بررسی علل گرایش دانش آموزان به کتاب های کمک‌درسی ریاضی از دیدگاه دبیران و دانش آموزان (پژوهش آمیخته)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری آموزش ریاضی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دبیر ریاضی کهنوج، کهنوج، ایران

2 کارشناسی ارشد آموزش ریاضی، دبیر ریاضی، کهنوج، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی علل گرایش دانش­آموزان به کتاب­های­کمک­درسی ریاضی از دیدگاه دبیران و دانش­آموزان است. روش­شناسی پژوهش، مبتنی بر رویکرد آمیخته (تشریحی) است. جامعة آماری پژوهش را دانش­آموزان متوسطة دوم شهرستان کهنوج (6000 نفر) و دبیران ریاضی شهرستان­های کهنوج و جیرفت دورة متوسطة دوم تشکیل می­دهند. در بخش کمی پژوهش، 361 دانش­آموز از متوسطة دوم و در بخش کیفی، 22 نفر از دبیران ریاضی شهرستان­های کهنوج (15 نفر) و جیرفت (7 نفر) با روش نمونه­گیری هدفدار انتخاب شدند. دو ابزار پرسشنامه (دانش­آموزان) و مصاحبه (دبیران) برای جمع­آوری داده­ها استفاده شد. پرسشنامة پژوهش، محقق‌ساخته بود که روایی سؤالات آن را سه تن از استادان دانشگاه و دو تن از دبیران ریاضی تأیید کردند و پایایی آن توسط آلفای کرونباخ 75/0 گزارش شد. در تحلیل­های کمی و کیفی به ترتیب از تحلیل عاملی (اکتشافی) و تحلیل محتوای کیفی (عرفی) برای بررسی دیدگاه­های دانش­آموزان و دبیران استفاده شد. از تحلیل دیدگاه­های دانش­آموزان و معلمان به ترتیب 6 و 7 عامل به­دست آمد که تمامی عامل­ها از دیدگاه دانش­آموزان توسط دیدگاه دبیران تأیید شدند. از مجموع دیدگاه دبیران و دانش­آموزان، عامل­هایِ دانش­آموز، معلم، مدرسه، والدین، کتاب­درسی، نحوة آموزش کتاب­های ­کمک­درسی و کنکور در گرایش دانش­آموزان به کتاب­های کمک­درسی مؤثرند. از این رو، باید در مسائل کتاب­های­درسی، نظام باوری دانش­آموزان، کتابخانه­های مدارس، درصد تأثیر کنکور در پذیرش دانشجو، بالابردن سطح آگاهی والدین و دانش حرفه­ای معلمان تغییراتی صورت گیرد تا به­توان به جای القای روحیة حفظی­نگری و سطح­نگری توسط کتاب­های کمک درسی، روحیة کشف‌کردن، استدلال و تفکر را در بین دانش­آموزان ایجاد کرد.

کلیدواژه‌ها


اکبری بلوچ، مهدی، و اسماعیلی، مریم (1393). تحلیل محتوای مسائل کتاب ­ریاضی سال اول دورة اول متوسطه بر اساس رویکرد کاربرد و مدل­سازی. سیزدهمین کنفرانس آموزش ریاضی ایران، تهران، شهریور 1393.
اکرمی، سیدکاظم، و حسینی، سیدمحمدحسن (1387). مقایسة نقش معلمان در نظام­های برنامه­ریزی درسی متمرکز و غیر متمرکز. همایش تمرکز و عدم تمرکز در فرایند برنامه­ریزی درسی، کرمان، انجمن مطالعات برنامة درسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
امیری، حمید­رضا، پندی، زهره، خسروآبادی، حسین، داودی، خسرو، ریحانی، ابراهیم، سیدصالحی، محمدرضا، و صدر، میرشهرام (1394). ریاضی پایة هشتم دورة اوّل متوسطه. تهران: دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی، وزارت آموزش و پرورش.
ایمان، محمدتقی، و نوشادی، محمدرضا (1390). تحلیل محتوای کیفی. پژوهش، 3(2)، 44-15.
پریرخ، مهری، و حسینی، وجیهه (1392). بررسی قابلیت کتاب­های کمک­درسی در پاسخ‌دهی به پرسش­های پژوهشگران در کتاب­های درسی دورة راهنمایی. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 14(1)، 124-97.
تنده، محسن (1388). بررسی جایگاه کتاب­های کمک­آموزشی ریاضی در مدرسه از دیدگاه معلمان ریاضی و دانش­آموزان دورة متوسطه. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
تنده، محسن (1389). استفاده از کتاب­های کمک­آموزشی ریاضی آری یا نه؟. رشد آموزشی ریاضی، 99، 57-52.
جلیلی، میرزا (1369). کتاب­های ریاضی کمک­آموزشی (جنبی در خارج و ایران). رشد آموزش ریاضی، 28، 15-10.
حدادی، فاطمه (1386). شناسایی نیاز­های دانش­آموزان دوره­ی تحصیلی ابتدایی به کتاب­های آموزشی غیردرسی. رشد جوانه، 20، 49-44.
حسینی، سیدمهدی (1388). چالش­های کتابخانه­های آموزشگاهی ایران. مجموعة مقالات همایش ملی کتابخانه­های­آموزشگاهی- پویاسازی نظام یادگیری یاددهی و مشارکت در فرایند یاددهی- یادگیری، مشهد، اردیبهشت ­ماه 1388، تهران: نشر چاپار.
خاکباز، عظیمه سادات، فدایی، محمدرضا، و موسی­پور، نعمت­اله (1387). تأثیر درس­پژوهی بر توسعة حرفه­ای معلمان ریاضی. تعلیم و تربیت، 2، 146-123.
دفتر انتشارات کمک­آموزشی (1383). ویژگی­های کتاب­های آموزشی، راهنمای تولید کتاب­های آموزشی برای ناشران، نویسندگان و مؤلفان. تهران: سازمان پژوهش و برنامه­ریزی آموزشی.
الدوسی، طیبه، و درخشنده، سودابه (1393). کتاب­های مناسب آموزشی در مسیر صعود در تحلیل وضعیت کتاب­های آموزشی از منظر آمار. رشد جوانه، 45، 49-40.
رضایی، مانی (1385). تحلیل محتوای حل مسئله در کتاب­های درسی ریاضی. رشد آموزش ریاضی، 86، 52-45.
زارع چاهوکی، محمدعلی (1389). روش­های تحلیل چندمتغیره در نرم­افزار SPSS. تهران: دانشگاه تهران:
ساویزی، بهناز (1394). آموزش رهیافت­های حل مسئله. رشد آموزش ریاضی، 32(4)، 21-16.
سبحانی، عبدالرضا، و شهیدی، حسام (1386). آسیب­شناسی کنکور و بررسی امکان حذف آن در نظام پذیرش دانشجو. دانش و پژوهش در علوم تربیتی ، 13، 181-161.
ستاری، صدرالدین، و جعفرنژاد، عبدالرضا (1389). عوامل مؤثر بر عدم بکاربست وسایل کمک­­درسی در جریان یاددهی و یادگیری از دیدگاه دبیران استان مازندران. فن­آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 2، 21-5.
سحرخیز، ابراهیم (1389). آسیب­شناسی تدریس کتاب­های کمک­آموزشی. کیهان، 11 آبان­ماه، ص5. در دسترس http://magiran.com/n2181647.
سلسبیلی، نادر (1382). ارزیابی کتاب­های کمک­آموزشی دورة متوسطه به منظور ارائة چارچوبی مطلوب برای طراحی و تدوین آن‌ها. تعلیم و تربیت، 75، 64-29.
سیدقطبی, سیدمهدی (1390). نقش و جایگاه کتاب‌های درسی و غیر درسی و کتابخانه‌های آموزشگاهی در نظام آموزشی ایران و جهان: مروری بر متون. شمسه. نشریة الکترونیکی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، 3(10 و 11)، 18-1.
سیدقطبی، سیدمهدی، و صنعت‌جو، اعظم (1388). شناسایی انتخاب و معرفی کتاب‌های مناسب کمک‌درسی برای درس‌های علوم تجربی سال‌های اول تا پنجم دبستان. همایش ملی کتابخانه‌های آموزشگاهی: پویاسازی نظام آموزشی و مشارکت در فرایند یاددهی یادگیری، مشهد.
شرافتی، ثریا (1383). وضعیت کتابخانه­های آموزشگاهی (مقطع متوسطه) استان کهگیلویه و بویراحمد. کتاب، 57، 153-145.
طباطبایی، محمود، قاضی، یوسفی افراشته، مجید، و صیامی، لیلا (1392). بررسی رویکردهای یادگیری و چگونگی گرایش به آن­ها در دانشجویان: کاربردی از پژوهش آمیخته. پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، 70، 50-27.
قاجاریه، مژگان (1373). بررسی تأثیر کمک­­های درسی خارج از مدرسه بر پیشرفت تحصیلی. پایان­نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
کرامتی، محمدرضا (1386). تأثیر یادگیری مشارکتی بر رشد مهارت­های اجتماعی و پیشرفت تحصیلی ریاضی. روان‌شناسی و علوم تربیتی، 1، 55-39.
کلمنتس، کِن، و الِرتون، نریدااف (1393). پژوهش در آموزش ریاضی گذشته، حال و آینده با رویکرد آسیا و اقیانوسیه. ترجمة امیرحسین آشنا، تهران: نشر اندیشة آفرینش.
نورمحمدی، فریده (1392). کتاب­نامة رشد هنوز در مدارس جایگاه ندارد. رشد جوانه، 41، 30-24.
نوری، علاء (1386). بازخوانی یک پروندة قدیمی (قسمت اول، کتاب­های کمک­درسی در بازار نشر). رشد جوانه، 20، 20-12.
نیک­شان، شقایق، نوروزی، علی، و نصر اصفهانی، احمدرضا (1389). تحلیلی بر رویکردهای روایی در پژوهش کیفی. روش­شناسی علوم انسانی، 16(62)، 160-141.
یارمحمدی، واصل مسیب، و مقامی، محمدرضا (1389). بررسی عامل­های مؤثر بر افت تحصیلی درس ریاضی دورة متوسطه (منطقة سردرود). علوم تربیتی و روان‌شناسی، 6(1)، 44-27.
یوسفی، سمانه، امینی، میترا، صغری، آناهید، و برهانی حقیقی، افشین (1392). تعیین فراوانی، نوع و علل استفادة دانشجویان از کتاب­های کمک­درسی در جهت آمادگی برای آزمون پیش‌کارورزی شهریورماه 1391 علوم پزشکی شیراز. مجلة علمی علوم پزشکی شیراز، 1(4)، 241-234.
Fakeye, D. O. (2015). School–related factors as predictors of senior secondary school students’ literature in English achievement in Ibadan Metropolis. International Journal of Education, 7(2), 379-391.
Lance, K. C. (1994). The impact of school library media centers on academic achievement. ERIC Digest. Retrieved Apr. 16, 2010 from http://www.ericdigests.org/ 19951/library.htm.
Todd, R., & Kuhlthau, C. (2005). Student learning through Ohio school libraries, Part 1: How effective school libraries help students. School Libraries Worldwide, 11(1), 63-88.
Ullah, S. Z., & Faroog, M. S. (2009) Effect of school library on students’ learning attitude. A Research Journal of South Asian Studies, 21(1), 145-151.