رویکرد قرآن کریم در نظم اجتماعی نسبت به نظریه نظم اجتماعی پارسونز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری معارف اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی رویکرد قرآن نسبت به نظریة نظم اجتماعی پارسونز است. پرسش پژوهش این است که آیا صرفاً با رعایت شرع مقدس در قالب واجبات و محرمات، نظم اجتماعی حفظ و پایدار می‌ماند؟ این پژوهش با روش کتابخانه‌ای، مروری - توصیفی و با بهره‌گیری از آیات قرآن در جنبه‌های گوناگون اجتماعی، حقوقی، فقهی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اخلاقی، تعلیم و تربیت، ولایت‌پذیری انجام گرفته است. پژوهش حاضر با تأکید بر حیات طیبه و عالم ماوراءالطبیعه، پس از استخراج برخی مؤلفه‌ها ی مربوط به ایجاد، حفظ و پایداری نظم اجتماعی به تبیین آن می‌پردازد. یافته‌های این پژوهش نشان داد پارسونز به طور عمده، بر بقای نظام اجتماعی تأکید دارد و آن را با تداوم هنجارها و الگوهای تعامل مرتبط می‌کند، اما قرآن، به جزئیات هم برای ضمانت اجرایی نظم اجتماعی توجه کرده است. با این رویکرد قرآن، از یک جامعیت و کمال مضاعف برخوردار است و قادر است در ایجاد، حفظ و پایداری یک نظام اجتماعی جهان شمول، کارآمد و جاودانه بسیار مؤثرتر از مؤلفه‌های محدود و کلی در نظریة پارسونز عمل کند.

کلیدواژه‌ها


اعتمادی‌فرد، سیدمهدی (1389). پارسونز از اراده‌گرایی کنشی تا نظام اجتماعی. نامة فرهنگ و ارتباطات، 1(2)، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
پرنده، رادبه، و جمشیدی، مهدی (1390). بنیادهای اجتماعی وقوع انقلاب اسلامی در نظریة علامه مرتضی مطهری (ره). تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
توسلی، غلام‌عباس (1380)، نظریه‌های جامعه‌شناسی. تهران: سمت.
جانیپور، محمد، و لطفی، سیدمهدی (1394). نقش آیات اخلاقی قرآن کریم در تدوین نظام هدایت فردی و اجتماعی. تحقیقات علوم قرآن و حدیث، 12(2)، 55-27.
حجازی طاقانکی، سیده محترم (1396). نظم اجتماعی در عهدنامة مالک اشتر و ارتباط آن با آیات قرآن براساس تفسیر نمونه. تهران: دانشگاه پیام نور تهران‌جنوب.
رحیمی، ابوذر (1393). کنش اجتماعی. دانشنامة پژوهه. پژوهشکدة باقرالعلوم علیه السلام.
ریتزر، جورج (1391). نظریة جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمة محسن ثلاثی، تهران: نشر علمی.
سالاری، حمید، اسدی، کیوان، و بخشنده، امید (1395). بررسی عوامل ‌‌درون‌سازمانی مؤثر بر تعلق سازمانی کارکنان فرماندهی انتظامی شهرستان مرکز استان بر اساس مدل مودی و همکاران، دانش انتظامی مازندران، 25، 135-116.
شریعتمداری، علی (1385). روان‌شناسی تربیتی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
صبوریان، محسن (1393). قرآن و بنیان‌های تاریخی نظم اجتماعی. معرفت فرهنگی اجتماعی، 5(3)، 18-15.
طاهری، سیدمهدی (1385). آراء شهید مطهری در حوزة عدالت. دانش‌پژوهان، 8. ص65.
طباطبائى، سیدمحمّدحسین (1370). المیزان. ترجمة محمّدتقى مصباح، قم: بنیاد علمى علّامه طباطبائى.
فصیحی، امان‌الله، نظری، محمدعلی، جوادی، محمدعلی، نظری، نصرالله، بیانی، حسین، و زکی، عبدالله (1392). نظم و انضباط اجتماعی در اسلام و شاخص‌های آن. تهران: پژوهشکدة قدر، مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست ‌جمهوری.
کشاورز شکری، عباس، غفاری هشجین، زاهد، و جمشیدی، مهدی (1391). هستی‌شناسی اجتماعی در تفکر علامه شهید مطهری. اسراء، 4(12)، 164-132.
معرفت، محمدهادی (1380). سیاست و حکومت در قرآن. علوم سیاسى، 15.
معیدفر، سعید (1377). جامعه‌شناسی تالکوت پارسونز. ماه علوم اجتماعی، 6 و 7، 23-21.
هاشمیان‌فرد، زاهد، و ابراهیمی، مجید (1396). مقایسة آرای مفسران در مورد مدیریت فرهنگی و توسعة فرهنگ نظم و انضباط در قرآن. مطالعات تطبیقی قرآن‌پژوهی، 2(4)، 93-69.
یوسف‌زاده، حسن (1389). نظم اجتماعی در اسلام، معرفت، 15(103)، ص48.
Hamilton, P. (1992). Talcott parsons. London: Ellis Harwood Limited.
Ritzier, G. (2003). Sociological theory. 6thed., New York: Random House.