بررسی و کشف مدل‌های ذهنی دانش آموزان متوسطۀ اول در خصوص مفهوم حجم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد آموزش فیزیک، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

2 استادیار، گروه فیزیک، دانشکدة علوم پایه، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد نکنولوژی آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحدالکترونیک، تهران، ایران

چکیده

برخی معلمان مفهوم حجم را به طور خاص تصور کرده و از آن استفاده می‌کنند ولی دانش‌آموزان بسته به تجربة شخصی و ماهیت فعالیتی که انجام می‌دهند، معانی خاص خود را به مفهوم حجم نسبت می‌دهند. این پژوهش به صورت پدیدارشناسی و با هدف شناسایی مدل­های ذهنی دانش‌آموزان در خصوص مفهوم حجم انجام شده است. در این پژوهش 57 دانش­آموز از پایه­های هفتم، هشتم و نهم (23 نفر هفتم، 12نفر هشتم، 22 نفر نهم) سال تحصیلی 99-98 شرکت کرده­اند که از این میان 25 دانش­آموز برای مصاحبه به صورت هدفمند انتخاب شدند. در این پژوهش علاوه بر مصاحبة نیمه­ساخت­یافته، از پرسشنامة محقق‌ساخته نیز استفاده شده است. با مصاحبه و بررسی پاسخ­های دانش‌آموزان به سؤالات پرسشنامه مشخص شد مدل­های ذهنی دانش­آموزان در خصوص مفهوم حجم را می­توان در شش دسته طبقه­بندی کرد. در دستة اول حجم جسم را همان وزن جسم تصور می­کردند و در دستة دوم حجم به عنوان ظرفیت جسم )فضای خالی درون جسم) در نظر گرفته می­شد. دسته سوم حجم را پربودن (به طور کامل) جسم تصور می­کردند و دستة چهارم حجم را فضای اشغال شده توسط جسم تعریف می­کردند. دستة پنجم حجم را وابسته به خصوصات هندسی (طول، عرض، ارتفاع و اندازه) در نظر می­گرفتند و دستة ششم حجم را وابسته به عوامل دیگری (در بسته بودن جسم، جریان هوا در جسم، مقدار ماده اضافه شده در جسم، دارا بودن چهار گوشه در جسم، دارابودن اتم) تعریف می‌کردند.

کلیدواژه‌ها


بصیری کجانی، ناصر (1394). بررسی سیر تاریخی تحول مفهوم جرم و شناسایی کج‌فهمی‌های دانشجویان کارشناسی فیزیک در مورد مفهوم جرم. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
سیدی، ملیحه (1397). بررسی و کشف مدل‌های ذهنی دانش‌آموزان متوسطة اول در مبحث الکتریسیته. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
محمدپور، احمد (1389). روش در روش. تهران: انتشارات جامعه‌‎شناسان.
محمدپور، احمد (1397). ضد روش. مجتبی هوشمندی (ویراستار)، ویراست دوم. قم: لوگوس.
Enochs, L. G., & Gabel, D. L. (1987). Different approaches teaching volume and visualization ability for students. Science Education, 71(4), 591-597.
Enochs, L. G., & Gabel, D. L.) 1984). Preservice elementary teachers’ conceptions of volume. School Science and Mathematics, 84, 670-680.
Gee, B., & Gee, B. )1972(. The role of the history of physics in physics education. Physics Education, 7(1), 50-56
Millar, R., Scott Driver, P., & Leach, R. J. )1996(. Young people's images of science. McGraw-Hill International.
Ryder, J., & Leach, J. )1999(. University science students' experiences of investigative project work and their images of science. Science Education, 21(9), 945-956.
Wiley, J., Stewart, J., & Hewson, P. W. (1996). Children’s approaches to the concept of volume. International Journal of Science Education, 80(3), 341 -360