مطالعة تأثیر برنامة تعالی مدیریت بر نوآوری با نقش واسطه‌ای چابکی و یادگیری سازمانی (مورد مطالعه: مدارس متوسطة شهر ری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

2 معاون آموزشی دبیرستان دکتر حسابی، دورة دوم متوسطه، شهرستان‌های استان تهران، ناحیة 2 شهر ری، ری، ایران

3 استادیار، گروه مشاوره و راهنمایی، دانشگاه فرهنگیان، شیراز، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر مطالعة تأثیر برنامة تعالی مدیریت بر نوآوری با نقش واسطه‌ای چابکی و یادگیری سازمانی در مدارس متوسطة شهر ری بود. روش پژوهش توصیفی – همبستگی و روش تحلیل از نوع مدل‌سازی معادلات ساختاری است. جامعة پژوهش شامل کلیة مدیران مدارس متوسطة دوم ناحیة دو شهرستان ری به تعداد 175 نفر بوده که بر اساس فرمول ‌یری کوکران و روش نمونه‌گیری طبقه‌ای با اختصاص متناسب، 146 نفر از آنان انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه‌های نوآوری مدارس ساعتچی، کامکاری و عسکریان (1389)، چابکی سازمانی شریفی و ژانگ (2000)، یادگیری سازمانی نیف (2001)، و پرسشنامة محقق­ساخته برای برنامة تعالی مدیریت مدرسه استفاده شده است. بررسی وضعیت متغیرها با استفاده از نرم‌افزار SPSS و لیزرل نشان داد، نوآوری (89/3)، چابکی سازمانی (80/3)، یادگیری سازمانی (78/3) و برنامة تعالی (73/3) بالاتر از حد متوسط بوده است. مدل معادلات ساختاری نیز با شاخص‌های برازش مدل تأیید شد. بر این اساس، برنامة تعالی مدیریت مدرسه به طور مستقیم بر چابکی و یادگیری سازمانی و با میانجی‌گری چابکی و یادگیری سازمانی بر نوآوری تأثیرگذار بوده ولی به طور مستقیم بر نوآوری سازمانی تأثیرگذار نیست. می‌توان اینگونه نتیجه گرفت برنامة تعالی مدیریت، نه تنها موجب ارتقای یادگیری و چابکی را فراهم می‌کند، بلکه نوآوری را به واسطة یادگیری و چابکی سازمانی تسهیل می‌کند. به عبارت دیگر، با اجرای برنامة تعالی مدیریت در مدرسه، نوآوری با به کارگیری عوامل چابکی و یادگیری سازمانی در سطح مدارس متوسطه محقق خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


آقازاده، احمد (1393). آموزش و پرورش تطبیقی. چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات سمت.
اسکندری، اصغر، و قنبری، سیروس (1396). تأثیر رهبری فضیلت‌گرای مدیران مدارس در بهبود عملکرد سازمانی معلمان با میانجی‌گری یادگیری سازمانی. مدیریت مدرسه، 5(2)، 254-237.
باتمانی، فردین، و حیدری، صابر (1398). بررسی رابطة فرهنگ سازمانی و یادگیری سازمانی معلمان. مدرسه، 7(1)، 194-182.
بنی‌اسد، شهین، حسین‌قلی‌زاده، رضوان، و امین‌خندقی، مقصود (1396). از اثربخشی تا تعالی: گسست نظریه، تحقیق و عمل در برنامة تعالی مدیریت مدرسه. پژوهشنامة مبانی تعلیم و تربیت، 7(2)، 148-124.
بهروزی، محمد، فرخ‌نژاد، خدانظر، و امیراحمدی، طاهره (1389). بررسی عامل‌های مؤثر بر تمایل اعضای سازمان‌های فرهنگی – آموزشی برای تبدیل‌شدن به سازمان یادگیرنده. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 1(1)، 36-19.
پرداختچی، محمدحسین (1386). بهسازی و بالندگی سازمانی (رویکرد نوین و جامع در مدیریت تغییر)، چکیدة مقالات همایش تغییر و نوآوری در سازمان و مدیریت آموزشی، چاپ ششم، تهران، انتشارات پژوهشکدة تعلیم و تربیت.
پرناک، جهانگیر (1394). رابطة بین اعتماد سازمانی و نوآوری سازمانی در مدارس در میان دبیران. پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، 10(38)، 97-75. 
تورانی، حیدر (1393). مدیریت فرایندمدار در مدرسه. چاپ اول، تهران: مؤسسة فرهنگی منادی تربیت.
تورانی، حیدر، آقایی، امیر، و ملایی‌نژاد، اعظم (1396). موانع حمایت از نوآوری‌ها و ارائۀ مدل مناسب به منظور استقرار نظام نوآوری در آموزش و پرورش، نوآوری‌های آموزشی، 16(63)، 77-47.
جارچی، آذر (1395). بررسی تحلیلی رابطة بین یادگیری سازمانی و نوآوری با عملکرد. پایان­نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران‌مرکزی، تهران.
جعفری، مهرنوش (1396). بررسی وضعیت چابکی سازمانی کارکنان مناطق 22گانة شهرداری تهران. مدیریت فرهنگی، 11(35 و36)، 71-88.
جودکی، اکبر، محمدخانی، کامران، و محمدداوودی، امیرحسین (1398). ارائة مدل بالندگی حرفه‌ای مدیران مدارس متوسطه، نظریه‌ای داده‌بنیاد. مدیریت مدرسه، 7(2)، 272-251.
حیدری، مرضیه، سیادت، سیدعلی، و هویدا، رضا (1393). بررسی روابط چندگانة میان یادگیری سازمانی، توانمندسازی‌های تعالی سازمانی، و قابلیت‌های چابکی سازمانی در دانشگاه‌های دولتی شهر اصفهان، رویکردهای نوین آموزشی، 9(2)، 140-121.
خانعلی‌زاده، رقیه، کردنائیچ، اسدالله، فانی، علی‌اصغر و مشبکی، اصغر (1389). بررسی رابطة بین توانمندسازی و یادگیری سازمانی. پژوهشنامه مدیریت تحول، 2(3)، 45-20.
خلخالی، علی، و جهانگیری و فائزه (1396). آموزش و پرورش چابک. رشد مدیریت مدرسه، 1، 15- 10.
دهقان کرنکان، فاطمه (1390). رابطة بین مدیریت دانش و یادگیری سازمانی و نوآوری سازمانی. پایان­نامةکارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
دهقان نجم، منصور (1388). بررسی رابطة بین مدیریت دانش و نقش آن در نوآوری سازمانی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
دلفانی، ساره (1389). بررسی ارتباط بین ساختار سازمانی و نوآوری کارکنان اداره‌کل تربیت بدنی خوزستان. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز.
ذبیحی، محمدرضا، طباطبایی، سیدسعید، قمری، محمدرضا، و اسدی، محمدحنیف (1394). تعیین رابطة هوش سازمانی و چابکی سازمانی در بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی مشهد. پیاورد سلامت، 9(1)، 54-43.
رستگار، احمد، و زندی، مرضیه (1394). بررسی رابطة یادگیری خودراهبر و چابکی سازمانی مورد: مدارس ابتدایی ناحیة یک شهرری. اولین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در حوزة علوم تربیتی و روان‌شناسی و مطالعات اجتماعی ایران، قم، دبیرخانه دائمی کنفرانس.
رضایی، سجاد، قربان‌پور، امیر، و احسانی، علی (1397). پیش‌بینی چابکی سازمانی از طریق انگیزش شغلی و خودکارآمدی عمومی (مطالعة موردی کارکنان ادارة آموزش و پرورش)، مدیریت بر آموزش سازمان‌ها، 7(2)، 88-61.
رهنورد، فرج‌اله، و علیجانی، زهرا (1395). تأثیر فناوری اطلاعات بر چابکی سازمانی در پرتو فرهنگ سازمانی. مدیریت توسعه و تحول، 24، 55-45.
زارعی، مجتبی (1394). رابطة بین نوآوری سازمانی و یادگیری و عملکرد سازمانی نیروهای مسلح. پایان­نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور واحد دلیجان - مرکزی.
زرافشان، علی (1394). ارزشیابی پایانی پاشنة آشیل مدیریت است. شوق تغییر، 19، 13-10.
ساعتچی، محمود، کامکاری، کامبیز، و عسکریان، مهناز (1389). آزمون‌های روان­شناختی. تهران: نشر ویرایش.
سلیمانی، نادر، زحمت‌کش، محبوبه، و فائض، علی (1390). رابطة توانمندسازی کارکنان با یادگیری سازمانی در ادارات آموزش و پرورش. علوم تربیتی، 4(15)، 105-89.
شفیعی، زینب، و فضل‌الهی قمشی، سیف‌اله (1398). رابطة مدیریت دانش و رهبری هوشمند با یادگیری سازمانی. رویکردی نو در علوم تربیتی، 1(1)، 33-20.
شفیق‌نیا، مریم، واحدی، مجید، و رضایی، اکبر (1396). بررسی طرح تعالی مدیریت مدرسه بر بهبود کیفیت آموزشی در مدارس متوسطة دخترانة ناحیه یک تبریز. مطالعات روا‌ن‌شناسی و علوم تربیتی، 3(4)، 214-201.
شرف، جمیله، و صادقی، اعظم (1395). تعیین نقش طرح تعالی مدیریت مدرسه در بهبود کیفیت آموزشی. کنفرانس بین‌المللی مدیریت، علوم تربیتی، استان مازندران.
شهائی، بهنام، و رجب‌زاده، علی (1384). بررسی ابعاد ارزیابی چابکی سازمانی در سازمان‌های دولتی با رویکرد فناوری اطلاعات، دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات، اسفندماه، ایران.
شهرکی‌پور، حسن (1396). بررسی تأثیر چابک‌سازی سازمانی بر هوش معنوی و توانمندسازی کارکنان دستگاه‌های اجرایی شهر زاهدان، نوآوری‌های مدیریت آموزشی، 12(3)، 140-117.
عبدالملکی، شوبو، نصیری ولیک‌بنی، فخرالسادات، و افضلی، افشین (1399). ساخت و اعتباریابی مقیاس ارزیابی عملکرد تعالی مدارس. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 9(22)، 122-101.
عسکری، ناصر، زارع‌پور نصیرآبادی، فضل‌الله، و رزاقی، رؤیا (1393). نقش رهبری تحول‌گرا در توسعة یادگیری سازمانی. پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه امام حسین (ع). 6(2)، 122-99.
علامه، محسن، و مقدمی، مهدی (1389). بررسی رابطة میان یادگیری سازمانی و عملکرد سازمانی. پژوهشنامة مدیریت اجرایی، 2(1)، 99-75.
قدم‌پور، عزت‌اله، و زندکریمی، مریم (1398). رابطۀ بین رهبری تحولی و چابکی سازمانی با نقش میانجی تسهیم دانش. مدیریت مدرسه، 7(2)، 231-212.
محمودانی، مریم (1393). سنجش رابطة چابکی سازمانی و عملکرد شغلی کتابداران کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های تابعة وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سطح شهر تهران. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات.
مرادی، کیوان، و شفیعی، سیده‌سارا (1395). بازپژوهشی نقش سرمایه‌های انسانی معلمان و مدیران در چابک‌سازی مدارس. پژوهش‌های تربیتی، 33، 22-1.
مرادی، کیوان، نادری، ابوالقاسم، و پورکریمی، جواد (1393). مقایسة چابکی مدارس متوسطة دولتی و غیر دولتی شهر تهران و ارائة راهکارهایی برای بهبود آن. نوآوری‌های مدیریت آموزشی، 3 (35)، 32-19.
مزاری، ابراهیم، صدیقی، ایراندخت، حسینی، سیدعبداله، و رشیدی، فریبا (1395). نقش خودمدیریتی منابع انسانی بر چابکی سازمانی مدارس؛ با میانجیگری سرمایه‌های انسانی. سومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی.
میرکمالی، سیدمحمد (1389). رهبری و مدیریت آموزشی. چاپ هجدهم، ویرایش سوم، تهران: نشر یسطرون.
میرکمالی، سیدمحمد، و فتاحی فر، فاطمه (1395). بررسی رابطة بین توانمندسازی با چابکی سازمانی دبیران مقطع متوسطة دورة دوم مدارس دخترانه دولتی شهرستان شهریار. مدیریت و رهبری آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، 10(2)، 138-123.
میرکمالی، سیدمحمد، عزتی، میترا، و ناصری، صدیقه (1395). بررسی رابطة نگرش مدیران به نوآوری با یادگیری سازمانی در مدارس ناحیة یک شهر ری. نوآوری­های مدیریت آموزشی، 43، 82-65.
میرکمالی، سیدمحمد، خباره، کبری، مزاری، ابراهیم، و رومیانی، یونس (1394). مطالعة نقش واسطه‌ای سرمایه‌های انسانی در رابطة خودرهبری کارکنان و چابکی سازمانی مدارس. پژوهش‌های رهبری و مدیریت آموزشی، 1(4)، 83-55.
نوید ادهم، مهدی (1391). الزامات مدیریتی تحول بنیادین در آموزش و پرورش. راهبرد فرهنگ، 5، 323-296.
هادی‌زاده مقدم، اکرم، محبی، پروین، و قلیچ‌لی، بهروز (1385). بررسی رابطة بین تسهیم و نوآوری در سازمان‌های خدمات مالی (بانک رفاه تهران). پژوهش‌های مدیریت در ایران، 17(1)، 221-201.
هومن، حیدرعلی (1397). مدل‌یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم‌‌افزار لیزرل ( با اصطلاحات ). تهران: سمت.
یارطاهری، علی، منتظرالظهور، فردوس، و مرادی پردنجانی، حجت‌الله (1394). بررسی رابطة بین مؤلفه‌های رهبری معنوی با چابکی سازمانی در مدیران مدارس متوسطة اول شهر کرد. دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی، دبی، مؤسسة سرآمد همایش کارین.
یعقوبی، نورمحمد، شکوهی، جواد، رئیسی شهرویی، حفصه، و سیدی، فرزانه (1394). بررسی تأثیر سبک‌های رهبری بر عملکرد سازمانی با میانجی یادگیری و نوآوری سازمانی. پژوهشنامة مدیریت تحول، 7(14)، 56-32.
Alberto, A. J., VAActor, G. J., & Eulogio, C. (2007). Leadership and organizational learning’s role on innovation and performance: Lessons from Spain. Industrial Marketing Management, 36, 349–359.
Arteta, B. M., & Giachetti, R. E. (2004). A measure of agility as the complexity of the enterprise system. Robotics and computer Integrated Manufacturing, 20, 495-503.
Ashrai, N.و Xu, P.و & Mathiyalakan, S. (2005). A framework for implementing business agility through knowledge management systems. Seventh IEEE International Conference on Ecommerce Technology Workshops (CECW05), Munich, Germany, and July 19.
Bottani, E. (2009). A fuzzy QFD approach to achieve agility. Production Economics, 119(2), 380-391.
Boudreaux, M. K. (2015). An Examination of Principals’ Perceptions of Professional Development in an Urban School District. Education & Social Policy, (2)4, 27-33.
Chung, H. F., Yang, Z., & Huang, P. H. (2015). How does organizational learning matter in strategic business performance? The contingency role of Guanxi networking. Business Research, 68, 1216-1224.
Clegg, C., Unsworth, K., Epitropaki O., & Parker, G. (2002). Implicating trust in the innovation process. Occupational and Organizational Psychology, 75, 409- 422.
Dyer, L., & Shefer, R. A. (2003). Dynamic organizations: Achieving marketplace an organizational agility with people. Ithaca, NY: Cornell University, school of industrial and labor relations, center for advanced human resource studies.
Fullan, M. (2005). Leadership and sustainability: System thinkers in action. Corwin Press.
Garvin, D. A. (2000). Learning in action: A guide to putting the learning organization to work. Harvard business press, Boston.
George P. H. (2011). Organizational Learning and Creativity & Innovation. Industrial Psychology, 38(4), 102-129.
Goldman, S. L., Negel, R. N., & Preiss, K. (1995). Agile competitors and virtual organization: Strategy for enriching the customer. Van No strand, Reinhold, USA.
Gomez, P., Cespedes-Lorente, J., & Valle-Cabrera, R. (2005). Organizational learning capability: A proposal of measurement. Business Research, 58, 715–725.
Janssen, L. M. A. W. (2014). Organizational agility in an institutional context, Supervisors: Drs. M.C.P. Nijssen & prof. Dr. J. Paauwe.
Jiménez, J. D., & Valle, R. S. (2011). Innovation, organizational learning & Performance. Business Research, 64(4), 408-417.
Khunsoonthornkit, A., & Panjakajornsak, V. (2018). Structural equation model to assess the impact of learning organization and commitment on the performance of research organizations. Kasetsart Journal of Social Sciences, 39(3), 457-462.
Kim, L., Springer, M., Zhang, Z. G., & Park, Y. (2019). Organizational learning: approximation of multiple-level learning and forgetting by an aggregated single-level model. Computers & Industrial Engineering, 131, 442-454.
Lambert, D. M., García-Dastuque S. J., & Croxton, K. L. (2005). An evaluation of process-oriented supply chain management frameworks Business Logistics 26(1), 25–51.
Liao, S., Fei, W., & Liu, C. (2008). Relationships knowledge inertia, organization learning and organization innovation. Technovation, 28, 183-195.
Lin Chiu, T. (2006). An exploration of Chinese international students' social self-efficacy. Unpublished Ph.D. Thesis. Ohio State University.
Martine, E. (2009). An Organizational Culture model to promote creativity and innovation. Industrial Psychology, 28(4), 58-65.
Neefe, D. O. (2001). Comparing Levels of organizational learning maturity accreditation processes. Master Theses, University of Wisconsin – Stout Menomonie, WI 54751.
Panayides, P. (2010). Enhancing innovation capability through relationship management and implications for performance. Innovation Management, 9(4), 466-483.
Ramasesh, R. (2001). Agility in manufacturing systems: An exploratory modeling framework and simulation. Integrated Manufacturing Systems. 12(7), 534-548.
Ridley, M. (2020). How innovation works: And why it flourishes in freedom? Harper.
Ruppel, P. C., & Harrington, J. S. (2002). The relationship of communication ethical work climate, and trust to commitment and innovation. Business Ethics, 25, 313-328.
Sharifi, H., & Zhang, Z. (2000). Agile manufacturing in practice application of a methodology. Operations & Production Management, 21(5/6), 772-794.
Sun, P. T. (2006). A method for assessing and developing features of the learning organization. Doctoral Dissertation, University of Waikato.
Walker, A., & Kwong, P. K. Y. (2010). Leadership in diverse cultures. International Encyclopedia of Education.
Wang, C. L., & Ahmed, P. K. (2004). The development and validation of the organizational innovativeness construct using confirmatory factor analysis. Innovation Management, 7(4), 303-313.