پیش‌بینی انگیزة پیشرفت تحصیلی از طریق سازگاری تحصیلی، فرسودگی تحصیلی و اضطراب امتحان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد تحقیقات آموزشی، گروه علوم تربیتی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

2 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف پیش‌بینی انگیزة پیشرفت تحصیلی از طریق سازگاری تحصیلی، فرسودگی تحصیلی و اضطراب امتحان انجام شد. روش پژوهش از نوع همبستگی و مبتنی بر مدل‌سازی معادلات ساختاری بود. جامعة آماری این پژوهش شامل همة دانش‌آموزان پسر مشغول به تحصیل متوسطة دوم آموزش و پرورش عشایر فارس در سال تحصیلی 98-97 بود که تعداد آن‌ها بر اساس آمار سازمان آموزش و پرورش 1400 نفر برآورد شد. 100 نفر از دانش‌آموزان به شیوة نمونه‌گیری هدفمند، انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه‌های انگیزش تحصیلی هارتر، سازگاری تحصیلی بیکر و سریاک، فرسودگی تحصیلی مسلش و اضطراب امتحان فریدمن و همکاران بوده است. برای تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی نظیر میانگین و انحراف استاندارد و از آمار استنباطی نظیر ضریب همبستگی پیرسون و مدل‌سازی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد رابطة معناداری بین فرسودگی تحصیلی و اضطراب امتحان با انگیزة پیشرفت تحصیلی وجود داشت. نتایج مدل‌سازی معادلات ساختاری نشان داد که متغیرهای فرسودگی تحصیلی و اضطراب امتحان، واریانس انگیزة پیشرفت تحصیلی را تبیین می‌کنند. در حالی که متغیر سازگاری تحصیلی، نقش اندکی در پیش‌بینی انگیزة پیشرفت تحصیلی داشت؛ بنابراین، دانش‌آموزانی که فرسودگی تحصیلی و اضطراب امتحان کمتری داشتند، از انگیزة پیشرفت تحصیلی مناسب‌تری نسبت به سایر دانش‌آموزان برخوردار بودند. همچنین، باید با ارائة اطلاعات و آگاهی‌های لازم به دانش‌آموزان، در کسب مهارت‌های سازگاری راهنمایی و هدایت شوند.

کلیدواژه‌ها


آزادی، سارا، و فتح‌اللهی، علی (1398). بررسی رابطة ساده و چندگانة جهت‌گیری هدف، انگیزة پیشرفت تحصیلی و شادکامی با فرسودگی تحصیلی در دانش‌آموزان دبیرستانی شهر ایلام. پنجمین همایش بین‌المللی مدیریت، روان‌شناسی و علوم انسانی با رویکرد توسعة پایدار، تهران.
آقاپور، مهدی، ابوالمعالی الحسینی، خدیجه، و اصغرنژاد فرید، علی‌اصغر (1397). اثربخشی آموزش راهبردهای کمک‌خواهی در افزایش سازگاری تحصیلی دختران. مطالعات جامعهشناسی، 10(39)، 41-29.
باعزت، فرشته، سادات صادقی، منصوره، ایزدی‌فرد، راضیه، و روبن‌زاده، شرمین (1391). اعتباریابی و رواسازی آزمون اضطراب امتحان فریدمن: فرم فارسی. مجلة مطالعات روان‌شناختی، 8(1)، 9-1.
بحرانی، محمود (1388). مطالعة انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان متوسطة استان فارس و عوامل همبسته با آن. علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 22(4)، 115-104.
تیرگری، بتول، عزیززاده فروزی، منصوره، حیدرزاده، اعظم، و عباس‌زاده، حسن (1396). بررسی ارتباط بین خودکارآمدی و انگیزة پیشرفت با سازگاری تحصیلی در دانشجویان کارشناسی سال اول دانشگاه علوم پزشکی کرمان در سال 1394. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 10(3)، 164-157.
حسین‌آبادی فراهانی، محمدجواد، کثیرلو، لیلا، و اینانلو، فرهاد (1396). ارتباط بین انگیزة پیشرفت و فرسودگی تحصیلی در دانشجویان پرستاری: یک مطالعة توصیفی- همبستگی. آموزش پرستاری، 6(5)، 53-47.
حیدری، محمد، و شهبازی، سارا (1394). بررسی تأثیر آوای قرآن بر میزان اضطراب امتحان در دانشجویان پرستاری و فوریت‌های پزشکی. گام‌های توسعه در آموزش پزشکی، 12(1)، 63-56.
خرمائی، فرهاد، فصیحانی، سارا، آزادی ده‌بیدی، فاطمه (1397). پیش‌بینی سازگاری تحصیلی بر اساس سبک‌های یادگیری و خودتنظیمی تحصیلی. رویش روان‌شناسی، 7(3)، 128-111.
خوش‌کشت، سحر، بهرامی باباحیدری، توران، شیری، مریم، آقابراری، مریمف حاج فیروزآبادی، مرجان، جلیلی، حمیدرضا، امیری، سیامک. و رحیم‌زاده کیوی، میترا. (1394). بررسی تأثیر رایحه‌درمانی بر سطح اضطراب امتحان دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی البرز. نشریة علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی البرز، ۴(۲)، 109-101.
رادمهر، پروانه، و یوسف وند، لیلا (1396). کمال‌گرایی و فرسودگی تحصیلی به عنوان پیش‌بین‌های اضطراب امتحان دانشجویان. سومین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزة علوم تربیتی و روان‌شناسی ایران، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی.
رستمی، زینب، عابدی، محمدرضا، و بی شوفلی، ویلمار (1390). هنجاریابی مقیاس فرسودگی تحصیلی مسلش در دانشجویان زن دانشگاه اصفهان. مجلة رویکردهای نوین آموزشی، 6(1)، 38-21.
سیاسرجهانتیغی، محمدرضا، ولایتی‌نژاد، محمد، کیخا، علی، و شاهدسالاری، مهدی (1396). بررسی تأثیر اضطراب امتحان بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان. کنفرانس ملی پژوهشهای نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی، کازرون.
شریفی‌فرد، فاطمه، نوروزی، کیان، حسینی، محمدعلی، آسایش، حمید، و نوروزی، مهدی (1393). عوامل مرتبط با فرسودگی تحصیلی در دانشجویان پرستاری و پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی قم در سال ۱۳۹۲. آموزش پرستاری، 3(3)، 68-59.
طهماسبی، غلامحسین، رمضانی، گل‌افروز، و زارع، حشمت (1397). تأثیر راهبردهای فراشناختی بر انگیزة پیشرفت و فرسودگی تحصیلی دانش‌آموزان دختر پایة ششم ابتدایی. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 9(33)، 190-173.
کاوه، محمدحسین (1398). انگیزش و یادگیری. علوم تربیتی، 1(1)، 9-1.
گل‌محمدزاده، سبحان، روایی، رحمان، حسین‌پور دامناب، ذوالفقار، و کوشافرد، علی‌اصغر (1396). بررسی رابطة خوش‌بینی، اضطراب امتحان و باورهای فراشناختی با عملکرد تحصیلی ریاضی دانش‌آموزان دورة متوسطه. سومین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزة علوم تربیتی و روانشناسی ایران، 8-1.
محمدی، سیدداود (1395). ارتباط راهبردهای فراشناختی، سازگاری تحصیلی و عملکرد تحصیلی در دانشجویان علوم پزشکی قم. آموزش در علوم پزشکی، 16(48)، 439-430.
مردانی گرم‌دره، معصومه، غضنفری، احمد، احمدی، رضا، و شریفی، طیبه (1399). اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیک بر انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و اجتناب شناختی دانش‌آموزان دختر دارای اضطراب امتحان. توانمندسازی کودکان استثنایی، 11(2)، 74-63.
میکائیلی، نیلوفر، افروز، غلامعلی، و قلیزاده، لیلا (1391). ارتباط خودپنداره و فرسودگی تحصیلی با عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دختر. روان‌شناسی مدرسه، 1(4)، 103-90.
نصری، صادق، دماوندی، مجیدابراهیم. و کارگر، عرفانه‌السادات (1393). ارتباط تعارض کار - خانواده و انگیزش تحصیلی با فرسودگی تحصیلی در دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی. پژوهش در آموزش، 1(2)، 31-25.
Atlam, S. A. (2018). Burnout syndrome: Determinants and predictors among medical students of Tanta university. Community Medicine, 36(1).‏ 61-73.
Brunstein, J. C. (2018). Implicit and explicit motives. In Motivation and action (pp. 369-405). Springer, Cham.‏
Cazan, A. M. (2012). Self-regulated learning strategies–predictors of academic adjustment. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 33, 104-108.‏
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2010). Intrinsic motivation. The crostini encyclopedia of psychology, 1-2.‏
Hein, V. (2015). Relation of teachers’ behaviour and motivation to learning outcomes. Sporto Mokslas, 2, 4-10.‏
Heo, J., & Han, S. (2018). Effects of motivation, academic stress and age in predicting self-directed learning readiness (SDLR): Focused on online college students. Education and Information Technologies, 23(1), 61-71.‏
Holliman, A. J., Sheriston, L., Martin, A. J., Collie, R. J., & Sayer, D. (2019). Adaptability: does students’ adjustment to university predict their mid-course academic achievement and satisfaction?. Further and Higher Education, 43(10), 1444-1455.‏
Khalaila, R. (2015). The relationship between academic self-concept, intrinsic motivation, test anxiety, and academic achievement among nursing students: Mediating and moderating effects. Nurse Education Today, 35(3), 432-438.‏
Lakhani, P. K., Jain, K., & Chandel, P. K. (2017). School adjustment, motivation and academic achievement among students. Research in Social Sciences, 7(10), 333-348.‏
Pekrun, R., Hall, N. C., Goetz, T., & Perry, R. P. (2014). Boredom and academic achievement: Testing a model of reciprocal causation. Educational Psychology, 106(3), 696.‏
Valka, S. (2015). Management of international students' academic adjustment: challenges and solutions. European Scientific Journal, 1(3), 17-36.
Walburg, V. (2014). Burnout among high school students: A literature review. Children and Youth Services Review, 42, 28-33.‏
Weiner, B. A., & Carton, J. S. (2012). Avoidant coping: A mediator of maladaptive perfectionism and test anxiety. Personality and Individual Differences, 52(5), 632-636.‏
Wimer, D., & Levant, R. F. (2011). The Relation of Masculinity and Help-Seeking Style with the Academic Help-Seeking Behavior of College Men. Men's Studies, 14, 256-274.