اثربخشی راهبردهای یادگیری- یاددهی با تأکید بر ICT فناوری اطلاعات و ارتباطات بر عملکرد آموزشی دانشجومعلمان رشتة جغرافیای دانشگاه فرهنگیان گیلان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، دانشگاه گیلان، ایران

2 دانشیار، گروه روان‌شناسی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، ایران

3 استاد، گروه حغرافیا، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، دانشگاه گیلان، ایران

4 استادیار، گروه روان‌شناسی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، دانشگاه گیلان، ایران

چکیده

اگر‌چه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)، در حوزه‌های مختلف زندگی انسان نقش اساسی داد، بی‌شک یکی از بیشترین تأثیرگذاری این فناوری‌ها بر محیط‌های آموزشی بوده است. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی راهبردهای یادگیری- یاددهی با تأکید بر ICT بر عملکرد آموزشی دانشجویان رشتة جغرافیای دانشگاه فرهنگیان گیلان بود. این پژوهش شیوة شبه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون و پیگیری با گروه کنترل اجرا شد. جامعة پژوهش دانشجویان رشتة جغرافیا بودند که در سال تحصیلی 97-96 در دانشگاه فرهنگیان گیلان مشغول به تحصیل بودند. برای اجرای پژوهش تعداد 20 نفر از آزمودنی‌ها به روش تمام‌شمار از میان جامعة پژوهش انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گروه کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش طی 12 جلسه 90 دقیقه‌ای با استفاده از ابزارهای ICT در جلسات آموزشی دو درس (دانش جغرافیای جهان و ژئوتوریسم با تاکید بر ایران) شرکت کردند؛ اما آزمودنی‌های گروه کنترل آموزش خود را به روال گذشته (روش سنّتی کتابخوانی و سخنرانی) دریافت کردند. برای تحلیل داده‌ها از روش آماری تحلیل واریانس اندازه‌گیری‌های مکرر استفاده شد. نتایج نشان داد راهبردهای یادگیری - یاددهی مبتنی بر ICT بر نمرات درس جغرافیای جهان و ژئوتوریسم و به طورکلی بر عملکرد آموزشی دانشجویان تأثیر معنا‌داری داشته است و آثار آن در طول زمان ماندگار باقیمانده است (0001/0p <). بنابراین، پیشنهاد می­شود فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان ابزاری نیرومند برای ارتقای کیفیت و کارایی آموزش در دانشگاه‌ها به‌کار گرفته شود.

کلیدواژه‌ها


اسلامی، سمیه، مهاجران، بهناز، و نامی، کلثوم (1393). بررسی رابطة بین استفاده دانشجویان از فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشجویان با عملکرد تحصیلی آنان در دانشکده‌های علوم رفتاری و اجتماعی دانشگاه تهران. مجلة دانشگاهی یادگیری الکترونیکی، 5(4)، 27-19.
اکبری، مصطفی (1383). تأثیر فناوری آموزشی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان مقطع ابتدایی پسرانة شهرستان ملایر. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة انسانی علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
بقایی، رحیم، رسولی، داود، رحمانی، علیرضا، محمدپور، یوسف، و جعفری‌زاده، حسین (1391). تأثیر آموزش مبتنی بر وب در یادگیری دیس ریتمی‌های قلبی در دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی ارومیه. آموزش در علوم پزشکی، 12(4)، 248-240.
خسروانی، مهوش (1386). آشنایی و کاربرد رایانه‌ای شخصی در دورة پیش از دبستان و نقش آن در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان سال اول ابتدایی آموزش و پرورش منطقة یک شهر تهران. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
خسروی، محبوبه، و علی‌آبادی، خدیجه (1384). مقایسة تأثیر آموزش جغرافیا با روش‌های سخنرانی، همیاری و استفاده از کامپیوتر بر عملکرد آموزشی دانش‌آموزان (پسر پایة اول راهنمایی مدارس منطقة 2 شهر تهران سال 81-82). پژوهش‌های تربیتی، 3(11 و 12)، 167-139.
خوش‌نشین، زهره (1392). جهانی‌شدن و ضرورت آموزش هدفمند در عرصه‌های فناوری آموزشی.راهبرد، 8(75)، 175-160.
دائی‌زاده، حسین، حسین‌زاده، بابک، و غزنوی، محمدرضا (1389). بررسی نقش (ICT) بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دورة متوسطه. رهبری و مدیریت آموزشی، 4(4)، 97-81.
رحمتی، محمد (1393). تأثیر استفاده از چندرسانه‌ای مفاهیم علوم بر یادگیری، یادداری و انتقال یادگیری دانش‌آموزان پایة پنجم ابتدایی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اراک.
رضوی، عباس (1390). مباحث نوین در فناوری آموزشی. اهواز: انتشارات دانشگاه شهید چمران.
زارعی زوارکی، اسماعیل (1387). سنجش و ارزشیابی الکترونیکی.آموزش عالی، 1(3)، 88-73.
زبرجدیان ، زهره، و نیلی احمدآبادی، محمدرضا (1397). کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات با رویکرد سازنده‌گرایی بر یادگیری فعال درس علوم تجربی دانش‌آموزان پایة چهارم ابتدایی استان البرز. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 6(16)، 154-137.
زمانی، بی‌بی عشرت (1384). یاددهی و یادگیری مهارت‌های فناوری اطلاعات در برنامة درسی. کتاب، 16(1)، 184-173.
ستاری، صدرالدین، و محمدی، پروین (1390). بررسی رابطة میزان استفاده از فناوری اطلاعات و موفقیت آموزشی دانش‌آموزان مقطع متوسطه. فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 4(1)، 96-81.
سلیمانپور، جواد، خلخالی، علی، و رعایت‌کننده فلاح، لیلا (1389). تأثیر روش تدریس مبتنی بر فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در ایجاد یادگیری پایدار درس علوم تجربی سال سوم راهنمایی. فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 1(2)، 93-77.
سعیدی سیوکی، منصوره، و حسینقلی‌زاده، رضوان (1392). نگاهی به نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند یاددهی یادگیری با تأکید بر رویکرد سازنده‌گرایی. چهارمین همایش انجمن فلسفة تعلیم و تربیت ایران، مبانی فلسفی تحول در نظام آموزش و پرورش ایران. دانشگاه فردوسی مشهد.
شکاری، عباس (1389). فاوای آموزشی ((ICTE و میزان کاربست آن در فرایند یاددهی - یادگیری توسط اعضای هیئت علمی. مطالعات برنامة درسی آموزش عالی، 1(2)، 89-57.
صالحی‌زاده، مریم، و اسدی، سعید (1392). تأثیر آموزش چندرسانه‌ای: با نگاهی ویژه بر آموزش جغرافیای سال اول راهنمایی. مجلة رشدآموزشجغرافیا، 27(4)، 18-12.
صفاریان، سعید، فلاح، وحید، و میرحسینی، حمزه (1389). مقایسة تأثیر آموزش به کمک نرم‌افزارهای آموزشی و روش تدریس سنتی بر یادگیری درس ریاضی. فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 2(1)، 36-21.
صفری، نوش‌آفرین، قاسمی‌پور، مریم، و  طاهری، زهرا (1396). تأثیر فناوری آموزشی و راهبردهای یادگیری شناختی و فراشناختی بر پیشرفت تحصیلی و خودکارآمدی دانشجویان کشاورزی دانشگاه پیام نور لرستان. پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 9(41)، 15-3.
ضامنی، فرشیده، و کاردان، سحر (1389). تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات در یادگیری درس ریاضی. فناوریاطلاعاتوارتباطات در علوم تربیتی، 1(1)، 36-24.
عاشوری، جمال، کجباف، محمدباقر، منشئی، غلامرضا، و طالبی، هوشنگ (1394). مقایسة اثربخشی روش‌های آموزشی مبتنی بر وب، یادگیری مشارکتی و سنتی بر انگیزة پیشرفت و پیشرفت تحصیلی درس زیست‌شناسی. یادگیری الکترونیکی (مدیا)، 5(2)، 39-25.
ق‍اس‍می‌، مریم‌ (1388). ت‍أثیر اس‍ت‍ف‍اده‌ از ف‍ن‍اوری‌ اطلاع‍ات‌ و ارت‍ب‍اطات ‌ (ICT)ب‍ر میزان‌ ی‍ادگ‍ی‍ری و س‍واد اطلاع‍اتی‌ دان‍ش‌آم‍وزان‌ دخ‍ت‍ر پ‍ایة‌ س‍وم‌ راه‍ن‍م‍ای‍ی‌ در درس‌ ع‍ل‍وم‌ ت‍ج‍ربی‌. پایان‌نامة ک‍ارش‍ن‍اسی‌ ارش‍د ت‍ک‍ن‍ول‍وژی‌ آم‍وزشی‌، دان‍ش‍ک‍دة‌ روان‍‌ش‍ن‍اسی‌ و ع‍ل‍وم‌ ت‍ربیتی، دان‍ش‍گ‍اه‌ ت‍ربیت‌ م‍ع‍ل‍م‌ تهران.
کرمی گزافی، علیرضا، یونسی، جلیل، و عزیزیان، علی (1388). مقایسة میزان تأثیر آموزش آزمایشگاه شیمی به کمک نرم‌افزار آموزشی و روش سنتی در پیشرفت تحصیلی و نگرش دانش‌آموزان. فناوری آموزش، 4(2)، 99-91.
میرسعیدی، گلنوش، و یعقوبی، مریم (1392). شناسایی عوامل مؤثر بر موفقیت مدارس هوشمند با بررسی وضع موجود مدارس هوشمند، نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات درآموزش. مجموعهمقالاتاولینهمایش مجازی ره‌آوران آموزش، انجمن ره‌آوران آموزش دانش‌گستر.
نیاآذری، کیومرث، صحافی، مریم، شعله‌کار، شیما، و اسماعیلی شاد، بهرنگ (1392). بررسی نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعة آموزش‌های مهارت‌محور در سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای استان گلستان. فناوریاطلاعاتوارتباطاتدرعلوم تربیتی، 3(2)، 84-69.
Akpan, J. P., & Andre, T. (2000). Using a computer simulation before dissection to help student’s leamanatomy. Computers in Mathematicsand Science Teaching, 19(3), 297-313.
Alestalo, M. H., & Peltola, U. (2006). The problem of a market- oriented university. Higher Education, 52(2), 51-81.
Al-Turki, S. M. (2014). Assessment of information technology awareness and usage in higher education in Saudi Arabia: Sample study in Jazan and King Faisal University KSA. Advanced Research in IT and Engineering, 3(9), 1-17.
Barrow, L., Markman, L., & Rouse, C. E. (2009). Technology’s edge: The educational benefits of computer-aided instruction. Economic Policy, 1(1), 52-74.
Ben Youssef, A., & Dahmani, M. (2008). The Impact of ICT on student performance in higher education: direct effects, indirect effects and organizational change. Rev ista de Universidad y Sociedad Del Conocimiento, 5(1), 45-56.
Cheung Kong, S. (2008). A curriculum framework for implementing information technology in school education to foster information literacy. Computers & Education, 51, 129-141.
Demirci, A.(2009). How do Teachers Approach New Technologies: Geography Teachers’ Attitudes towards Geographic Information Systems (GIS). Educational Studies, 1(1),43-53.
Deryakulu, D., Buyukozturk, S., & Ozcinar, H. (2010). Predictors of academic achievement of student ICT teachers with different learning styles. Human and Social Sciences, 5(9), 567- 573.
Elliot, S. (2010). Multimedia in Schools: A study of web-based animation effectiveness. Retrieved from http://center.uoregon.edu.
Glu_sac, D, Makitan, V., Karuovi C. D., Radosav, D., & Milanov, D. S. (2015). Adolescents' informal computer usage and their expectations of ICT in teaching (Case study: Serbia). Computers & Education, 81, 133-142.
Ferraro, S. (2018). Is information and communication technology satisfying educational needs at school? Computers & Education, 122, 194-204
Gamboa, L. F., & Garcia-Suaza, A. F. (2011). Access to computer and academic achievement. Where Is It Best: At Home or at school? Discussion Paper No. 47 [Internet]. 2011 (cited 2010 Oct 6; updated 2013 Oct 7). Available from: http://www.proac.uff.br/cede/sites/default/files/TD47.pdf
Ghavifekr, S., & Rosdy, W. A. W. (2015). Teaching and learning with technology: Effectiveness of ICT integration in schools. Research in Education and Science, 1(2), 175-191
Gilakjani, A., & Leong, L. M. (2013). Teachers’ use of technology and constructivism. Modern Education and Computer Science, 5(4), 49-63
Kilicman, A., Hassan, M. A., & Said Husain, S. K. (2010). Teaching and Learning using mathematics software: The new challenge. International Conference on Mathematics Education Research Procedia. Social and Behavioral Sciences, 8, 613-619.
Loveless, A., & Ellis, V. (2001). ICT, pedagogy and the curriculum. London and New York: Routledge Falmer.
Machin, S. J., McNally, S., & Silva, O. (2006). New technology in schools: Is there a payoff? IZA Discussion Paper. Economic Journal, 117(522), 1145-1167.
Marshall, D. (2002). Learning with Technology: Evidence that technology can and does support learning. San Diego CA: Cable in classroom
Mendenhall, R. (2003). A model and principles for effective internet-based distance education. Doctoral Dissertation, Provo Brigham Young University.
Miker, F. (2011). The roles of information communication technologies in education review article with emphasis to the computer and internet. Ethiopian Journal of Education and Sciences, 6(2), 1-14.
Owusu, K. A., Monney, K. A., Appiah, J. Y., & Wilmot, E. M. (2010). Effects of computer-assisted instruction on performance of senior high school biology students in Ghana. Computers and Education, 55(2), 904-910.
Peeraer, J., & Van Petegem, P. (2011). Information and communication technology in teacher education in Vietnam: From policy to practice.  Educational Research for Policy and Practice, 11, 89–103.
Piccoli, G., Ahmad, R., & Ives, B. (2001). Web-based virtual learning environments: A research framework and a preliminary assessment of effectiveness in basic IT skills training. Management Information Systems Quarterly, 25, 401-426.
Sang, G., Valcke, M., Braak, J. V., & Tondeur, Jo. (2010). Student teacher’s thinking processes and ICT integration: Predictors of prospective teaching behaviors with educational technology. Computers & Education, 54(1), 103-112.
Shekari, A., Rahimi, A., & Jaberei moghadam, A. (2010). Epistemological challenges and controversies of globalized or planetarized education a postmodernism perspective. wcpcg2010 21 -25 –Antalya-Turkey.
Willemes, M. (2005). Values in education: A challenge for teacher educator. Teaching and Teacher Education, 21, 205-210.