شناسایی عوامل مؤثر بر ارتقای اثربخشی رهبری مدیران پردیس‌های دانشگاه فرهنگیان (مطالعة کیفی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، گروه مدیریت آموزشی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران،

2 استاد، گروه مدیریت آموزشی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه مدیریت آموزشی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل مؤثر بر ارتقای اثربخشی رهبری مدیران پردیس­های دانشگاه فرهنگیان بود. این پژوهش از نظر هدف کاربردی، نوع داده­ها کیفی از نوع اکتشافی و شیوة پژوهش تحلیل محتوا بود. داده­ها از طریق مصاحبة نیمه­ساختمند و مطالعة ادبیات و پیشینه، گردآوری و اعتبار آن از روش تأییدپذیری صورت پذیرفت. مشارکت­­کنندگان بر اساس قاعده و اصل اشباع نظری 23 نفر با روش نمونه­گیری هدفمند انتخاب شدند. تحلیل محتوا طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی به کمک نرم‌افزار تحلیل داده­های کیفی MAXQDA، استخراج و تحلیل انجام شد. طبق یافته­ها، مقوله­ها و عوامل اصلی و فرعی مؤثر بر ارتقای اثربخشی رهبری مدیران پردیس­های دانشگاه فرهنگیان از نگاه مشارکت‌کنندگان در مصاحبه­ها و سایر منابع مطالعاتی تشخیص و طبقه­بندی شد که شامل:              1. عوامل درون­سازمانی پردیس دانشگاهی (5 مقوله، ویژگی­های سازمانی پردیس، قابلیت­های مدیر پردیس، قابلیت­های کارکنان، استادان و دانشجویان)؛ 2. عوامل برون‌سازمانی درسطح محلی (2 مقوله، عوامل فرهنگی و سیاسی محیط محلی، عوامل اقتصادی – اجتماعی جامعة محلی)، 3. عوامل برون‌سازمانی سطح ملی (4 مقوله، سیاست­ها و فلسفة کلی نظام در قبال دانشگاه فرهنگیان، قوانین و مقررات آموزش عالی، قوانین وزارت آموزش و پرورش، حوزة ستادی دانشگاه فرهنگیان)؛ 4. عامل برون‌سازمانی در سطح بین‌المللی (1 مقوله، مأموریت­های بین­المللی دانشگاه)، 5. عوامل زمینه­ای (تسهیل­گر) (3 مقوله، تمهید و تأمین زیرساخت­ها، وضعیت جغرافیای محل استقرار، استقلال پردیس دانشگاهی) است.

کلیدواژه‌ها


اشتراوس، انسلم، وکوربین، جولیت (1385). اصول روش تحقیق کیفی: نظریة مبنایی رویه‌ها و شیوه‌ها. ترجمة بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اغنیا، صادق، و مهدوی، اکبر (1395). ارتباط بین سبک‌های رهبری تحولگرا با اثربخشی ارتباطات سازمانی کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان اردبیل. دومین کنفرانس بین المللی حسابداری، اقتصاد و مدیریت مالی، شهرکرد، دانشگاه پیام نور واحد شهرکرد.
پورکریمی، جواد، و فرزانه، محمد، و نوروزی، میترا (1395). واکاوی صلاحیت های حرفه ای مدیران مدارس؛ یافته‌های یک پژوهش ترکیبی. مدیریت مدرسه، 4(1), 1-25.
پیرزاد، علی اکبر، ساکی، رضا، و کریمی، فریبا (1397). ارائة الگوی رفتار اثربخش مدیران دانشگاه فرهنگیان به منظور ارتقای مدیریت در این دانشگاه. رهبری و مدیریت آموزشی، 12(4)، 74-59.
ثمری، عیسی، یمینی دوزی سرخابی، محمد، صالحی عمران، ابراهیم، و گرائی‌نژاد، غلامرضا (1392). بررسی و شناسایی عوامل مؤثر در فرایند «توسعة دانشگاهی» در دانشگاه­های دولتی ایران. مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، 2(4)، 100-68.
دانایی‌فرد، حسن، آذر، عادل، و شیرزادی، مهدی (1391). چارچوبی برای شناسایی شایستگی‌های خط‌مشی‌گذاران ملی. مجلس و راهبرد، 19(70)، 30-50.
رابینز، استیفن (1394). تئوری سازمان، ساختار و طرح سازمانی. ترجمة سید مهدی الوانی و حسن دانایی‌فرد، تهران: انتشارات صفار-اشراقی.

رابینز، استیفن (1397). مبانی رفتار سازمانی. ترجمة علی پارسائیان و سیدمحمد اعرابی، تهران: پژوهش‌های فرهنگی.

رضائیان، علی (1394). مدیریت رفتار سازمانی. چاپ پانزدهم، تهران: انتشارات سمت.
عباس‌زادگان، سید محمد (1392). مبانی اساسی در سازماندهی و رهبری. چاپ چهارم، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.
علاقه‌بند، علی (1395). مبانی نظری و اصول مدیریت آموزشی (ویراست ششم). تهران: نشر روان.
علامه، سیدمحسن، سلیمیان، سمانه، ابوفاضلی، منصوره، و میرچولی، علی (1395). بررسی رابطة سبک‌های رهبری مدیران با سلامت روان کارکنان مراکز بهداشت و درمان شهر اصفهان. اصول بهداشت روانی، 18(3)، 156-131.
کرمی، مرتضی، فرحبخش، کیومرث، عباسپور، عباس، و رضایت، غلامحسین (1397). کارآمدی مدیران آموزشی مبتنی بر توانایی‌های شناختی و انگیزشی- هیجانی (مطالعة موردی: مدیران آموزشی یک سازمان نظامی). آموزش علوم دریایی، 5(4)،21-1.
گریفین، ریکی، و مورهد، گرگوی (1395). رفتار سازمانی. سیدمهدی الوانی و غلامرضا معمارزاده،چاپ بیست و پنجم، تهران: انتشارات مرواید.
محمدخانی، کامران (1395). رهبری آموزش عالی. تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی­ واحد علوم تحقیقات.
مختاری دینانی، مریم،کوزه‌چیان، هاشم، و ناظریان مادوانی، عباس (1394). ارتباط بین هوش سازمانی و اثربخشی رهبری مدیران ورزشی. رویکردهای نوین در مدیریت ورزشی، 3(9)، 41-31.

میرسپاسی، ناصر (1394). مدیریت استراتژیک منابع انسانی و روابط کار (با نگرشی به روند جهانی‌سازی). تهران: کتابسرا.

هرسی، پال، و بلانچارد، کنت (1387). مدیریت رفتار سازمانی. ترجمة علی علاقه‌بند، تهران، انتشارات امیرکبیر.
هوی، ویِن ک، و میسکل، سیسیل ج. (1397). مدیریت آموزشی (نظریه، تحقیق و کاربرد). ترجمة سلیمانی، صفری و نظری، تهران: انتشارات سمت.
یوکل، گری (1388). مدیریت و رهبری در سازمان­ها. ترجمة محمد ازگلی و قاسم قنبری، تهران: مؤسسة چاپ و انتشارات دانشگاه امام حسین.
Alhammadi, Y. H. J. H., Tham, J., & Azam, S. F. (2020). leaders’behaviour and situational factors on the organizational performance at Abu Dhabi National Oil Company (ADNOC). Management and Marketing Studie,5(2),38-72.

Beatson, N. J. Berg, D. A. G., & Smith, J. K. (2018). The impact of mastery feedback on undergraduate students’ self-efficacy beliefs. Studies in Educational Evaluation, 59, 58-66.

Croucher, G., & Lacy, W. B. (2020). Perspectives of Australian higher education leadership: convergent or divergent views and implications for the future?. Higher Education Policy and Management, 1-14.
Dabke, D. (2016). Impact of leader’s emotional intelligence and transformational behavior on perceived leadership effectiveness: A multiple source view. Business Perspectives and Research, 4(1), 27–40.
Geil, M. A., & Greenwald, J. (2020). An investigation of characteristics of effective global leaders. Business & Industrial Marketing, 3(2),91-114.
Judge, T. A., Piccolo, R. F., & Kosalka, T. (2009). The Bright and Dark Sides of Leader Traits: A Review and Theoretical Extension of the Leader Trait Paradigm. The Leadership Quarterly, 20, 855-875. http://dx.doi.org/10.1016/j.leaqua.2009.09.004
Mc Caffery, P. (2004, 2018). The higher education manager's handbook. New York: Routledge Falmer.
Milam, L. A., Cohen, G. L., Mueller, C., & Salles, A. (2018). The Relationship Between Self-Efficacy and Well-Being Among Surgical Residents. Surgical Education, 21, 28-36.
Morrill, R. L. (2007). Strategic leadership: Integrating strategy and leadership in colleges and universities. Rowman & Littlefield Publishers.‏
Royer, P., Recho, P., & Verdier, C. (2019). On the quasi-static effective behaviour of poroelastic media containing elastic inclusions. Mechanics Research Communications, 96, 19-23.

Shamir, B., & Howell, J. M. (2018). Organizational and contextual influences on the emergence and effectiveness of charismatic leadership. Leadership now: Reflections on the legacy of Boas Shamir (pp. 255-281).

Sonmez Cakir, F., & Adiguzel, Z. (2020). Analysis of leader effectiveness in organization and knowledge sharing behavior on employees and organization. SAGE Open, 10(1), 1-14.
UNESCO (2019). UNESCO Data, Gross enrolment ratio, UNESCO Institute for Statistics. Paris: UNESCO Institute for Statistics.
Yukl, G. (2002), Leadership in organizations. Upper Saddle River, NJ. Prentice Hall.