بررسی جنبه‌های روانشناختی (انگیزه پیشرفت، خلاقیت) اثر بخشی روش‌های نوین تدریس در آموزش عالی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس دانشگاه فرهنگیان

2 دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر چهار روش تدریس مباحثه گروهی، پرسش و پاسخ، نمایش علمی و سخنرانی بر خلاقیت، انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان انجام شد. نمونه آماری شامل 270 نفر از دانشجویان دانشگاه فرهنگیان البرز بود که به روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای انتخاب شدند. ابزار سنجش شامل پرسشنامه انگیزه پیشرفت هرمنس، پرسشنامه خلاقیت عابدی و آزمون محقق ساخته پیشرفت تحصیلی بود. برای تحلیل داده­ها از روش آماری تحلیل واریانس چند متغیری (مانوا)، تحلیل واریانس یک راهه (آنوا) و آزمون تعقیبی توکی استفاده شد. نتایج تحلیل نشان داد دانشجویانی که با روش مباحثه گروهی آموزش می­بینند انگیزه پیشرفت، خلاقیت و پیشرفت تحصیلی بیشتری از خود نشان می­دهند. برهمین اساس به ترتیب روش­های نمایش علمی، پرسش و پاسخ و روش سخنرانی در رتبه­های بعدی بر انگیزه پیشرفت، خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانشجویان تأثیر گذار بوده است.

کلیدواژه‌ها


ابراهیم‌آبادی، ح. (1387). مقایسه تأثیر دو روش آموزش از طریق شبکه وب و آموزش به روش سنتی (سخنرانی) بر یادگیری و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان سال دوم دبیرستان مفید تهران،پایان نامه کارشناسی ارشد.
 احمدی، غ. (1391). ارزشیابی از برنامه درسعلوم دوره راهنمایی. مؤسسه پژوهشی برنامه­ریزی درسی و نوآوری­های آموزشی.
استوار، ن.، غلامی آزاد، س.، مصرآبادی، ج. (1391). تأثیر آموزش طبقه­بندی شده بر شناخت، فراشناخت و مهارت­های یادگیری دروس ریاضی، پایان نامه کارشناسی ارشد.
استیک دیبورا، جی. (1380). انگیزش برای یادگیری، ترجمه: حسن‌زاده، رمضان، مشهد: دنیای پژوهش.
اسدی، ن. (1389). شناخت و آموزش خلاقیت در مدارس (فردا دیر است). چاپ چهارم. تهران: عابد.
اسلامیان، ح؛ سعیدی رضوانی، م؛ فاتحی، ی. (1392). مقایسه تأثیر روش­های آموزشی مباحثه گروهی وسخنرانیبر یادگیری دانش آموزان، پایان نامه کارشناسی ارشد.
افشار کهن، ز. (1389). بررسی تأثیر آموزش خلاقیت به معلمان برخلاقیت دانش آموزان پایه اول ابتدایی استانخراسان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.
امیری، ا.، نوروزی، د. (1390). مقایسه اثر بخشی طراحی آموزشی دو روش حل مسئله و بارش مغزی بر خلاقیت دانشجویان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره اول، شماره4، صص120-85 .
البرز، ش. (1380). رابطه بین انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی.پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
بهرامی، ف. (1380). مقایسه میزان تأثیر روش تدریس بحث گروهی با روش تدریس سخنرانی بر پیشرفت تحصیلی و مهارت‌های ارتباطی دانشجویان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
پیرخائفی، ع؛ برجعلی، ا؛ دلاور، ع؛ اسکندری، ح. (1388). تأثیر آموزش خلاقیت بر مؤلفه­های فراشناختی تفکر خلاق دانشجویان. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی. سال سوم، شماره2، صص 51-61.
تمنایی فر، م؛ گندمی، ز. (1390). رابطه انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان. فصلنامهراهبردهای آموزش، شماره4، صص 15-19.
جبلی آده، پ؛ سبحانی، ع. (1391). تأثیر به کارگیری روش­های تدریس خلاق بر خلاقیت دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی استان گلستان در سال تحصیلی91-1390. پایان نامه کارشناسی ارشد علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب.
جوزانی، ک.، سعدی پور، ا. (1392). بررسی تأثیر روش­های آموزش فعال و سنتی بر انگیزه دانش آموزان پایه دوم دبیرستان در درس انگلیسی. پایان نامه کارشناسی ارشد.
حسینی، ا. (1386). بررسی تأثیر برنامه آموزش خلاقیت معلمان بر خلاقیت پیشرفت تحصیلی و خودپنداره دانش آموزان. فصلنامه نوآوری­های آموزشی، شماره23، سال ششم، صص 147-168.
حمیدی، ط. (1390). بررسی میزان تأثیر روش تدریس حل مسئله بر افزایش خلاقیت. سومین همایششیوه­های آموزش، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
دوبونو، ا. (2008). تمرین خلاقیت. ترجمه امیرحسام صمدآقایی (1390). چاپ دوم. تهران: دانش پژوهان جوان.
رئوفی، ش؛ فرهادی، ع؛ شیخیان، ع. (1393). تأثیر آموزش به روش کارایی تیمی بر تفکر انتقادی، اعتماد به نفس و میزان یادگیری دانشجویان پرستاری. مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی یزد، سال نهم، شماره 2، صص 23-32.
رهنما، ا؛ عبدالملکی، ج. (1388). بررسی رابطه بین هوش هیجانی و خلاقیت با پیشرفت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه شاهد. فصلنامه اندیشه­های نوین تربیتی، شماره5، صص 55-78.
ریچاردسون، د. (1385).روش‌های تدریس پیشرفته، ترجمه دکتر هاشم فردانش، تهران: انتشارات سمت.
ساختمانیان، ص. (1373). بررسی و مقایسه روش آموزش ویژه وعادی در شکوفایی خلاقیت دانش­آموزان پسرکلاس­های سوم ابتدایی مدارس غیرانتفاعی شهرستان شیراز. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
سلمانی‌مقدم، ز. (1380). بررسی رابطه‌ی وضعیت خود در گیروکار درگیر با انگیزش پیشرفت و پیشرفت تحصیلی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.
سیف، ع. (1386). سنجش فرآیند و فرآورده یادگیری: روش‌های قدیم و جدید، تهران: نشر دوران.
سیلور، ج. (1380). برنامه‌ریزی درسی برای تدریس و یادگیری بهتر، ترجمه‌ی خویی‌نژاد، انتشارات آستان قدس رضوی.
 شجاع نوری، ف.، شکری، ف. (1392). مقایسه تأثیر آموزش پژوهش محور، آموزش محور و آموزش-پژوهش محور بر مهارت­های طلبه­های حوزه­های علمیه خواهران. فصلنامه روان شناسی تربیتی، شماره 30، سال نهم.
 شریفی، ع؛ داوری، ر. (1388). مقایسه تأثیر سه روش پرورش خلاقیت در افزایش خلاقیت دانش آموزان پایه دوم راهنمایی. مجله روانپزشکی و روان شناسی بالینی ایران، 15 (1):62-57.
شعبانی، ح. (1384). مهارت‌های آموزشی، تهران: انتشارات سمت.
صفوی، ا. (1382). روش‌ها، فنون و الگوهای تدریس، تهران: انتشارات سمت.
فاطمی، ا. (1393). رابطه بین جو روانی اجتماعی کلاس با بکارگیری روش­های فعال تدریس و پیشرف تحصیلی. مقاله نخستین همایش ملی علوم تربیتی و روان شناسی.
فروغی، ا؛ مشکلانی، پ. (1384). تأثیر روش تدریس بحث گروهی بر خلاقیت دانش آموزان سال دوم مدارس راهنمایی ناحیه 3 اصفهان در درس علوم اجتماعی. دانش و پژوهش در علوم تربیتی، شماره 5 و 6، صص 45-58 .
کارشکی، ح؛ مومنی، ح؛ عزیزی فرد، ط. (1393). نقش آگاهی معلمان از روش­های نوین تدریس و انگیزش شغلی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان. اولین کنفرانس سراسری توسعه پایدار در علوم تربیتی و روان شناسی.
کرمی، م؛ محمدزاده قصر، آ؛ افشاری، م. (1391). تأثیر یادگیری تعاملی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دبیرستانی مشهد. پایان نامه کارشناسی ارشد.
کریمی، ح؛ راد، م؛ بخشی، م. (1392). آیا روش­های نوین تدریس، اثر بخشی لازم را در آموزش علوم پزشکی ایران دارند. فصلنامه گام­های توسعه در آموزش پزشکی، شماره 20، صص 153-162.
مؤمنی، ح؛ جلالی، س. (1393). تأثیر روش تدریس همیاری بر انگیزش و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پسردر درس مطالعات اجتماعی پایه سوم ابتدایی. اولین کنفرانس سراسری توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی.
محمدی، ف. (1385). نقش روش‌های تدریس فعال و کاربردی در فرآیند آموزش به عنوان کارآمدترین روش مدیریت کلاس آموزش و پرورش، زاهدان. پایان نامه کارشناسی ارشد.
ملکی، ح؛ کرمی، آ؛ بابامرادی، ا. (1393). مقایسه اثربخشی روش­های تدریس مشارکتی و بارش مغزی بر کفایت اجتماعی. فصلنامه روان شناسی تربیتی، شماره 32، سال دهم، صص 55-78.
موسوی، م؛ مقامی، ح. (1391). مقایسه اثر بخشی دو شیوه جدید و قدیم ارزشیابی تحصیلی بر نگرش به خلاقیت و پیشرفت درسی دانش آموزان دوره ابتدایی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره دوم، شماره2، صص 125-146.
میلر، دبلیو. (1380). راهنمای تدریس در دانشگاه‌ها، مترجم: میری، ویدا، تهران: انتشارات سمت.
میرزاییان، ا. (1382). اثربخشی دو روش بارش مغزی و اکتشافی در افزایش آفرینندگی دانش آموزان پسر سومراهنمایی شهر بروجن. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی،دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.
یاریاری، ف؛ کدیور، پ؛ میرزاخانی، م. (1388). تأثیر روش­های یادگیری تعاملی بر اعتماد به نفس و مهارت­های اجتماعی دانش آموزان دبیرستانی. مجله روان شناسی دانشگاه تبریز، شماره10.
یزدیان پور، ن؛ یوسفی، آ؛ حقانی، ف. (1389). تأثیرآموزش از طریق تعامل بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر در پایه سوم تجربی فولادشهر. مجله دانش و پژوهش، شماره 22، صص85-98.
Alexander,  G.,  &  Van Wyk,  M. (2012). Exploring The Value of Cooperative Learning In Province. Journal of Procedia  Social and Behavioral Science, 47,1945-1949.
Atkinson, J. w. &  Birch. D. C. (1978). An Introduction to Motivation. New York: D. Van Nostrand.
Beck, E.  C. (2008). Understanding Educational Changer: A  System Model Approach, Second North American Conference on the Learning Paradigm, P.109.
Bogner, B., and Ibraković, V. (2009). Creativity in Teaching Plant Production. Educational Journal of Living Theories, 2 (2): 232-256.
Bryant, C. (2010). Creativity and Technology. Evaluative Art education 63 (2): 43-48.
Dau Gaspar, O. (2011). The Teachers Creative Attitudes, an Influence Factor of The Student’s  Creative Attitudes. International Conference on The Future of Education, Florence, Italy, 16-17 June, 2011.
Dornyei, Z. & Csizér, K. (1998). Ten Commandments for Motivating Language Learners: An Empirical Study. Language Teaching Research, 2,203-229.
Effandi,  Z., & Zanaton, I. (2007). Promoting Cooperative Learning in Science and Mathematics Education: A  Malaysian perspective. Eurasia Journal of Mathematics, Science  & Technology    Education, 3 (1),35-39.
Fischer, S., & Shachar, H. (2004). Cooperative Learning and the Achievement of Motivation & Perceptions of Student in 11th Grade Chemistry classes. Journal of Learning and Instruction, 14 (2),69-87.
Gardner. Robert. C. (2009). Teachers Motivation, Classroom Strategy Use, Students motivation and second language achievement, p 31-34.
Gillies,  R  M. (2003). The Effect of Cooperative Learning on Junior High School Student During Small Group. Journal of Learning and Instruction, 14, 197-213.
Glickman, A. (1991). Instructional Models, Strategies, Methods and Skills. http://www.newhorizons.org.
Gokkurt, B., Dundatr, S., Soylu, Y.,  &  Akgun, L. (2012). The Effects of Learning Together Technique Which is Based on Cooperative Learning on Students Achievement in Mathematics  class. Journal of Procedia Social and Behavioral Sciences, 46, 3431-3434.
Grolnick, W.S., Farkas, M. S., Sohmer, R., Michaels, j.,& Valsiner, J. (2007). Facilitating Motivation in Young Adolescents: Effects of an After-School Program. Journal of Applied  Developmental Psychology, 28, 332-334.
Hall,  R.  H.  &  O’Donnell,  A.  M. (1996). Cognitive and Affective Outcomes of Learning from Knowledge Maps. Contemporary Psychologist, 21, 94-101.
Hmieleski, K. M, Traver, H.A. & Michael, J. Kalsher. (2003). Teaching and Learning Styles in Training and Development. Htt://www.hemielesk.com.
Hsu-chan K. (2006). The Development of Taiwan Creative Education Indicator (TCEI) and The Evaluation of The Creative Education Practice. Master’s Thesis .Education Department, National Sun Yat-Sen University , Taiwan.
Hungies,S.K., and Changeiywo, J. M. (2009). Influence of Creativity Teaching Strategy on Student’s Performance and Motivation in The Topic “Energy” in Secondary School Physics in Nauru District, Kenya. Journal of Technology and Education in Nigeria,14, 1-2.
Jacques, S. R. (2001). Preferences for Instructional Activities and Motivation: A Comparison of Student and Teacher Perspectives. In Z. Dörnyei & R. Schmidt (Eds.), Motivation and Second Language Acquisition. Honolulu: University of Hawaii Second Language Teaching and Curriculum Center.
Lee, Y., & Nelson, D. W. (2005). Viewing or Visualizing Which Concept Map Strategy Works Best On Problem- solving Performance. British Journal of Educational Technology, 36, 193-203.
Madrid, D. (2002). The Power of the FL Teacher’s Motivational Strategies. Cauce, 25.
Michele T. Cook. (2007). The effectiveness of constructivist science instructional methods on high school students motivation. Welden university.
Myrmel , M. K. (2003). Effects of Using Creative Problem Solving in Eighth Grade Technology Education Class at Hopkins North Junior High School Master’s Thesis of Science Degree , Industrial Technology Education , University Of Wisconsin-Stout.
Nanthini,v. (2012). Success prediction of students by integrating communication skills with achievement motivation and personality, International Journal on Computer Science and Engineering (IJCSE), Vol. 4 No. 10, 1751-1760.
Nichols, J. D. (2002). The Effect of Cooperative Learning on Student Achievement and Motivation In a High School. Geometry Class Contemporary Educational Psychology, 21, 467-476.
Pantziara, Marilena & Philippou, G. (2007). Students motivation and achievement and teachers practices in the classroom. 31th PME Conference, 60-63.
Parado, SH. (2002). Effects of a teacher training works shop or creativity, cognitional school achievement, high ability studies V13 N 1.
Parker, J. (2008). The Impact of Visual Instruction on Student Creativity. Unpublished Doctoral   Dissertation, Walden University.
Schacter , J. , Thum , Y. , and Zifkin ,D. (2006). How Much Does Creative Teaching Enhance Elementary School Student’s Achievement,  Journal of Creative Behavior, 40 (1) : 47-72.
Schmidt, R. & Watanabe, Y. (2001). Motivation, strategy use and pedagogical preferences in foreign language learning. In Z. Dörnyei & R. Schmidt (eds.), Motivation and  second  language  acquisition. Honolulu: University of  Hawaii Second  Language  Teaching  and  Curriculum  Center.
Schwonke,R., Renkl,A., Salden , R. J. C. M.,& Aleven,V. (2011). Effects of different ratios of worked solution steps and problem solving opportunities on cognitive lode and learning outcomes. Computers in Human Behavior, 27, 58-62.
Sckotte,h. (1988). Education and will: Aspects of personal capability. American journal of education, 96, 195-214.
 Servet, C., Kubra, A., &  Esra, B. (2013). Implementing cooperative Learning in the Language Classroom: opinions of Turkish teachers of English. Journal of Procedia Social and Behavioral  Sciences, 70, 1852-1859.
Sumita.R, (2012). Construction of achievement motivation scale. Christ college of education banglor-29.
Weiner, B. (1989). Theory of motivation and emotion. New York: Springer-Verlag.
Winston,V. (2002). Effect of Cooperative Learning on Achievement and Attitude Among Student of Color. Journal of Educational Research, 95, 220-229.
Yang, S. C., & Liu, S. F. (2005). The study of interactions and attitudes of third-grade students Learning information technology via a cooperative approach. Computers in Human Behavior, 21, 45- 72.
Zahara, A, & Anowar, H. (2010). A comparison of cooperative Learning and conventional teaching on students’ achievement in secondary mathematics. Journal of Procedia Social and Behavioral Sciences, 9, 53-62.