شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر چابکی رفتاری سازمانی در بخش آموزش عالی با به کارگیری فراترکیب و تحلیل سلسله‌مراتبی گروهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران

2 دانشیار، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران

3 استادیار، گروه مدیریت، دانشکده مدیریت و حسابداری، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران

4 استادیار، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده مدیریت و حسابداری، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران

چکیده

چابکی سازمانی، از زمرة موضوعاتی محسوب است که تبیین ابعاد و زوایایی مختلف آن در سازمان‌های مختلف، جایگاه مطلوبی را برای رشد و ارتقای عملکرد آن‌ها در سطوح مختلف فراهم می‌کند. این مقاله با هدف شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر چابکی رفتاری سازمانی در بخش آموزش عالی با به‌کارگیری تکنیک فراترکیب و تحلیل سلسله‌مراتبی گروهی و در دو بخش انجام گرفت. در بخش اول، با استفاده از روش فراترکیب پس از غربالگری 481 مقاله، 120 مقاله بررسی شد و ابعاد و عوامل چابکی رفتاری سازمانی شناسایی شدند. چهار بعد اصلی و نهایی چابکی رفتاری سازمانی عبارت بودند از آموزش، فرهنگ، دانش، توانایی کارکنان. سپس در بخش کمی، این ابعاد به همراه زیرمعیارهای به‌دست‌آمده از قسمت قبل، در قالب درخت تصمیم‌گیری در کنار هم قرار گرفتند و با استفاده از نظرات تیم خبره و به‌کارگیری تکنیک تحلیل سلسله‌مراتبی، رتبه‌بندی و وزن‌دهی شدند، که بیشترین اهمیت مربوط به بعد آموزش با وزن (374/0) است و پس از آن سایر ابعاد چابکی رفتاری سازمانی به ترتیب، عبارت بودند از دانش (226/0)، توانایی کارکنان (218/0)، فرهنگ (182/0) در پایان ابعاد به‌دست‌آمده برای چابکی رفتاری سازمانی با ابعاد مدل‌های مرجع چابکی سازمانی، با دیدگاه رفتاری، مقایسه شدند.

کلیدواژه‌ها


ابیلی، خدایار، رومیانی، یونس، و صحرایی، مهدی (1394). تأثیر تسهیم دانش بر چابکی سازمانی کارکنان آموزشی و پژوهشی با نقش میانجی هوش سازمان. مدیریت بهداشت و درمان، 6، 61-55.
ارجمندی، طیبه، بیدختی، علی اکبر، و رضایی، علی‌محمد (1397). طراحی الگوی توانمندسازهای چابکی در دانشگاه‌ها. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 11(5)، 35-18.
اسدی، اسماعیل، ذاکری، محمد، رستمی، نسرین، و داورزنی، محمد (1396). تأثیر رفتار شهروندی سازمانی بر ارتقای چابکی سازمانی با تأکید بر نقش میانجی موفقیت سامانة برنامه‌ریزی منابع سازمانی. مدیریت نظامی، 17(4)، 31-1.
امیرنژاد، قنبر، و اژدری، پرستو (1395). بررسی تأثیر ساختار سازمانی بر چابکی سازمانی در دانشگاه‌های آزاد اسلامی منطقة 6 خوزستان. توسعة اجتماعی، 11(1)، 188-165.
انصاری، محمدحسن، و امیرنژاد، قنبر (1397). بررسی تأثیر آموزش بر چابکی و استراتژی‌های سازمانی در مؤسسة جهاد نصر. جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، 6، 125-116.
آذر، عادل، غلامرضایی، داود، و دانایی‌فرد، حسن (1392). تحلیل چالش کیفیت آموزش عالی در برنامة پنجم توسعه. راهبرد فرهنگ، 21، 175-141.
پورجاوید، سهیلا، خسروی، بهمن، و علی­بیگی، امیرحسین (1397). تبیین ساز و کارهای قابلیت‌ها و پیامدهای چابکی سازمانی در آموزش عالی کشاورزی ایران. پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 10(47)، 51-36.
پورکریمی، جواد، و مزاری، ابراهیم (1396). نقش واسطه‌ای خودتوسعه‌ای در رابطة رهبری تحول‌آفرین و چابکی سرمایه انسانی. مطالعات رفتار سازمانی، 6(22)، 124-101.
چهارنائی منفرد، اعظم (1394). بررسی رابطة بین کار تیمی و چابکی سازمانی کارکنان بانک صادرات استان گلستان. پایان‌نامة کارشناسی­ارشد مدیریت دولتی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران‌مرکزی.
حبی، محمدباقر، و ابوطالبی، حسن (1393). بررسی رابطة تدوین استراتژی مبتنی بر شاخص‌های تعالی و چابکی در دانشگاه. مدیریت و پژوهش‌های دفاعی دانشکده و پژوهشکدة دفاعی، 13(7)، 156-121.
حسینی اصل، مریم (1393). شناسایی واولویت‌بندی شاخص‌های چابکی نیروی کار با استفاده از تکنیک تصمیم‌گیری چندشاخصه. پایان‌نامة کارشناسی ارشد مدیریت، دانشگاه شاهد.
حقیقی، مهدی، حامی، محمد، و شجاعی، وحید (1396). بررسی عوامل مؤثر بر چابکی سازمانی در ادارات ورزش و جوانان استان مازندران. مدیریت منابع انسانی، 5(2)، 262-249.
حیدری، مرضیه، سادات، علی، و هویدا، رضا (1393). بررسی روابط چندگانه میان یادگیری سازمانی، توانمندسازی‌های تعالی سازمانی و قابلیت‌های چابکی سازمانی در دانشگاه‌های دولتی شهر اصفهان. رویکردهای نوین آموزشی، 9(2)، 140-121.
خاوری، عبداله، آراسته، حمیدرضا، و جعفری، پریوش (1396). عوامل مؤثر دستیابی به دانشگاه‌های چابک با تأکید بر نقش برنامه ریزی آموزشی. مرکز مطالعات و توسعة آموزش علوم پزشکی، 8(1)، 174-136.
خسروی، ابوالفضل، ابطحی، حسین، احمدی، رضا، و سلیمی، حسین (1391). شناسایی عوامل توانمندساز چابکی نیروی انسانی به روش دلفی در صنایع الکترونیک. بهبود مدیریت، 6(4)، 153-129.
رضابخش، امین، عیدی، حسین، و عباسی، همایون (1394). تحلیل ارتباط فراموشی سازمانی و چابکی سازمانی با عملکرد سازمانی. مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، 2(5)، 20-11.
رمضانیان، محمدرحیم، ملائی، مینا، و آبسالان، شکوفه (1392). بررسی چابکی سازمانی در ادارات ورزش و جوانان استان‌ها. مطالعات مدیریت ورزشی، 20(1)، 204-185.
زاهدی، شمس‌السادات، خسروی، ابوالفضل، یاراحمدزهی، محمدحسین، و احمدی، رضا (1392). بررسی ابعاد و شاخص‌های قابلیت‌های چابکی نیروی انسانی. مطالعات رفتار سازمانی، 1(4)، 24-1.
زکی­پور، مهدی، رستمی، مهدی، و ساعی­نیا، حمیرا (1395). ارتقای چابکی سازمانی از طریق کارکردهای مدیریت منابع انسانی. مطالعات منابع انسانی، 6(19)، 45-27.
زنجیرچی، محمود، مروتی، علی، و خاکی، هدی (1393). مدلسازی سیستم تولید چابک با استفاده از رویکرد پویایی‌های سیستم. مطالعات مدیریت صنعتی، 12(32)، 19-1.
سلاجقه، سنجر (1394). بررسی روابط علی چابکی نیروی انسانی با رویکرد نگاشت شناختی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد گروه مدیریت دانشگاه علم و هنر وابسته به جهاد دانشگاهی.
سیاح، محمد (1394). بررسی اثر شایستگی مدیران بر چابک‌سازی سازمانی در بانک سپه. پایان‌نامة کارشناسی ارشد مدیریت تحول دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران‌مرکزی.
سیدجوادین، سیدرضا، و زارعی، نسیم (1396). ارائة یک رویکرد ترکیبی جهت بررسی عوامل مؤثر بر تحول چابکی نیروی انسانی. مجموعه مقالات فرهنگ سازمانی با رویکرد توسعه.
شیری، اردشیر، محسنی، اکرم، و فیضی، شمس‌الدین (1395). رابطة ببین هوش سازمانی و چابکی سازمانی در استانداری ایلام. فرهنگ ایلام، 15(44-45)، 35-23.
صفدریان، علی، و پورکیانی، مسعود (1396). تبیین روابط بین توانمندی و چابکی سازمانی و ارائة یک الگو در راستای سیاست­های کلی نظام اداری. پژوهش­های مدیریت منابع انسانی، 9(3)، 178-149.
عباس‌پور، عباس، آقازاده، احمد، و باقری، امین (1391). طراحی الگوی مطلوب دستیابی به چابکی سازمانی در دانشگاه‌ها. مطالعات مدیریت، 22(69)، 217-171.
عباس‌پور، عباس، میرکمالی، محمد، حسام امیری، روزبه، و مرادی، کیوان (1393). تبیین نقش چابکی سرمایة انسانی در توسعه چابکی استراتژیک. توسعة مدیریت پولی و بانکی، 2(4)، 18-1.
عصاری، ناصر، بنام، کیوان، سیادت، علی، و هویدا، رضا (1394). بررسی رابطة بین چابکی سازمانی و هوش سازمانی در آموزش عالی. آموزش عالی، 8(31)، 94-77.
عظیمی­نژاد، الناز (1396). اثرگذاری چابکی نیروی انسانی بر نوآوری محصول جدید. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، مؤسسة آموزش عالی کوشیار.
فارسیجانی، حسن (1393). تبیین و شناسایی مؤلفه‌های اثرگذار بر چابکی سازمانی در دانشگاه‌ها. چشم‌انداز مدیریت بازرگانی، 12(15)، 114-93.
فرخ، امین (1393). شناسایی و بررسی عوامل مؤثر بر چابک‌سازی سازمان آموزش و پرورش از دیدگاه مدیران ستادی شهر تهران. پایان‌نامة کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران‌مرکزی.
محمدزاده، علی، دارابی، آمنه، و جعفری، مهرنوش (1396). رابطه چابکی سازمانی با سلامت سازمانی در بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی. مجلة دانشکدة پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، 11(3)، 286-276.
محمودی، احمد، کارگر، غلامعلی، و متقی، حسن (1393). بررسی نقش چابکی سازمانی در آمادگی برای تغییر در کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان البرز. پژوهش‌های معاصر در مدیریت ورزشی، 4(8)، 29-15.
مدهوشی، مهرداد، و‌ هادی‌تبار، جواد (1397). تدوین چارچوب بومی چابکی سازمانی در شرکت‌های دانش‌بنیان با رویکرد مدل‌سازی ساختاری- تفسیری. مدیریت بهره‌وری، 11(44)، 34-7.
نصر اصفهانی، مهدی، علامه، محسن، و شائمی، علی (1395). بسط الگویی مفهوم سایش اجتماعی و تعیین رابطة آن با چابکی سازمانی. پژوهش­های مدیریت راهبردی، 22(62)، 177-155.
نقوی، سید علی، آذر، عادل، و اسعدی، میرمحمد (1394). اولویت‌بندی عوامل توانمندساز چابکی سازمانی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی شهر یزد. پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 21(1)، 81-61.
Appelbaum, S. H., Calla, R., Desautels, D., & Hasan, L. N. (2017). The challenges of organizational agility: part 2. Industrial and Commercial Training, 49(2), 69-74.‏
Baskarada, S., & Koronios, A. (2018). The 5S organizational agility framework: a dynamic capabilities perspective. International Journal of Organizational Analysis, 26(2), 331-342.‏
Braunscheidel, M. J., & Suresh, C. N. (2009). The organizational antecedents of firm’s a supply chain agility for risk mitigation and response. Operations Management, 27(2), 119-140.
Casalo, L. V., & Romero, J. (2019). Social media promotions and travelers ‘value-creating behaviors: the role of perceived support. Contemporary Hospitality Management, 31(2), 633-650.
Ebadi, S., & Asakereh, A. (2017). Developing EFL learners’ speaking skills through dynamic assessment: A case of a beginner and an advanced learner. Cogent Education, 4(1), 1-18.
Ghebremichael, A. (2018). Determinants of audit service quality perceptions of supervisory directors in dutch corporations. Contemporary Management Research, 14(1), 53-84.
Goldman, S. L. , Negel, R. N. , & Preiss, K.(1995). Agile competitorsand virtual organization: Strategy for enriching the customer. USA: Van Nostrand, Reinhold.
Gunsberg, D., Callow, B., Ryan, B., Suthers, J., Baker, P. A., & Richardson, J. (2018). Applying an organisational agility maturity model. Organizational Change Management, 31(6), 1315-1343.‏
Kim, H. J., Hong, A. J., & Song, H. (2019). The roles of academic engagement and digital readiness in students’ achievements in university e-learning environments. Education Technology in Higher Education, 16(18), 1-18.
L'Hermitte, C., Tatham, P., Bowles, M., & Brooks, B. (2016). Developing organisational capabilities to support agility in humanitarian logistics: An exploratory study. Humanitarian Logistics and Supply Chain Management, 6(1), 72-99.‏
Liu, Y., Li, R., & Bustinza, O. F. (2019). FDI, service intensity, and international marketing agility: The case of export quality of Chinese enterprises. International Marketing Review, 36(2), 213-238.‏
Matikiti, R., Mpinganjira, M., & Lombard, R.M. (2018). Application of the technology acceptance model and the technology–organisation–environment model to examine social media marketing use in the South African tourism industry. South African Journal of Information Management. 20(1), a790.
Muduli, A. (2016). Exploring the facilitators and mediators of workforce agility: an empirical study. Management Research Review, 39(12), 1567-1586.‏
Najrani, M. (2016). The endless opportunity of organizational agility. Strategic Direction, 32(3), 37-38.‏
Nejatian, M., Zarei, M. H., Nejati, M., & Zanjirchi, S. M. (2018). A hybrid approach to achieve organizational agility: An empirical study of a food company. Benchmarking: An International Journal, 25(1), 201-234.‏
Nold, H., & Michel, L. (2016). The performance triangle: a model for corporate agility. Leadership & Organization Development Journal, 37(3), 341-356.‏
Panda, S., & Rath, S. K. (2018). Strategic IT-business alignment and organizational agility: from a developing country perspective. Asia Business Studies, 12(4), 422-440.‏
Rialti, R., Marzi, G., Silic, M., & Ciappei, C. (2018). Ambidextrous organization and agility in big data era: the role of business process management systems. Business Process Management Journal, 24(5), 1091-1109.‏
Sandelowski, M., & Barroso, J. (2007). Handbook for Synthesizing Qualitative Research. Springer publishing company Inc.
Sharifi, H., & Zhang, Z. (2001). Agile manufacturing in practice-application of a methodology. Operations and Production Management, 21(5-6), pp. 772-794.
Wahyono, W. (2018). A conceptual framework of strategy, action and performance dimensions of organizational agility development. Industrial and Commercial Training, 50(6), 326-341.‏
Werder, K., & Maedche, A. (2018). Explaining the emergence of team agility: a complex adaptive systems perspective. Information Technology & People, 31(3), 819-844.‏
Wu, Y., & Song, D. (2019). Gratifications for social media use in entreprenerurship courses: Learners' perspective. Frontiers in Psychology, 10, 1270.
Zhang, D. Z. (2011). Towards theory building in agile manufacturing strategies-Case studies of an agility taxonomy. Production Economics, 131(1), 303-312.