رابطة بی‌علاقگی تحصیلی و اضطراب امتحان با فرسودگی تحصیلی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 دانشیار، گروه مدیریت و برنامه‌‌ریزی آموزشی، دانشکدة علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

یکی از چالش‌های عمدة تحصیلی فرسودگی تحصیلی است که می‌تواند تحت تأثیر بی‌علاقگی تحصیلی و اضطراب امتحان قرار بگیرد. بنابراین، هدف پژوهش تعیین رابطة بی‌علاقگی تحصیلی و اضطراب امتحان با فرسودگی تحصیلی دانشجویان بود. روش پژوهش توصیفی- همبستگی بود. جامعة آماری پژوهش کلیة دانشجویان دانشگاه فرهنگیان زاهدان بودند (1358 نفر). به شیوة نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای 300 دانشجو از طریق سه پرسشنامة بی‌علاقگی تحصیلی، اضطراب امتحان و فرسودگی تحصیلی مورد مطالعه قرار گرفتند. برای تحلیل داده‌ها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام استفاده شد. یافته‌ها نشان داد بین بی‌علاقگی تحصیلی و فرسودگی تحصیلی دانشجویان رابطة مثبت و معنادار وجود دارد. نتایج رگرسیون نیز نشان داد به ترتیب، مؤلفه‌های ویژگی‌های تکلیف، باورهای تلاش و ارزش تکالیف و تلاش وارد مدل شده‌اند و توانسته‌اند تغییرات فرسودگی تحصیلی دانشجویان را پیش‌بینی کنند. دیگر یافته نشان داد بین اضطراب امتحان و فرسودگی تحصیلی دانشجویان رابطة مثبت و معنادار وجود دارد. نتایج رگرسیون نیز نشان داد به ترتیب، مؤلفه‌های تنیدگی و تحقیر اجتماعی وارد مدل شده‌اند و توانسته‌اند تغییرات فرسودگی تحصیلی دانشجویان را پیش‌بینی کنند. با توجه به رابطة مثبت و معنادار بی‌علاقگی تحصیلی و اضطراب امتحان با فرسودگی تحصیلی دانشجویان به مدیران عالی دانشگاه پیشنهاد می‌‌شود که با کمک مشاوران و روان‌شناسان کارگاه‌های آموزشی را برای کاهش بی‌علاقگی تحصیلی، اضطراب امتحان و فرسودگی تحصیلی دانشجویان طراحی و برگزار کنند.

کلیدواژه‌ها


اسلامی، محمدعلی، درتاج، فریبرز، سعدی‌پور، اسماعیل، و دلاور، علی (1395). مدل‌یابی علّی اشتیاق تحصیلی بر مبنای منابع شخصی و منابع اجتماعی در دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه امیرکبیر تهران. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 7(28)، 161-133.
اسماعیلی، محمودرضا، حزنی، سیدعلی، موسی‌زاده، بهروز، و زواره، علی (1396). ویژگی‌های یک استاد خوب و تأثیر آن بر انگیزة تحصیلی دانشجویان دندانپزشکی. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، ۹(۳)، 18-10.
باعزت، فرشته، سادات صادقی، منصوره، ایزدی‌فرد، راضیه، و روبن‌زاده، شرمین (1391). اعتباریابی و رواسازی آزمون اضطراب امتحان فریدمن: فرم فارسی. مطالعات روان‌شناختی، 8(1)، 66-51.
بشرپور، سجاد، قربانی، فاطمه، عطادخت، اکبر، و سلیمانی، اسماعیل (1394). مقایسة پیشرفت تحصیلی و عوامل مرتبط با آن در دو گروه از دانش‌آموزان بی‌سرپرست و دارای سرپرست. روا‌ن‌شناسی مدرسه، 4 (4)، 36-21.
روحی، قنبر، حسینی، سیدعابدین، بادله، محمدتقی، و رحمانی، حسین (1386). انگیزة تحصیلی و رابطة آن با برخی از عوامل در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گلستان. گام‌های توسعه در آموزش پزشکی، 4(2)، 83-77.
شهبازیان خونیق، آرش، وحسنی، امید (1396). نقش اضطراب امتحان و نارسایی هیجانی در فرسودگی تحصیلی دانشجویان. پژوهش‌های تربیتی، 9(35)، 50-36.
صمدی، معصومه (1391). رابطة جهت‌گیری انگیزشی و راهبردهای یادگیری در تبیین موفقیت تحصیلی. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 5(۲)، 111-105.
صیف، محمدحسن، رستگار، احمد، و ارشادی، راحله (1396). بررسی رابطة کمال‌گرایی با فرسودگی به واسطة درگیری تحصیلی. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 9(2)، 43-34.
فرخی، حسین، کرم، امیر، و میردریکوند، فضل‌اله (1397). تأثیر آموزش راهبردهای فراشناختی در بهبود پیشرفت تحصیلی و کاهش اضطراب امتحان دانشجویان پرستاری. مجلة مرکز مطالعات و توسعة آموزش علوم پزشکی یزد، ۱۳(۱)، 41-31.
قدم‌پور، عزت‌اله، فرهادی، علی، و نقی بیرانوند، فاطمه (1395). تعیین رابطة بین فرسودگی تحصیلی با اشتیاق و عملکرد تحصیلی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی لرستان. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 8(2)، 68-60.
محمودیان، حسن، عباسی، مسلم، پیرانی، ذبیح‌، و شاه‌علی کبورانی، فاطمه (1397). نقش اشتیاق عاطفی، شناختی و رفتاری یادگیری در پیش‌بینی فرسودگی تحصیلی دانشجویان. راهبردهای شناختی در یادگیری، 6(10)، 206-197.
مرادی کلارده، سارا، آقاجانی، سیه‌اله، قاسمی جوبنه، رضا، و بهاروند، ایمان (1398). نقش خودشناسی انسجامی، اجتناب تجربی و شفقت خود در اضطراب امتحان دانشجویان دختر. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 12(1)، 115-110.
مولوی، پرویز، رستمی، خلیل، فدایی نایینی، علیرضا، محمدنیا، حسین، و رسول‌زاده، بهزاد (1386). بررسی عوامل مؤثر در کاهش انگیزة تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اردبیل. مجلة علمی سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران، 25(1)، 58-53.
میکاییلی، نیلوفر، افروز، غلامعلی، و قلیزاده، لیلا (1392). ارتباط خودپنداره و فرسودگی تحصیلی با عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دختر. روان‌شناسی مدرسه، 1(4)، 103-90.
نصیرزاده، سیمین (1394). رابطة فرسودگی تحصیلی و شیوه‌های حل مسأله با اضطراب امتحان دانش‌آموزان دختر دورة دوم متوسطة شهر تهران. کنفرانس بین‌المللی علوم انسانی، روان‌شناسی و علوم اجتماعی، تهران.
نصیری، حبیب‌اله، و جامع بزرگی، محبوبه (1389). ارزیابی بی‌انگیزشی تحصیلی و پیامدهای آن در دانش‌آموزان دبیرستانی. تعلیم و تربیت، 26(3)، 46- 31.
نکاوند، مهراندخت، جعفری، پریوش، و آراسته، حمیدرضا (1397). اشتیاق تحصیلی دانشجویان علوم پزشکی و نقش محیط یاددهی و یادگیری در آن. مجلة علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، 28(1)، 65-58.
هاشمی‌ شیخ ‌شبانی، سیداسماعیل، بذرافکن، حسام، و عزیزی، محسن (1392). ساختار عاملی پرسشنامة فرسودگی تحصیلی ماسلاخ در دانشجویان دختر. مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، 11(1)، 204-175.
یوسفی، فایق، حبیبی، سوگند، و محمدخانی، مونا (1392). میزان اضطراب امتحان در دانشجویان رشته‌های پزشکی و رابطة آن با جنسیت. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 6(3)، 145-141.
Allen, G. J., Lerner, W. M., & Hinrichsen, J. J. (1972). Study behaviors and their relationships to test anxiety and academic performance. Psychological Reports 30(2), 407–410.
Anderman, L. H., & Anderman, E. M. (1999). Social predictors of changes in students’ achievement goal orientations. Contemporary Educational Psychology, 24(1), 21–37.
Brown, L. A., Forman, E. M., Herbert, J. D., Hoffman, K. L., Yuen, E. K., & Goetter, E. M. (2011). A randomized controlled trial of acceptance-based behavior therapy and cognitive therapy for test anxiety: A pilot study. Behavior Modification, 35(1), 31–53.
Brown, S. D., Tramyne, S., Hoxha, D., Telander, K., Fan, X., & Lent, R. W. (2008). Social cognitive Predictors of college students’ academic performance and persistence: A meta-analytic path analysis. Vocational Behavior, 72(3), 298–308.
Chae, M. S. (2015). The mediating effects of test anxiety on the relationship between sociallyprescribed perfectionism and academic burnout of female college students in a dental hygiene department. Korean Academy of Oral Health, 39(4), 295–302.
Hashmat, S., Hashmat, M., Amanullah, F., & Aziz, S. (2008). Factors causing exam anxiety in medical students. Pakistan Medical Association, 58(4), 167–170.
Klipfel, K. M. (2014). Authentic Engagement: Assessing the effects of authenticity on student engagement and information literacy in academic library instruction. Reference Services Review, 42(2), 229–245.
Latas, M., Pantić, M., & Obradović, D. (2010). Analysis of test anxiety in medical students. Medicinski Pregled, 63(11-12), 863-866.
Menke, L. E. (2011). Predictors of Burnout & Engagement in 1st-year College Students. Psychology, 145(3), 211–227.
Moneta, G. B. (2011). Need for achievement, burnout, and intention to leave: Testingan occupational model in educational settings. Personality and Individual Differences, 50(2011), 274–278.
Mulawarman, M., Andriani, A., Alizar, S. A., & Zakki, N. A. (2017). The relationship of anxiety, school burnout and well-being in high school students. International Conference on Teacher Training and Education, At the Sunan Hotel, Surakarta.
Naderi, H., Abdollah, R., Aizan, H. T., Sharir, J., & Kumar, V. (2009). Creativity, age and gender as predictor of academic achievement among undergraduate students. American Science, 5(5), 101–112.
Rostami, Z., Abedi, M. R., & Schaufeli, W. B. (2012). Dose interest predicts academic burnout?. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 3(9), 877–885.
Rudman, A., & Gustavsson, J. (2012). Burnout during nursing education predicts lower occupational preparedness and future clinical performance: A longitudinal study. Nursing Studies, 49(8), 988–1001.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and wellbeing. American Psychologist, 55(1), 68–78.
Salanova, M., Schaufeli, W., Martinez, I., & Breso, E. (2010). How obstacles and facilitators predict academic performance: the mediating role of study burnout and engagement. Anxiety, stress & Coping, 23(1), 53-70.
Salend, S. J. (2011). Addressing test anxiety. Teaching Exceptional Children, 44(2), 58–68.
Salmela-Aro, K., Savolainen, H., & Holopainen, L. (2009). Depressive symptoms and school burnout during adolescence: evidence from two cross-lagged longitudinal studies. Youth and Adolescence, 38(10), 1316–1327.
Sarason, I. G. (1984). Stress, anxiety, and cognitive interference: Reactions to tests. Personality and Social Psychology. 64(4): 929–938.
Schaefer, A., Matthess, H., Pfitzer, G., & Köhle, K. (2007). Mental health and performance of medical students with high and low test anxiety. Psychotherapy Psychosomatic Medical Psychology, 57(7), 289-297.
Shapiro, A. L. (2014). Test anxiety among nursing students: A systematic review. Teaching and Learning in Nursing, 9(4), 193-202.
Storm, K., & Rothman, S. (2003). The relationship between burnout, personality traits and coping strategies in a corporate pharmaceutical group. Industrial Psychology, 29(4), 35–42.
Thomas, C. L., Cassady, J. C., & Finch, W. H. (2018). Identifying severity standards on the Cognitive Test Anxiety Scale: Cut score determination using latent class and cluster analysis. Psych educational Assessment, 36رررررزظرزاا تننتز(5), 492-508.
Trifoni, A., & Shahini, M. (2011). How does exam anxiety affect the performance of university students?. Social Sciences, 2(2), 93–100.
Uludağ, O., & Yaratan, H. (2010).The effect of burnout on engagement: An empirical study on tourism students. Hospitality, Leisure, Sport and Tourism Education, 9(1), 13-23.
Zeidner, M. (1995). Coping with examination stress: Resources, strategies, outcomes. Anxiety, Stress and Coping, 8(4), 279–298.
Zhang, Y., Gan, Y., & Cham, H. (2007). Perfectionism, academic burnout and engagement among Chinese college students: A structural equation modeling analysis. Personality and Individual Differences, 43(6), 1529–1540.