پیش‌بینی اهمال‌کاری تحصیلی بر اساس ویژگی‌های شخصیتی، کمال‌گرایی و اضطراب امتحان در دانش‌آموزان دبیرستانی شهر قم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیأت علمی، گروه علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران

2 کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش ویژگی‌های شخصیتی، کمال‌گرایی و اضطراب امتحان در اهمال‌کاری تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی بود. داده‌های تحقیق با روش پیمایش و ابزار پرسشنامه با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای از ۳۶۸ دانش‌آموزان مقطع تحصیلی متوسطة شهر قم جمع‌آوری شد. برای سنجش متغیرهای اهمال‌کاری (متغیر وابسته) و متغیرهای مستقل به ترتیب از پرسشنامة اهمال‌کاری سولومون و راثبلوم (1984)، پرسشنامة شخصیتی نئو (1985)، پرسشنامة کمال‌گرایی چندبُعدی بشارت (1386) و پرسشنامة اضطراب امتحان ابوالقاسمی و همکاران (1375) استفاده شد. نتایج آزمون همبستگی نشان داد رابطة هم‌تغییری بین متغیرهای مستقل (ویژگی شخصیتی، کمال‌گرایی و اضطراب امتحان) و متغیر وابسته (اهمال‌کاری تحصیلی) از نظر آماری معنادار و هم‌جهت است و می‌توان گفت با افزایش میزان کمال‌گرایی و اضطراب امتحان در دانشجویان، میزان اهمال‌کاری در آن‌ها افزایش می‌یابد. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون ساده و چندگانۀ همزمان نشان داد متغیرهای ویژگی‌های شخصیتی، کمال‌گرایی و اضطراب امتحان می‌توانند ۵۰/۰ متغیر وابسته اهمال‌کاری تحصیلی را پیش‌بینی کنند.

کلیدواژه‌ها


ابوالقاسمی، عباس، اسدی مقدم، عزیزه، نجاریان، بهمن، و شکرکن، حسین (1375). ساخت و اعتباریابی مقیاسی برای سنجش اضطراب امتحان در دانش‌آموزان پایة سوم دورة راهنمایی تحصیلی اهواز. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، 3 و 4، 73-61.
الیس، آلبرت، و نال، ویلیام جیمز (1382). روان‌شناسی اهمال‌کاری. ترجمة محمدعلی فرجاد، تهران: انتشارات رشد.
بشارت، محمدعلی (1386). ساخت و اعتباریابی مقیاس کمال‌گرایی چندبعدی. پژوهش‌های روان‌شناختی، 10 (19)، 67-49.
تمنایی‌فر، محمدرضا، و منصوری نیک، اعظم (1392). تبیین اهمال‌کاری بر اساس صفات شخصیتی، کمال‌گرایی و رضایت از زندگی. انجمن آموزش عالی، 5 (4)، 185-165.
جوکار، بهرام، و دلاورپور، محمدآقا (1386). رابطة تعلل‌ورزی آموزشی با اهداف پیشرفت. اندیشه‌های نوین تربیتی، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی الزهرا، 3 (3)، 80-61.
حق‌شناس، حسن، بهره‌دار، محمدجعفر، و رحمن ستایش، زهرا (1388). کارآزمایی کاهش اضطراب امتحان در گروهی از نوجوانان پیش‌دانشگاهی. روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 15(1)، 69-63.
دانشگر سلوکلویی، رعنا (1395). رابطة پنج عامل بزرگ شخصیت با اهمال‌کاری تحصیلی، نقش واسطه‌ای خودتنظیمی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه پیام نور استان فارس.
ذراتی، ناهید، و خیر، محمد (1393). پیش‌بینی سلامت روان بر اساس ابعاد کمال‌گرایی و اهمال‌کاری تحصیلی در دانشجویان پزشکی. راهبردهای توسعه در آموزش پزشکی، 1(1)، 10-1.
رحیمی قزان، اعظم (1395). تبیین اهمال‌کاری تحصیلی بر اساس کمال‌گرایی، ویژگی شخصیتی با توجه به نقش واسطه‌ای خود ناتوان‌سازی در دانشجویان. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه کاشان.
رنجبر، زهره (1393). پیش‌بینی اهمال‌کاری تحصیلی بر اساس پنج عامل شخصیت و نقش واسطه‌ای راهبردهای خودگردانی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه یاسوج.
سلطانی، معصومه (1394). پیش‌بینی تعلل‌ورزی تحصیلی بر اساس باورهای فراشناختی و پنج عامل شخصیت. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران‌مرکزی.
شیخ‌الاسلامی، علی (1394). پیش‌بینی اهمال‌کاری تحصیلی بر اساس راهبردهای شناختی، راهبردهای فراشناختی و اضطراب امتحان دانشجویان. راهبردهای شناختی در یادگیری، 4 (10)، 101-81.
عاشوری، اکرم (1393). رابطة ویژگی‌های شخصیتی با سبک‌های هویت و تعهد با اهمال‌کاری تحصیلی در دانش‌آموزان. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه تربیت شهید رجایی.
عبدالمحمدی، کریم، غدیری صورمان‌آبادی، فرهاد، و ابراهیم‌زاده، خوشدوی (1399). نقش پنج عامل بزرگ شخصیت و سازگاری اجتماعی در پیش‌بینی تعلل‌ورزی آموزشی دانش‌آموزان. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 9(23)، 135-117.
غلامی، سمیه (1394). بررسی رابطة خودکارآمدی و ابعاد کمال‌گرایی با اهمال‌کاری تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستان شهر قم. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه کاشان.
کوثری، رجبعلی (1391). رابطة بین اهمال‌کاری تحصیلی، انگیزة پیشرفت و اضطراب امتحان. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة روان‌شناسی عمومی، دانشگاه فردوسی مشهد.
ندافی، لیلا و کوروش‌نیا، مریم (1393). رابطة باورهای غیرمنطقی و کمال‌گرایی با اهمال‌کاری تحصیلی. اصول بهداشت روانی، 18، 512-505.
نصری، صادق، شاهرخی، مسلم، و دماوندی، مجیدابراهیم (1392). پیش‌بینی اهمال‌کاری تحصیلی بر اساس کمال‌گرایی و اضطراب امتحان در دانشجویان دانشگاه. پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 1(1)، 38-25.     
Ackerman, D., Gross, S., & Barbara, L. (2005). My instructor made me do it: task characteristics of procrastination. Marketing Education, 27(5), 4-13.
Balkis, M., & Dura, E. (2007). The evaluation of the major characteristic and aspects of the procrastination in the framework of psychological counseling and guidance. Educational Sciences: Theory and Practice, 7, 376-385.
Capan, E. (2010). Relationship among perfectionism, academic procrastination and life satisfaction of university students. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 1665–1671.
Costa, P., & McCrae, T. (1992). Revised NEO personality inventory and NEO five intervory professional manual odssa. Psychological Assessment Resources.
Eysenck, H. J. & Eysenck, M. W. (1985). Personality and individual Differences: A natural science approach. New York: Plenum.
Firtzsche, B. A., Yang, B. R., & Hickson, K. C. (2003). Individual differences in academic procrastination tendency and writing success. Personality and Individual Differences, 35, 1549–1557.
Flett, G., Panico, T., & Hewitt, P (2013). Perfectionism, Type a behavior, and self-efficacy. Curr Psychol, 30, 105–116.
Hewitt, P. L., & Flett, G. L. (2003). Multidimensional Perfectionism Scale (MPS): Technical manual. Toronto. Canada: Multi-Health Systems.
Jiao, G., DaRosVosele, D. A., Collins, Kathleen, M. T., & Onwuegbuzie, A. J. (2011). Academic procrastination and the performance of graduatelevel cooperative groups in research methods courses. The Scholarship of Teaching and Learning, 11(1), 119-138.
Kagan, M., Cakir, O., Ilhan, T., & Kandemir, M. (2010). The explanation of the academic procrastination behavior of university students with perfectionism, obsessive-compulsive and five factor personality traits. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 2121-2125.
Kim, S., Fernandez, S., & Terrier, L. (2017). Procrastination, personality traits, and academic performance: When active and passive procrastination tell a different story. Personality and Individual Differences, 108, 157-154.
Klibert, J., Naufel, C., & Yancey, N. (2015). Associations between perfectionism and procrastination: Examining cognitive schemas and gender. Rat-Emo Cognitive-Behav Ther, 33, 160–178.
Owens, A. M., & Newbegin, I. (2000). Academic procrastination of adolescents in English and Mathematics: Gender and personality variations. Social Behavior & Personality, 15(5), 111-124.
Seo, E. A. (2008). Self–efficacy as a mediator in the relationship between self–oriented perfectionism and academic procrastination. Social Behaviour and Personality, 36(6), 274-265.
Solomon, L. J., & Rothblum, E. D. (1984). Academic procrastination: Frequency and cognitive-behavioral correlates. Counseling Psychology, 31, 503–509.
Steel, P. (2007). The nature of procrastination: A meta-analytic and theoretical review of quintessential self-regulatory failure. Psychological Bulletin, 133, 65-94.
Watson, D. C. (2001). Procrastination and the fivefactor model: Afacet level analysis. Personality and Individual Differences, 30, 149-158.