واکاوی دلالت‌های اسناد بالادستی دانشگاه فرهنگیان بر ویژگی‌های معلم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه آموزش تربیت بدنی، پردیس شهید چمران، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر واکاوی دلالت­های اسناد بالادستی دانشگاه فرهنگیان بر ویژگی­های معلم بود. این تحقیق از نظر سنجش­پذیری داده­ها جزء روش­های کیفی از نوع تحلیل محتوای کیفی با رویکرد عرفی، از نظر هدف کاربردی و از نظر اجرا (جمع­آوری داده­ها) جزء پژوهش‌های اسنادی است. جامعة آماری تحقیق اسناد بالادستی دانشگاه فرهنگیان بود. نمونة پژوهش تمامی گزاره‌ها، احکام و مواد اسناد بود. نمونه­گیری با توجه به هدف و روش­شناسی تحقیق به شکل هدفمند انجام شد. برای جمع‌آوری اطلاعات به منظور پاسخ­گویی به سؤالات تحقیق از چک‌لیست کیفی استفاده شد. روایی ابزار تحقیق توسط صاحب­نظران حوزة علوم تربیتی تأیید شد. یافته­ها نشان داد جامعة آماری دارای گزاره­ها، مواد و بندهایی است که شامل واحد معنایی دلالت­کننده بر ویژگی­های معلم هستند. همچنین یافته­ها نشان داد از دلالت­های به دست آمده از اسناد می­توان رمزهای را برای دستیابی به ویژگی­های معلم استخراج کرد. ویژگی­های معلم در قالب زیرمقوله­ها و مقوله­ها دسته­بندی شدند. به کار­گیری شیوة استدلال استقرایی در نهایت، زیرمقوله­های مانند خصوصیات شخصیتی؛ مهارت‌های پداگوژیکی، قابلیت­های ذهنی – عقلانی، توجه به اصول پداگوژیکی، شایستگی­های پایه و ویژه، وظایف سازمانی، قدرت علمی تخصصی، وظایف شغلی، خدمات سازمانی، رشد سازمانی، توانمندسازی، احراز صلاحیت و ارزیابی عملکرد را آشکار کرد و به تناسب، آن‌ها را در هر دو سند (اساسنامه و سند راهبردی دانشگاه فرهنگیان) در ذیل سه مقولة ویژگی فردی، ویژگی حرفه­ای و ویژگی سازمانی قرار داد. در نتیجه، ویژگی­های معلم از منظر اسناد بالادستی دانشگاه فرهنگیان در یکی از سه مقولة فردی، حرفه­ای و سازمانی جای می­گیرد.

کلیدواژه‌ها


احمدی، علی، و عباسی، فاطمه (1395). نقش و جایگاه معلم در سند تحول بنیادین از دیدگاه مقام معظم رهبری. برداشت شده در تاریخ 07/12/1395 از سایت https://www.farsnews.com/news/13951206000051/.
ارشاد، طیبه، حلاجی، محسن، اردستانی، عباس.( 1396). بررسی و تحلیل اسناد بالادستی آموزش و پرورش یافته­های پژوهش‌های انجام‌شده مرتبط با برنامة درسی حوزة تربیت و یادگیری سلامت و تربیت بدنی. تهران: سازمان پژوهش و برنامه­ریزی آموزشی.
ایمان، محمدتقی، و محمودرضا، نوشادی (1390). تحلیل محتوای کیفی. پژوهش، 3(2)، 15-4.
جزئی، نسریند (1398). مدیریت منابع انسانی. تهران: نی.
دبیرخانة شورای عالی آموزش و پرورش (1390). مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران تهران: وزارت آموزش و پرورش.
دبیرخانة شورای عالی آموزش و پرورش (1390). مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی جمهوری اسلامی ایران. تهران: وزارت آموزش و پرورش.
رزی، جمال، امام‌جمعه، محمدرضا، و احمدی، غلامعلی (۱۳۹6). استخراج ابعاد معلمان اثربخش به­منظور ارائة چارچوب مفهومی آموزش و تربیت معلم اثربخش و اعتباربخشی آن. پژوهش در تربیت معلّم، 1(1)، 46-13.
رزی، جمال، و امام‌جمعه، محمدرضا (۱۳۹۳). معلم اثربخش پدیده­ای مغفول در بهبود کیفیت یاددهی - یادگیری دورة ابتدایی، نخستین همایش ملی علوم تربیتی و روان‌شناسی، مرودشت، شرکت اندیشه‌سازان مبتکر جوان.
رضایی، منیره (1394). تعیین شایستگی­های تخصصی و حرفه­ای معلمان متناسب با سند تحول بنیادین و مبانی نظری آن و اعتباربخشی شایستگی­ها. تهران: پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش.
رضاییان، علی (1399) . مبانی مدیریت رفتار سازمانی. تهران: سمت.
روان، سیدامیر، معافی، محمود. (1396). بررسی و تحلیل اسناد بالادستی آموزش و پرورش و یافته‌های پژوهش­ های انجام‌شده مرتبط با برنامة درسی حوزة تربیت و یادگیری آداب و مهارت­های زندگی. تهران: سازمان پژوهش و برنامه­ریزی آموزشی.
سبحانی‌نژاد، مهدی، و زمانی‌منش، حامد (1391). شناسایی ابعاد معلم اثربخش و اعتبارسنجی مؤلفه‌های آن توسط دبیران دورة متوسطة شهر یاسوج. پژوهش در برنامه­ریزی درسی (دانش و پژوهش در علوم تربیتی-برنامه­ریزی درسی)، 9(32)، 81- 68.
سلیمی، جمال (1395). پدیدارنگاری تعاملات آموزشی معلمان و دانش­آموزان. مطالعات برنامة­ درسی ایران، 10(36). 36-5.
سند راهبردی دانشگاه فرهنگیان در افق چشم‌انداز 1404 (1395). تهران: دانشگاه فرهنگیان.
شاه‌محمدی، نیره (1393). صلاحیت­های آموزگار عصر حاضر: اصولی که معلمان باید بدانند و به آن عمل کنند. رشد آموزش ابتدایی، 8(1)، 13-8.
شعاری‌نژاد، علی‌اکبر (1391). فرهنگ توصیقی علوم رفتاری / شناختی. تهران: اطلاعات.
صدری‌ افشار، غلامحسین (1393). فرهنگ معاصر فارسی یک‌جلدی. ویراست جدید. تهران: فرهنگ معاصر.
فرمهینی، محسن (1393). فرهنگ توصیفی علوم تربیتی. تهران: شباهنگ.
قرائتی، محسن (1396). مهارت معلمی. تهران: انتشارات مرکز فرهنگی درس‌های از قرآن.
کامکاری، کامبیز، کیومرثی، فیروز، و شکرزاده، شهره (1387). روش پژوهش کاربردی (با تأکید بر سازة هوش). تهران: دانشگاه آزاد واحد اسلامشهر.
محمودی، امیرحسین (1387). شایستگی­های حرفه­ای معلم اثربخش. رشد مدارس، 1، 88-86.
هرسی، پال، و بلانچارد، کنت (1398). مدیریت رفتار سازمانی: کاربرد منابع انسانی. ترجمة علی علاقه­بند، تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌المللی.
وزارت آموزش و پرورش (1391). برنامة درسی ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: سازمان پژوهش و برنامه­ریزی آموزشی.
Anderson, L. W. (2004). Increasing teacher effectiveness. 2nd ed., UNESCO, International institute for educational planning.
Lancaster, L. (2018). Eghit characteristic of a great teacher. https://www.Teach Though.com.
Lungu, M. (2016). The characteristics of the model teacher in the present society. Plus Education, XIV(1), 157-169.
Lynn, C. M., Anthony, J. O., Ann E. W., & Terry, L. J. (2002). Pre-service teachers' educational beliefs and their perceptions of characteristics of effective. Educational Research, 96(2), 116-127.
McKnight, K. (2015). What makes an effective teacher?. George Mason University. Retrieve from https://www.pearson.com.
Strong, H. G. (2007). Qualities of effective teacher. Association for Supervision and Curriculum Development