ارائة الگوی برنامة درسی تلفیقی دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی درسی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

2 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

3 دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

4 دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

5 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌‌شناسی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر ارائة الگویی برای برنامة درسی تلفیقی دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان بود. برای تحقق این هدف، از روش پژوهش کیفی عام استفاده شد. جامعة آماری شامل مطالعات، کتاب‌ها و مقالات، اسناد و متخصصان دانشگاه فرهنگیان بود که حداکثر ممکن مطالعات، دو سند و 37 نفر از متخصصان به روش نمونه‌گیری هدفمند به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌ها از فرم‌های تحلیل محتوا و مصاحبه استفاده شد. داده‌های پژوهش از طریق تحلیل محتوای کیفی تحلیل شد. بر اساس نتایج پژوهش چهار بعد اهداف، محتوا، روش و شیوه‌های ارزشیابی و 43 ویژگی برای برنامة درسی تلفیقی دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان به دست آمد. ویژگی‌های اهداف شامل اتکا بر اسناد فرادستی و شایستگی‌محوری، استانداردمحوری، نیازمحوری، همگامی نظریه و عمل، مهارت‌محوری، تناسب با فناوری روز، مبتنی بر تولید دانش، توجه به تفکر انتقادی، مسئله‌محوری، مشارکتی‌بودن، فاوامحور بودن، پژوهش‌محوری، مبتنی‌بودن بر تجربه و زندگی واقعی، انعطاف‌پذیری است. ویژگی‌های محتوا شامل مبتنی‌بودن بر فناوری، تنوع، روزآمدی، انسجام، ارتباط با حوزه‌های علمی چندگانه، تناسب با فرد و نیاز مخاطب و جامعه و زیست‌بوم است. پروژه‌محوری، تلفیق نظریه و عمل، مشارکتی، اکتشافی، فعال و نوین و گروهی‌بودن، مبتنی بر حل مسئله، در محیط واقعی، مبتنی بر عمل و کارگاهی، خودانگیختگی یادگیرنده از ویژگی‌های روش‌های یاددهی-یادگیری است و ویژگی‌های ارزشیابی شامل توجه بر عمل و عملکردمحوری، حل مسائل واقعی از طریق روش‌ها و ابزارهای متعدد، کاربرد آموخته‌ها در عمل یاددهی- یادگیری، از منظر خود یادگیرنده، استاد و دیگران و بهره‌گیری از ابزارهای مختلف است. متناسب با این ویژگی‌ها در این مقاله، الگوی برنامة درسی تلفیقی این دانشگاه ترسیم شد.

کلیدواژه‌ها


احمدی، پروین، سبحانی‌نژاد، مهدی، امیری، مهدی (1394). سازمان‌دهی میان‌رشته‌ای برنامة درسی با تأکید بر اثربخش‌سازی محتوای دروس. پژوهش‌های آموزشی و یادگیری دانشگاه شاهد، 22(6)، 122-97.
احمدی، پروین (1390). طراحی و سازماندهی محتوای برنامة درسی، رویکرد بین‌رشته‌ای در برنامة درسی تلفیقی. تهران: آییژ.
امراله، امید، و حکیم‌زاده، رضوان (1393) بررسی تطبیقی نظام ارزیابی کیفیت برنامة درسی تربیت ‌معلم در کشورهای کرة جنوبی، انگلستان و ایران. مطالعات برنامة درسی آموزش عالی، 5(9)، 25-7.
امین خندقی، مقصود، و اسدخانی، عبدالواسط (1390). تحلیلی بر رویکردهای نوآوری در برنامة درسی تربیت معلم: بستری برای تحول در نظام آموزش و پرورش ایران. اولین همایش ملی تحول بنیادین در نظام برنامة درسی ایران.
امین خندقی، مقصود، و جامه‌بزرگ، مرضیه (1390). تأملی بر ابعاد محتوای مطلوب در برنامه‌های درسی تربیت ‌معلم و مصادیق آن برای برنامة درسی نظام تربیت ‌معلم ایران. همایش برنامة درسی تربیت‌ معلم. برگرفته از https://profdoc.um.ac.ir/paper-abstract-1021973.html
بازرگان، عباس (1393). ارزشیابی آموزشی. تهران: سمت.
بختیاری، ابوالفضل، و احمدی، جمشید (1398). تربیت معلم؛ مطالعة موردی در چهارده کشور. تهران: دانشگاه فرهنگیان.
پوراسماعیل، راحله، امین خندقی، مقصود، و مهرام، بهروز (1397). التقاط ناسازوار در جهت‌گیری‌های عملی برنامة درسی دانشجومعلمان: نظریة داده‌بنیاد. پژوهش‌های برنامة درسی, 8(1), 30-1.
جعفری ثانی، حسین، کرمی مرتضی، و پاک‌مهر، حمیده (1393). شناسایی الگوی تلفیق برنامة درسی علوم انسانی و فاصلة آن با وضعیت مورد انتظار براساس دیدگاه فوگارتی. مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 5(4)، 134-119.
ﺟﻤﺸﯿﺪی ﺗﻮاﻧﺎ، اعظم، و اﻣﺎم‌ﺟﻤﻌﻪ، ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ (1395). ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﺎرورزی ﻓﮑﻮراﻧﻪ در ﺑﺮﻧﺎمة
درﺳﯽ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺮ رﺷﺪ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎی دانشجومعلمان. ﭘﮋوهشﻫﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣة درﺳﯽ، 6 (1)، 20-1.
خاکباز، عظیم سادات، و موسی‌پور، نعمت‌اله (1388). تجربة اجرای برنامة میان‌رشته‌ای در ایران: بررسی موردی دورة کارشناسی ارشد آموزش ریاضی. مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 1(4)، 121-85.
خروشی، پوران، نصر اصفهانی، احمدرض، و میرشاه جعفری، سیدابراهیم (1397). مدل مفهومی ارزشیابی شایستگی‌های مورد انتظار از دانشجومعلمان در برنامة درسی تربیت معلم شایسته‌محور. مطالعات برنامة درسی ایران، 50، 44-5.
دایی‌زاده، حسین، سلیمان‌پور، عمران، و نعمتی، ذبیح‌الله (1393). بررسی مطلوبیت کیفیت برنامة درسی دانشگاه فرهنگیان در تربیت معلم حرفه‌ای از دیدگاه مدرسین. همایش بین‌المللی کیفیت در برنامة درسی آموزش عالی، اصفهان، 30 مهرماه.
سرمد، زهره، بازرگان، عباسف و حجازی، الهه (1385). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: آگه.
سیلور، جی. گالن، الکساندر، ویلیام ام، و لوئیس. آرتور جی (1377). برنامه‌ریزی درسی برای تدریس و یادگیری بهتر. ترجمة غلامرضا خوی‌نژاد، مشهد: به ‌نشر.
صادقی، علیرضا، هدایتی، اکبر، و میثاقی‌فر، الهه (1396). شناسایی حوزه‌ها، ابعاد و نشانگرهای کیفیت نظام تربیت ‌معلم ایران. پژوهش در تربیت ‌معلم، 1(2)، 107-87.
صفرنواده، مریم، محمدی فارسانی، فریبرز، و جعفری قوام‌آباد، احمد (1394). الگوی برنامة درسی تلفیقی در آموزش دندانپزشکی عمومی ایران. پژوهش‌های کیفی در برنامة درسی، 1(1)، 80-61.
عصاره، علیرضا، بهاری بیگ‌باغلو، حسین، و عربی جونقانی، احمد (1398). بررسی سیر تحول برنامة درسی تربیت ‌معلم در ایران. تعلیم و تربیت، 35(138)، 173-.151
عطاران، عاطفه، موسی‌پور، نعمت‌الله، عطاران، محمد، و حسینی‌خواه، علی (1396). چشم‌اندازی تاریخی به بازنگری برنامه‌های درسی تربیت ‌معلم در ایران. مطالعات برنامة درسی ایران، 12(46)، 118-85.
فتحی واجارگاه، کوروش، و محمدی‌مهر، مژگان (1389). ارائة یک مدل الگوی تلفیق میان‌رشته‌ای در طراحی برنامة درسی. مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 2(4)، 37-19.
قاسمی، مریم، موسی‌پور، نعمت‌الله، حاجی‌ حسین‌نژاد، غلامرضا، و حسینی‌خواه، علی (1397). طراحی الگوی برنامة درسی تربیت استاد تربیت معلم مبتنی بر شایستگی فکورانه. مطالعات برنامة درسی ایران، 13(50)، 72-45.
کرمی، زهره، و یوسف‌زاده، محمدرضا (1396). ارائة چارچوب پیشنهادی برای برنامة درسی تربیت ‌معلم چندفرهنگی. توسعة حرفه‌ای معلم، 2(6)، 34-19.
کوشی، زهرا، و سلطانی، اصغر (1397). بررسی تطبیقی عناصر برنامة درسی مراکز تربیت‌ معلم ایران و هند. پژوهش در تربیت ‌معلم، 2(1)، 45-9.
کرسول، جان دابلیو (1391). طرح پژوهش: رویکردهای کیفی، کمی و ترکیبی. تهران: جهاد دانشگاهی دانشگاه تربیت‌ معلم.
مارشال، کاترین، و راس‌من، گرچن.ب. (1377). روش تحقیق کیفی. ترجمة علی پارسائیان، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
الماسی، حجت‌اله، زارعی زوارکی، اسماعیل، نیلی، محمدرضا، و دلاور، علی (1396). ارزشیابی برنامة درسی کارورزی چهار در دانشگاه فرهنگیان براساس مدل ارزشیابی هدف‌محور تایلر. تدریس‌پژوهی، 5(1)، 24-1.
معروفی، یحیی، و کرمی، زهره (1394). درس‌پژوهی، رویکردی نوین در توسعة حرفه‌ای معلمان. علوم تربیتی، 22(1)، 66-39.‎
ملایی‌نژاد، اعظم، و ذکاوتی قراگوزلو، علی (1386). بررسی تطبیقی برنامة درسی تربیت‌ معلم انگلستان، ژاپن، فرانسه، مالزی، ایران. نوآوری‌های آموزشی، 7(26)، 62-35.
منفردی راز، براتعلی، سلیمان‌پور، عمران، عباسی، محبوبه، جوشقان، احسان، و سنگ‌سفیدی، رضا (1394). نقش دانشگاه فرهنگیان درتربیت معلم فکور با رویکرد برنامة درسی فاوامحور. تربیت معلم فکور، 1(1)، 36-15.
موسی‌پور، نعمت‌الله، و احمدی، آمنه (1395). طراحی کلان) معماری (برنامة درسی تربیت معلم )برنامة درسی ملی تربیت معلم جمهوری اسلامی ایران). تهران: معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه فرهنگیان.
مهدوی هزاوه، منصوره، ملکی، حسن، مهرمحمدی، محمود، و عباسپور، عباس (1396). برنامة درسی تربیت ‌معلم دورة ابتدایی: ارائة الگویی همسو با سند تحول بنیادین نظام آموزش‌ و پرورش. پژوهش در تربیت ‌معلم، 1، 74-47.
مهرمحمدی، محمود (1377). تلفیق در برنامة درسی: تاریخچه، ضرورت، معیارها و اشکال. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت، 1(1)، 47-15.
مهرمحمدی، محمود (1387). برنامة درسی؛ نظرگاه‌ها، رویکردها و چشم‌اندازها. مشهد: به‌نشر.
مهرمحمدی، محمود (1392). برنامة درسی تربیت ‌معلم و الگوی اجرای مشارکتی آن؛ راهبرد تحولی برای تربیت‌ معلم در ایران. نظریه و عمل در برنامة درسی، 1(10)، 26-5.
مهرمحمدی، محمود، و احمدی، پروین (1380). برنامه‌های درسی تلفیقی، رویکردی متفاوت با برنامه‌های درسی موضوع‌محور-دیسیپلینی. فصلنامة میان‌رشته‌ای علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، 11(39)، 217-199.
مهرمحمدی، محمود، و حسینی، سیدمحمدحسین (1399). تغییر و اجرای برنامة درسی. تهران: سمت.
نوریان، محمد، خسروی بابادی، علی‌اکبر، و نوروزی، داریوش (1397). سنتزپژوهی در مطالعات تطبیقی نظام‌های تربیت معلم ایران و جهان. نظریه و عمل در برنامۀ درسی، 6(11)، 104-67.
هولستی، ال. ار. (1373). تحلیل ‌محتوا در علوم اجتماعی و انسانی. ترجمة نادر سالارزاده امیری. تهران: انتشارات دانشگاه علامه‌ طبا‌طبائی.
هومن، حیدرعلی (1385). راهنمای عملی پژوهش کیفی. تهران: سمت.
 Abbott, D. (2006). Development and presentation of the interdisciplinary course Petroleum Project Evaluation: integrating entrepreneurial and business concepts into a petroleum engineering curriculum. In Proceedings of the 2006 ASEE Annual Conference & Exposition.
Akerson, V. L. (Ed.). (2020). Interdisciplinary language arts and science instruction in elementary classrooms: Applying research to practice. Routledge.
Alghamdi, A. K. (2017). The effects of an integrated curriculum on student achievement in Saudi Arabia. Mathematics, Science and Technology Education, 13(9), 6079-6100.
Al-wossabi, S. A. (2014). Spoken Grammar: An Urgent Necessity in the EFL Context. English language teaching, 7(6), 19-26.
Arrowsmith, S., & Wood, B. (2015). Curriculum integration in New Zealand secondary schools: Lessons learned from four “early adopter” schools. Set: Research Information for Teachers, 1, 59-66.
Beane, J. A. (2016). Curriculum integration designing the core of democratic education. New York: Teachers College Press, Columbia University.
Boyd, S., & Hipkins, R. (2012). Student inquiry and curriculum integration: Shared origins and points of difference (Part A). Set: Research Information for Teachers, (3), 15-23.
Caelli, K., Ray, L., & Mill, J. (2003). ‘Clear as mud’: toward greater clarity in generic qualitative research. International journal of qualitative methods, 2(2), 1-13.
Costley, K. C. (2015). Research Supporting Integrated Curriculum: Evidence for Using This Method of Instruction in Public School Classrooms. Online Submission.
Dockendorff, M., & Solar, H. (2018). ICT integration in mathematics initial teacher training and its impact on visualization: the case of GeoGebra. Mathematical Education in Science and Technology, 49(1), 66-84.
Drake, S. M., Savage, M. J., Reid, J. L., Bernard, M. L., & Beres, J. (2015). An Exploration of the Policy and Practice of Transdisciplinarity in the IB PYP Programme. Published online by the International Baccalaureate. Retrieved from ibo. org.
Garner, R. (2015). Finland schools: Subjects scrapped and replaced with’topics as country reforms its education system. The Independent, 20.
Helgevold, N., Næsheim-Bjørkvik, G., & Østrem, S. (2015). Key focus areas and use of tools in mentoring conversations during internship in initial teacher education. Teaching and Teacher Education, 49, 128-137.
Hipkins, R., Bolstad, R., Boyd, S., & McDowall, S. (2014). Key competencies for the future. Wellington: NZCER Press.
Hooper, B. R., Greene, D., & Sample, P. L. (2014). Exploring features of integrative teaching through a microanalysis of connection-making processes in a health sciences curriculum. Advances in Health Sciences Education, 19(4), 469-495.
Jamaica Ministry of Education and Culture. (1999). revised primary curriculum: Curriculum guide—Grades 1-3. Retrieved from http://www.moe.gov.jm/sites/default/files/GuideGrade1-3.pdf
John, Y. J. (2015). A" New" Thematic, integrated curriculum for primary schools of Trinidad and Tobago: A Paradigm Shift. Higher Education, 4(3), 172-187.
Kaur, A., & Kaur, P. (2016). Role of Constructive Teaching Approach in Science Teaching for Sustainable Development. OIDA International Journal of Sustainable Development, 9(12), 11-14.
Long, J., Moran, W., & Harris, J. (2010). Following the Yellow Brick Road: Interdisciplinary Practices in the Land of Oz. Issues in Integrative Studies28, 28-68.
McNally, J., & Blake, A. (2012). Miss, what's my name? New teacher identity as a question of reciprocal ontological security. Educational Philosophy and Theory, 44(2), 196-211.
Mei, L. (2009). Bridging disciplinary boundaries. Education Canada, 49(3), 40-43.
Moss, J., Godinho, S. C., & Chao, E. (2019). Enacting the Australian Curriculum: Primary and secondary teachers’ approaches to integrating the curriculum. Australian Journal of Teacher Education, 44(3), 23-41.
Norman, T. A., & Wall, A. (2020). Curriculum integration: Walking the walk. Current Issues in Middle Level Education, 25(1), 34-40.
Park, M. (2008). Implementing curriculum integration: The experiences of Korean elementary teachers. Asia Pacific Education Review, 9(3), 308-319.
Parsons, J., & Beauchamp, L. (2012). From knowledge to action: Shaping the future of curriculum development in Alberta. Alberta Education.
Repko, A. F. (2007). Interdisciplinary curriculum design. Academic Exchange Quarterly, 11(1), 130137.
Scott, C. L. (2015). The futures of learning 2: What kind of learning for the 21st century. Education Research and Foresight Working Papers, 3.
Taber, K. S. (2014). Knowledge that counts in a global community: Exploring the contribution of integrated curriculum. Teacher Development, 18(3), 444-446.