تحلیلی بر نقش طراحی آموزشی در توسعۀ حرفه‌ای کارورزان رشته زبان و ادبیات فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

2 دکتری علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

3 دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

هدف ­از این پژوهش، نقش طراحی آموزشی، بر توسعۀ حرفه­ای کارورزان رشته زبان و ادبیات فارسی است. برای رسیدن به مقصود، از رویکرد پژوهش کیفی و روش مطالعه موردی، با ابزار مصاحبة نیمه‌ساختاریافته و متن گزارش­ کارورزان استفاده شد. نمونه‌گیری به روش هدفمند بود. مشارکت­کنندگان، هشت نفر از دانشجویان دختر ورودی سال­های 91 و 92 مرکز آموزش عالی شهید باهنر دانشگاه فرهنگیان بودند. اطلاعات به­دست­آمده، پس از پیاده­سازی، با روش «تحلیل محتوای مضمونی» تحلیل شدند. نتایج نشان داد طراحی­های آموزشی از نظر محتوا، در افزایش سطح کیفی محتوایی موضوعات زبانی، ادبی و نگارش، و بالابردن میزان توانایی دانش­آموزان در بازشناسی مفاهیم، مؤثر بودند؛ همچنین، از لحاظ مهارت­های حرفه­ای، با کاربست بهینۀ شیوه­های آموزشی، انتخاب رسانۀ متناسب، نوآوری در تکالیف و انگیزه­بخشی در فرآیند آموزشی مناسب با موضوعات رشته، در طراحی­ها، بر افزایش کیفیت اجراهای آموزشی دانشجویان تأثیر گذاشتند؛ اما برای کسب شایستگی در محتوای آموزشی، در زمینۀ تلفیق محتوا و مهارت­های حرفه­ای، به دلیل عدم تطابق طرح‌ها با اجراها، دانشجویان ضعف­هایی در طراحی آموزشی دارند. در مجموع، پژوهش نشان می­دهد کارورزان رشتة زبان و ادبیات فارسی در طراحی آموزشی باید از فرصت­های بیش­تری برای آمیختن محتوا و مهارت­های حرفه­ای بهره ببرند؛ زیرا در بخش برنامه­ریزی و اجرا، نیازمند کفایت و مهارت­های بالاتری برای رسیدن به شایستگی­های حرفه­ای هستند. 

کلیدواژه‌ها


احمدی، آمنه، احمدی، فاطمه زهرا، الهامیان، نگار، مهدوی‌هزاوه، منصوره، مشفق‌آرانی، بهمن، مهرمحمدی، محمود، صفرنواده، خدیجه، آل‌حسینی، فرشته، سلیمانی‌آقچای، مژگان، حسین‌زاده، غلامحسین، و موسی‌پور، نعمت‌الله (1394). راهنمای عملی برنامۀ کارورزی دانشگاه فرهنگیان با رویکرد تربیت معلم فکور (1). تهران: دانشگاه فرهنگیان
امام­جمعه، محمدرضا، و مهرمحمدی، محمود (۱۳۸۵). بررسی تطبیقی تلفیق فاوا در برنامة درسی چند کشور جهان به منظور ارائة برنامة درسی تربیت معلم فکور. مطالعات برنامة درسی، 1(3)، 66-30.
بازرگان، عباس (1389). مقدمه‌ای بر روش تحقیق کیفی و آمیخته. چاپ دوم، تهران: انتشارات دیدار
تلخابی، محمود، و فقیری، محمد (۱۳۹۳). تحلیل گفتمان کارورزی. آموزشنامة دانشگاه فرهنگیان (ویژه‌نامه کارورزی). (1)5، 14-8.
جمشیدی توانا، اعظم، و امام‌ جمعه، محمدرضا (1395). تجارب دانشجومعلمان از نقش مربی در پیوند نظر و عمل در برنامة کارورزی. نظریه و عمل در برنامة درسی، 4(7)، 226-197.
حسین­زاده یوسفی، غلامحسین (۱۳۹۴). راهنمای عملی برنامة کارورزی3، معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه فرهنگیان. مدیریت کارورزی و مدارس وابسته، 47-1.
حسینی، سیدسعید (۱۳۹۱). راهنمای کارورزی و کار عملی در سازمان‌ها. تهران: جهاد دانشگاهی.
ریاحی­نیا، نصرت، و عاصمی، عاطفه (۱۳۹۰). کارآموزی در کتابداری و اطلاع‌رسانی. تهران: انتشارات کتابدار.
رئوف، علی (۱۳۸۶). مبانی و اصول آموزش و پرورش، فلسفة تربیت معلم. تهران: انتشارات ارسباران.
شعبانی، حسن (۱۳۹۵). مهارت­های آموزشی و پرورشی. تهران: سمت.
فیض­آبادی، نرگس، و اویسی، نرجس (۱۳۹۵). تأثیر الگوی آموزشی تلفیقی مبتنی بر اصول سازنده‌گرایانه بر میزان پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان در درس زیست‌شناسی. پژوهش در نظام­های آموزشی، ۳۵، ۱۹۸- ۱۸۷.
قنبری، مهدی، نیکخواه، محمد، و نیکبخت، بهاره (۱۳۹۶). آسیب‌شناسی کارورزی دانشگاه فرهنگیان: یک مطالعۀ آمیخته. نظریه و عمل در برنامة درسی، 5(10)، ۶۴- ۳۳.
کدخدایی، محبوبه­السادات (۱۳۹۵). معلم دانشمند: نگاهی کاستی‌جویانه به دانش معلم. تربیت معلم فکور، 2(2)، 50-33.
کدخدایی، محبوبه­السادات، اخوان­تفتی، مهناز، رضایت، غلامحسین، و احمدی، پروین (۱۳۹۶). طراحی الگوی آموزش دانشگاهی مبتنی بر شایستگی برای رشته­های علوم انسانی. آموزش عالی ایران، 9(1)، ۱۳۱ – ۱۰۵.
گال، مریدنت، بورگ، والتر، و گال، جویس (1386). روش­های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان­شناسی. ترجمة احمدرضا نصر و گروهی از نویسندگان، تهران: انتشارات دانشگاه امیرکبیر.
یارمحمدیان، محمدحسین، و کاوه، آناهیتا (۱۳۸۴). کاربرد اصول طراحی آموزشی در دروس هنر. پژوهش در برنامه­ریزی درسی، ۵ و ۶، ۸۲-۷۱.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.
Choy, D., Wong, A. F. L., Goh, K. C., & Low, E. L. (2014). Practicum experience: Pre-service teachers’ self-perception of their professional growth. Innovations in Education and Teaching International, 51(5), 472–482.
Durksen, T. L., Klassen, R. M., & Daniels, L. M. (2017). Motivation and collaboration: The keys to a developmental framework for teachers’ professional learning. Teaching and Teacher Education, 67, 53–66.
Grossman, P. L. (1990). The making of a teacher: Teacher knowledge and teacher education. New York: Teachers College Press.
Grossman, P. L. (1990). The making of a teacher: Teacher knowledge and teacher education. New York: Teachers College Press.
Hwang, M., Hong, J., & Hao, Y. (2018). The value of CK, PK, and PCK in professional development programs predicted by the progressive beliefs of elementary school teachers. European Journal of Teacher Education, 41(4), 448-462.
Shulman, L. S. (1986). Those who understand: Knowledge growth in teaching. Educational Research, 15(3), 4–14.
Shulman, L. S. (1987). Knowledge and teaching: Foundations of the new reform. Harvard Educational Review, 57(1), 1-22.
Smith, D. C., & Neale, D. C. (1989). The construction of subject matter knowledge in primary science teaching. Teaching & Teacher Education, 5, 1–20.