برنامة درسی پنهان و رفتار مبتنی بر اقتصاد مقاومتی دانش‌آموزان (مورد: یک دبستان دخترانه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 دانشیار، گروه مطالعات برنامة درسی و آموزش، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 دانشیار، گروه علوم اجتماعی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر واکاوی برنامة ‌درسی پنهان در شکل­گیری رفتار مبتنی بر اقتصاد مقاومتی در دانش­آموزان بود. پژوهش با رویکرد کیفی و مبتنی بر الگوی ارزشیابی خبرگی و نقادی آیزنز بود. مطابق با چهار مرحلة الگوی ارزشیابی یادشده، ابتدا قلمروی مورد مطالعه توصیف، سپس، عوامل ممکن یا مانع درون عناصر برنامة ‌درسی تفسیر شد. ارزشیابی یافته­ها در مسیر بررسی همسویی یا تعارض مؤلفه‌های برنامة درسی با وضعیت مطلوب مؤلفه­های اقتصاد مقاومتی انجام شد. سپس، مضمون‌یابی یافته­های تحقیق برای تعمیم بر پایة مشابهت­ها به سایر موقعیت­های آموزشی، انجام شد. داده‌ها از طریق مشاهده، بررسی اسناد، مصاحبه با دانش‌آموزان و معلمان به دست آمد. یافته­ها دلالت بر آن داشت که اقتصاد مقاومتی در مدرسه در قالب «دوری از اسراف و تجمل» و «صرفه­جویی در اقلام مصرفی و انرژی» مورد توجه قرار گرفته و تأثیری بر توسعة ابعاد متنوع اقتصاد مقاومتی نداشته است. ضرورت توسعة مفهومی اقتصاد مقاومتی و عمل در تمامی لایه‌ها و ساحت‌های آن برای تمامی اقشار درون مدرسه توصیه شده است.

کلیدواژه‌ها


 بلوتین ژوزف، پاملا، و لاستر براومان، استفنی، و ویندشیل، مارک، و مایکل، آر. ادوارد. (1389). فرهنگ­های برنامة درسی. ترجمة محمود مهرمحمدی، تهران: سمت.
پیغامی، عادل (1393). ضامن استحکام اقتصاد مقاومتی پایداری بازارسرمایه است. دکتر عادل پیغامی.اقتصاد، بورس114، 26-29
پیغامی، عادل، و تورانی، حیدر (1390). نقش برنامة ‌درسی اقتصاد در برنامة تعلیم و تربیت رسمی و عمومی دنیا، ارائة یک برنامة عمل برای یک برنامة درسی مغفول. نوآوری‌های آموزشی، 37، 52-31.
حدادعلوی، رودابه، عبداللهی، احمد، و علی‌احمدی، امید (1386). برنامة ‌درسی پنهان: پژوهشی در یادگیری‌های ضمنی مدرسه؛ مورد: روحیة علمی. تعلیم و تربیت، 90، 66-33.
خوجه، زهرا (1395). تحلیل برنامة ‌درسی قصدشدة نظام آموزش و پرورش ایران ازحیث توجه به اقتصاد مقاومتی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
دلاور، علی (1391). روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی. ویرایش چهارم، تهران: نشر ویرایش.
رحمان‌پور، محمد، حسن‌پور، عصمت، و نصراصفهانی، احمدرضا (1395). بررسی برنامة ‌درسی ملی ایران در ارتباط با مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی ازدیدگاه صاحب‌نظران. مجلة مطالعات ملی، 65، 21-3.
سعیدی رضوانی، محمود، و کیانی‌نژاد، عذرا (1379). توجه به برنامة ‌درسی پنهان ضرورتی آشکار در تحقق اهداف ارزشی آموزش‌های دینی. پژوهش‌های تربیت اسلامی، 3، 62- 37.
سیف، علی‌اکبر (1390). روانشناسی پرورشی نوین. ویرایش ششم، تهران: دوران.
طغیانی، مهدی، و پیغامی، عادل (1395). تعلیم و تربیت اقتصادی. جلد اول، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
کلاین، فرانسیس (1399). الگوهای طراحی برنامة درسی. در محمود مهرمحمدی (پدیدآور). برنامة درسی: نظرگاه‌ها، رویکردها و چشم‌اندازها (192 ـ 173)، چاپ یازدهم. مشهد: نشر آستان قدس رضوی.
مهرام، بهروز، و فرخ­زاده، محمدحسین (1388). نقش مدرس به عنوان مؤلفه‌ای از برنامة ‌درسی در نیل به کارآفرینی (مطالعة موردی نظام آموزش علمی-کاربردی جهاد کشاورزی خراسان رضوی). مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 9، 112-95.
ﻣﻬﺮﻣﺤﻤﺪﯼ، ﻣﺤﻤﻮﺩ، و ﺍﺣﻤﺪﯼ، ﭘﺮﻭﯾﻦ (1380). برنامه­های درسی تلفیقی، رویکردی متفاوت با برنامه­های درسی موضوع محوری/ دیسیپلینی (شیوة سنتی). فصلنامة علوم انسانی دانشگاه الزهرا، 39، 218-199.
مهرمحمدی، محمود، اسکندری، حسین، مهرام، بهروز، و سعیدی رضوانی، محمود (1387). میزگرد تخصصی: بازشناسی مفهوم و کاربرد برنامة درسی پنهان. مجلة مطالعات برنامة درسی، 2(8)، 171ـ 156.
میلر، جان (1398). نظریه‌های برنامة درسی. ترجمة محمود مهرمحمدی، تهران: سمت.
Eisner, E. W. (1976). Educational connoisseurship and criticism: their form and functions in educational evaluation. Aesthetic Education, 10(3/4), 135-150.
Eisner, E. W. (1994). The educational imagination: On the design and evaluation of school programs (3rd ed.). New York: Macmillan College Publishing Company.
Eisner, E. W. (2017). The enlightened eye: qualitative inquiry and the enhancement of educational practice. New York: Teachers College Press.
Halstead, M., & Xiao, J. (2010). Values education and the hidden curriculum. In international research handbook on values education and student wellbeing (pp.303–317). Dordrecht: Springer Netherlands.
Ottewill, R., McKenzie, G., & Leah, J. (2005). Integration and the hidden curriculum in business education. Education + Training, 47(2), 89–97.