ifcher, J., & Zarghamee, H. (2011). Happiness and Time Preference: The Effect of Positive Affect in a Random-Assignment Experiment. American Economic Review, American Economic Association, 101(7), 3109-3129.
Kabat-Zinn, J. (2003). Mindfulness-based interventions in context: Past, present, and future. Clinical Psychology: Science and Practice, 10, 144-156.
Korkmaz, O., Ilhan, T., & Bardakci, S. (2018). The Investigation of the Predictability of Self-Efficacy, Locus of Control and Academic Procrastination on Academic Achievement in Gifted and, NonGifted Students. Education Studies, 4(7), 173-192.
Liu, T. (2009). Self-regulation among different intelligent groups of children. Unpublished Doctoral Thesis, Chinese Academy of Sciences, Beijing, China.
Liu, T., & Shi, J. (2007). Relationship among working memory, intelligence and creativity of 9 to 11-years-old children. Clinical Psychology, 15, 164-167.
Liu, T., Shi, J., Zhang, Q., Zhao, D., & Yang, J. (2007). Neural mechanisms of auditory sensory processing in children with high intelligence. Neuro Report, 18, 1571-1575.
Liu, Y. H., & Lien, J. (2005). Discovering gifted children in pediatric practice. Journal of Developmental and Behavioral Pediatrics, 26, 366–369.
Luthans, F., Youssef, C. M., Sweetman, D. S., & Harms, P. D. (2013). Meeting the leadership challenge of employee well-being through relationship PsyCap and Health PsyCap. Leadership & Organizational Studies, 20(1), 118–133.
Lutthans, F., Youssef, M., & Avolio, J. (2007). Psychological capital developing the Human Competitive Edge. Oxford University Press.
Lyubomirsky, S., King, L., & Diener, E. (2005). The benefits of frequent positive affect: Does happiness lead to success?. Psychological Bulletin, 131, 803–855.
Mahon, N. E., Yarcheski, A., & Yarcheski, T. J. (2010). Happiness as related to gender and health in early adolescents. Clinical Nursing Research, 14(2), 175–190.
Mills, M. J., Fleck, C. R., & Kozikowski, A. (2013). Positive psychology at work: A conceptual review, state-of-practice assessment, and a look ahead. Positive Psychology, 8(2), 153–164.
Moos, L., Krejsler, J., Kofod, K., & Jensen, B. (2005). Successful school principal-ship in Danish schools. Educational Administration, 43(6), 563–571.
Najafi, M., & Heidari, A. (2016). Comparing the personality traits of moral evolution, altruism and social self-efficiency among gifted and ordinary students of Ahwaz high schools. Humanities and Cultural Studies, 3(1), 282-293.
Neihart, M., Reis, S. M., Robinson, N. M., & Moon, S. M. (2002). The social and emotional development of gifted children: What do we know?. Waco, TX: Prufrock Press.
Oreopoulos, P. (2007). Do dropouts drop out too soon? Wealth, health and happiness from compulsory schooling. Public Economics, 91, 2213–2229.
Ozcana, D., & Kayadelen, K. (2015). Special Education Teachers and Their Opinions about the Education of Gifted Students. Social and Behavioral Science, 190, 358-363
Ozcana, D., Besgula, M., Kaptanoglua, H., & Arguna, S. (2015). Examination of Primary School Teachers Opinions about Gifted Students. Social and Behavioral Sciences, 190, 416- 424.
Pajares, F. (1996). Self-Efficacy Beliefs and Mathematical Problem-Solving of Gifted Students. Contemporary Educational Psychology, 21(4), 325-344.
Parker, J., & Asher, S. (1989). Friendship and friendship quality in middle childhood: Links with peer group acceptance and feelings of loneliness and social dissatisfaction. Developmental Psychology, 29, 611–621.
Peterson, C. (2000). The future of optimism. American Psychologist, 55(1), 44-55.
Porter, L. (2005). Gifted young children (2nd Ed.). Berkshire, England: Open University Press.
Rego, A., Sousa, f., Marques, C., Cunha, M. P. (2012). Authentic leadership promoting employees psychological capital and creativity. Journal of Business Research, 65(3), 429-437.
Renzulli, J. S., Smith, L. H., White, A. J., Callahan, C. M., Hartman, R. K., & Westberg, K. L. (2002). Scales for rating the behavioral characteristics of superior students (Rev. Ed.). Mansfield Center, CT: Creative Learning Press.
Rinn, A. N., Plucker, J. A., & Stocking, V. B. (2010). Fostering gifted students affective development: A look at the impact of academic self- concept. Teaching Exceptional Children Plus, 6 (4), 1-13.
Sagiv, L., Roccas, S., & Hazan, O. (2004). Value pathways to well-being: Healthy values, valued goal attainment, and environmental congruence. In A. Linley & S. Joseph (Eds.), Positive psychology in practice (pp. 68–85). Hoboken: Wiley.
Salavera, C., Usán, P., Pérez, S., Chato, A., & Vera, R. (2017). Differences in happiness and coping with stress in secondary education students. Procedia Social and Behavioral Sciences, 237, 1310–1315.
Sheldon, K. M., & Lyubomirsky, S. (2004). Achieving sustainable new happiness: Prospects, practices, and prescriptions. In A. Linley & S. Joseph (Eds.), Positive psychology in practice (pp. 127–145). Hoboken: Wiley.
Soleimani, N., & Tebyanian, E. (2011). A study of the relationship between principals’ creativity and degree of environmental happiness in Semnan high schools. Procedia Social and Behavioral Sciences, 29, 1869–1876.
Stam, L. M. P. (2012). Linking psychological capital, structural empowerment and perceived staffing adequacy to new graduate nurses’ job satisfaction. Unpublished Master Thesis in Nursing, the School of Graduate and Postdoctoral Studies, the University of Western Ontario London, Ontario, Canada.
Sternberg, R. J. (1990). Metaphors of mind: Conceptions of the nature of intelligence. New York, NY: Cambridge University Press.
Weissberg, R., Kumpfer, & Seligman, M. (2003). Prevention that works for children and youth: An introduction. American Psychologist, 58, 425–432.
Yassini, L., & Mehrdad, H. (2014). Comparing emotional intelligence and humor in gifted and non-gifted Students. Indian Journal of Scientific Research, 8(1), 048-053.
Yürük, A. (2003). İlköğretim çağındaki üstün yetenekli öğrencilerle normal gelişim gösteren öğrencilerin benlik saygılarının karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. H.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Zhang, Q., Shi, J., Luo, Y., Liu, S., Yang, J., & Shen, M. (2007). Effect of task complexity on intelligence and neural efficiency in children: An event-related potential study. Developmental Neuroscience, 18, 1599-1602.