پیش‌بینی فرسودگی تحصیلی دانش‌آموزان بر اساس بافت اجتماعی کلاس با میانجی‌گری مشارکت رفتاری و عاطفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

2 استادیار، گروه مدیریت آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، پیش‌بینی فرسودگی تحصیلی دانش­آموزان بر اساس بافت اجتماعی کلاس با میانجی­گری مشارکت رفتاری و عاطفی دانش­آموزان متوسطه دورة اول شهرستان میامی در سال تحصیلی 98- 1397 بود. پژوهش حاضر با توجه به هدف، کاربردی و با توجه به نحوة گردآوری داده­ها از نوع پژوهش­های توصیفی-همبستگی محسوب می­شود. دانش­آموزان متوسطه دورة اول شهرستان میامی (641 نفر) در سال تحصیلی 98- 1397 جامعة آماری پژوهش بودند. شرکت‌کنندگان 240 نفر از دانش­آموزان (130 نفر دانش‌آموز دختر، 110 نفر دانش‌آموز پسر) بودند که با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه­ای تصادفی انتخاب شدند. همة آن‌ها پرسشنامه­های مشارکت عاطفی و رفتاری تحصیلی، حمایت معلم و همکلاسی و فرسودگی تحصیلی را تکمیل کردند. داده‌ها با روش‌های آماری ضریب همبستگی پیرسون و مدل تحلیل مسیر تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد حمایت همکلاسی، حمایت معلم، مشارکت رفتاری و عاطفی اثر مستقیم، منفی و معناداری بر فرسودگی تحصیلی دارند. حمایت معلم با میانجی‌گری مشارکت رفتاری و عاطفی اثر غیر مستقیم، منفی و معناداری بر فرسودگی تحصیلی دانش­آموزان دارد. همچنین، حمایت هم­کلاسی با میانجی‌گری مشارکت رفتاری و عاطفی اثر غیر مستقیم، منفی و معناداری بر فرسودگی تحصیلی دانش­آموزان دارد. هرچند فشارهای موجود در مدرسه و محیط زندگی باعث ایجاد فرسودگی تحصیلی در دانش­آموزان می‌شود، ولی عواملی مانند حمایت معلم و هم­کلاسی­ها و همچنین، مشارکت رفتاری و عاطفی تا حد زیادی می‌توانند فرسودگی تحصیلی را تحت تأثیر قرار دهند.

کلیدواژه‌ها


بحری، سیده لیلا، و یوسفی، فریده (1393). بررسی ویژگی­های روان­سنجی پرسشنامة درگیری رفتاری و عاطفی تحصیلی در دانش­آموزان دورة راهنمایی. مطالعات آموزش و یادگیری، 6(1)، 45-21.
حاتمیان، پیمان، و سپهری‌نژاد، مریم (1397). پیش‌بینی فرسودگی تحصیلی بر اساس دشواری تنظیم هیجان و حمایت اجتماعی در دانشجویان پرستاری. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 1(11)، 65-59.
ﺣﯿﺎﺗﯽ، داوود، ﻋﮕﺒﻬﯽ، ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﯿﻦ، ﺣﺴﯿﻨﯽ آﻫﻨﮕﺮی، ﻋﺎﺑﺪﯾﻦ، و عزیزی ابرقویی، ﻣﺤﺴﻦ (1391). ﺑﺮرﺳﯽ راﺑﻄة اﺑﻌﺎد ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺗﺠﺎرب ﯾﺎدﮔﯿﺮی و اﺣﺴﺎس ﺧﻮدﮐﺎرآﻣﺪی ﺑﺎ ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ ﺗﻬﺮان. ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺗﻮﺳﻌة آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ، 3(4)، 29-18.
ربانی، زینب، طالع‌پسند، سیاوش، رحیمیان بوگر، اسحاق، و محمدی­فر، محمدعلی (1396). رابطة بافت اجتماعی کلاس با درگیری تحصیلی: نقش واسطه‌ای فرایندهای نظام خود، انگیزش و هیجان‌های تحصیلی. روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 53(14)، 51-37.
صابر، سوسن، و پاشاشریفی، حسن (1392). پیش­بینی ابعاد درگیری تحصیلی بر اساس سبک­های هویت در دانش­آموزان دختر پایة اول دبیرستانهای دولتی تهران. پژوهش در برنامه­ریزی درسی، 9(3)، 85-72.
صیف، محمدحسن، رستگار، احمد، و ارشادی، راحله (1396). بررسی رابطة کمال­گرایی با فرسودگی به‌واسطة درگیری تحصیلی. پژوهش در آموزش پزشکی، 9(2)، 43-35.
عزیزی ابرقوئی، محسن، فلسفی‌نژاد، محمدرضا، ابراهیمی قوام‌آبادی، صغری، و درتاج، فریبرز (1395). بررسی رابطة فشارزاهای آموزشی و حمایت اجتماعی با فرسودگی تحصیلی با توجه به نقش میانجی‌گری استرس ادراک‌شده در دانشجویان دورة کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز. مرکز مطالعات و توسعة آموزش علوم پزشکی، 4(7)، 345-335.
گلستانی، حسن، امین‌بیدختی، علی اکبر، و جعفری، سکینه (1397). رابطة کمال‌گرایی خودگرا و جامعه‌مدار با فرسودگی تحصیلی با توجه به نقش واسطه‌ای انگیزش درونی و بیرونی. روانشناسی بالینی، 10(1)، 89-79.
مولر، رالف اُ، (1390). پایه‌های اساسی مدل‌یابی معادلات ساختاری معرفی نرم‌افزارهای Lisrel و EQS. ترجمة سیاوش طالع‌پسند، سمنان: دانشگاه سمنان.
ﻧﻌﺎﻣﯽ، ﻋﺒﺪاﻟﺰﻫﺮا (1388). راﺑطة ﺑﯿﻦ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺗﺠﺎرب ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﺑﺎ ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﯿﺪ ﭼﻤﺮان اﻫﻮاز. ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت روان‌شناختی دانشکدة ﻋﻠﻮم ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ و روان‌شناسی داﻧﺸﮕﺎه اﻟﺰﻫﺮاء، 5(3)، 134-117.
Ahola, K., & Hakanen, J. (2007). Job strain, burnout, and depressive symptoms: A prospective study among dentists. Affective Disorders, 104(1-3), 103-110.
Ansong, D., Okumu, M., Bowen, G. L., Walker, A. M., & Eisensmith, S. R. (2017). The role of parent, classmate, and teacher support in student engagement: Evidence from Ghana. International Journal of Educational Development, 54, 51-58.
Appleton, J. J., Christenson, S. L., & Furlong, M. J. (2008). Student engagement with school: Critical conceptual and methodological issues of the construct. Psychology in the Schools, 45(5), 369-386.
Baqutayan, S. (2011). Stress and social support. Psychological Medicine, 33(1), 29.
Bresó, E., Salanova, M., & Schaufeli, W. B. (2007). In search of the “third dimension” of burnout: Efficacy or inefficacy? Applied Psychology, 56(3), 460-478.
Bronfenbrenner, U. (1977). Toward an experimental ecology of human development. American Psychologist, 32(7), 513-531
Bruce, S. P. (2009). Recognizing stress and avoiding burnout. Currents in Pharmacy Teaching and Learning, 1(1), 57-64.
Chong, W. H., Liem, G. A. D., Huan, V. S., Kit, P. L., & Ang, R. P. (2018). Student perceptions of self-efficacy and teacher support for learning in fostering youth competencies: Roles of affective and cognitive engagement. Adolescence, 68, 1-11.
Clara, I. P., Cox, B. J., Enns, M. W., Murray, L. T., & Torgrudc, L. J. (2003). Confirmatory factor analysis of the multidimensional scale of perceived social support in clinically distressed and student samples. Personality Assessment, 81(3), 265-270.
DeFreese, J. D., & Smith, A. L. (2013). Teammate social support, burnout, and self-determined motivation in collegiate athletes. Psychology of Sport and Exercise14(2), 258-265.
Dunne, M. P., Sun, J., Nguyen, N. D., Truc, T., Loan, K. X., & Dixon, J. (2010). The influence of educational pressure on the mental health of the adolescence in East Asia. Science Research, 61(1), 18-27.
Finn, J. D., & Rock, D. A. (1997). Academic success among students at risk for school failure. Applied Psychology, 82(2), 221.
Fredricks, J. A., Blumenfeld, P. C., & Paris, A. H. (2004). School engagement: Potential of the concept, state of the evidence. Review of Educational Research, 74(1), 59-109.
Furrer, C., & Skinner, E. (2003). Sense of relatedness as a factor in children's academic engagement and performance. Educational Psychology, 95(1), 148.
Hogan, M. J., Parker, J. D., Wiener, J., Watters, C., Wood, L. M., & Oke, A. (2010). Academic success in adolescence: Relationships among verbal IQ, social support and emotional intelligence. Australian Journal of Psychology, 62(1), 30-41.
Kim, B., Jee, S., Lee, J., An, S., & Lee, S. M. (2018). Relationships between social support and student burnout: A Meta analytic approach. Stress and Health, 34(1), 127-134.
Lu, L. (1977). Social Support, reciprocity, and wellbeing. Journal Soc psycho, 137, 618-28.
Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Organizational Behavior, 2(2), 99-113.
Meyer, D. K., & Turner, J. C. (2002). Discovering emotion in classroom motivation research. Educational Psychologist, 37(2), 107-114.
Misra, R., & Castillo, L. G. (2004). Academic stress among college students: Comparison of American and international students. Stress Management, 11(2), 132-148
Moreira, P. A., & Lee, V. E. (2020). School social organization influences adolescents' cognitive engagement with school: The role of school support for learning and of autonomy support. Learning and Individual Differences, 80, 85-101.
Murdock, K. K. (2013). Texting while stressed: Implications for students’ burnout, sleep, and well-being. Psychology of Popular Media Culture, 2(4), 207-221.
Navarro-Abal, Y., Gómez-Salgado, J., López-López, M., & Climent-Rodríguez, J. (2018). Organizational justice, burnout, and engagement in university students: a comparison between stressful aspects of labor and university organization. Environmental Research and Public Health, 15(10), 211-216.
Palo, R., Maricuţoiu, L. P., & Costea, I. (2019). Relations between academic performance, student engagement and student burnout: a cross-lagged analysis of a two-wave study. Studies in Educational Evaluation, 60, 199-204.‏
Pilkauskaite-Valickiene, R., Zukauskiene, R., & Raiziene, S. (2011). The role of attachment to school and open classroom climate for discussion on adolescents’ school-related burnout. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 15, 637-641.
Reeve, J., & Tseng, C. M. (2011). Agency as a fourth aspect of students’ engagement during learning activities. Contemporary Educational Psychology, 36(4), 257-267.
Reschly, A. L., & Christenson, S. L. (2012). Jingle, jangle, and conceptual haziness: Evolution and future directions of the engagement construct. In Handbook of research on student engagement (pp. 3-19). Springer, Boston, MA.
Salmela-Aro, K., & Read, S. (2017). Study engagement and burnout profiles among Finnish higher education students. Burnout Research, 7, 21-28.
Singh, L. B., Kumar, A., & Srivastava, S. (2020). Academic burnout and student engagement: a moderated mediation model of internal locus of control and loneliness. International Education in Business.219-239.
Skinner, E. A., Kindermann, T. A., & Furrer, C. J. (2009). A motivational perspective on engagement and disaffection: Conceptualization and assessment of children's behavioral and emotional participation in academic activities in the classroom. Educational and Psychological Measurement, 69(3), 493-525.
Toppinen-Tanner, S., Ojajärvi, A., Väänaänen, A., Kalimo, R., & Jäppinen, P. (2005). Burnout as a predictor of medically certified sick-leave absences and their diagnosed causes. Behavioral Medicine, 31(1), 18-32.
Torres, J. B., & Solberg, V. S. (2001). Role of self-efficacy, stress, social integration, and family support in Latino college student persistence and health. Vocational Behavior, 59(1), 53-63.
Torsheim, T., Wold, B., & Samdal, O. (2000). The teacher and classmate support scale: factor structure, test-retest reliability and validity in samples of 13-and 15-year-old adolescents. School Psychology International, 21(2), 195-212.
Trautwein, U., Lüdtke, O., Schnyder, I., & Niggli, A. (2006). Predicting homework effort: Support for a domain-specific, multilevel homework model. Educational Psychology, 98(2), 438-456.
Wellborn, J. G. (1991). Engaged vs. disaffected action: Conceptualization and measurement of motivation in the academic domain. Unpublished doctoral dissertation, University of Rochester.
Yang, H. J. (2004). Factors affecting student burnout and academic achievement in multiple enrollment programs in Taiwan’s technical–vocational colleges. Educational Development, 24(3), 283-301.
Yildirim, I. (2008). Relationships between burnout, sources of social support and sociodemographic variables. Social Behavior and Personality, 36(5), 603-616.
Zhou, L. H., Ntoumanis, N., & Thøgersen-Ntoumani, C. (2019). Effects of perceived autonomy support from social agents on motivation and engagement of Chinese primary school students: Psychological need satisfaction as mediator. Contemporary Educational Psychology, 58, 323-330.‏
Zucoloto, M. L., de Oliveira, V., Maroco, J., & Campos, J. A. D. B. (2016). School engagement and burnout in a sample of Brazilian students. Currents in Pharmacy Teaching and Learning, 8(5), 659-666.