بررسی کیفیت تدریس معلمان دورة ابتدایی استان ایلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

2 کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

3 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم تربیتی و روا‌ن‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

پژوهش حاضر به‌منظور بررسی کیفیت تدریس معلمان دورة ابتدایی استان ایلام طراحی و اجرا شد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ رویکرد، کمی بود. جامعة آماری پژوهش شامل کلیة معلمان مرد و زن دورة ابتدایی استان ایلام در سال تحصیلی 98-1397 بود که از این تعداد 62 معلم به روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای غیر نسبتی انتخاب شدند. همچنین، دو پایة سوم و ششم و دو درس ریاضی و فارسی برای مشاهده انتخاب شد. داده­های مورد نیاز از طریق فهرست واکاوی مشاهدة تدریس معلم جمع­آوری شدند. مشاهده­گران به­منظور استفاده از فهرست واکاوی آموزش دیدند و طی مشاهدات خود آن را مورد استفاده قرار دادند. فهرست واکاوی مشاهده توسط اساتید دانشگاهی ترجمه شد و روایی صوری با توجه به اتفاق ‌نظر صاحب­نظران تعیین شد. پایایی فهرست واکاوی مشاهده با استفاده از آلفای کرونباخ تأیید شد. یافته­های پژوهش نشان داد معلمان پایه‌های سوم و ششم دورة ابتدایی استان ایلام در تدریس دروس ریاضی و فارسی، مؤلفه­های «جو یادگیری امن و برانگیزاننده» و «سازماندهی اثربخش» را در سطح «مطلوب» و «آموزش­های ساختاریافته»، «روش­های تدریس فعال»، «تطبیق تدریس با تفاوت­های فردی یادگیرندگان» و «راهبردهای یاددهی-یادگیری» را در سطح «نسبتاً مطلوب» به اجرا گذاشته­ اند. بیشترین میانگین مربوط به مؤلفة «جو یادگیری امن و برانگیزاننده» و کمترین میانگین مربوط به مؤلفة «راهبردهای یاددهی-یادگیری» بود. همچنین در بررسی کیفیت تدریس معلمان برحسب عوامل جمعیت­ شناختی (جنسیت، پایة تدریس، نوع درس، ناحیه، سابقة تدریس و مدرک تحصیلی) تفاوت معناداری مشاهده نشد.

کلیدواژه‌ها


امینی، محمد، رحیمی، حمید، و اسفندیاری، الهام (1393). بررسی و تحلیل مشکلات اجرایی پایة ششم ابتدایی از منظر جایگاه عناصر برنامة درسی. پژوهش­های برنامة درسی، 4(2)، 54-33.
اورک، جهانبخش، و محمودی بردزردی، سعید (1394). چالش‌ها و مشکلات آموزش و پرورش در دورة ابتدایی و متوسطه. اولین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزة علوم تربیتی و روان‌شناسی ایران. قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت رضوی.
بیرمی‌پور، علی (1390). بررسی تحلیلی طرح ارزشیابی کیفی توصیفی در مدارس ابتدایی کشور و ارائة چهارچوب نظری برای اجرای مناسب آن. رسالة دکتری، دانشگاه اصفهان.
بیرمی‌پور، علی (1392). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر اجرای تغییر برنامة درسی دورة ابتدایی. همایش ملی تغییر برنامة درسی دوره‌های تحصیلی آموزش و پرورش. بیرجند، دانشگاه بیرجند.
بیرمی‌پور، علی، و لیاقت‌دار، محمدجواد (1388). بررسی کیفیت تدریس درس ریاضی پایة چهارم دبستان شهر اصفهان به‌منظور ارائة راهکارهایی برای بهبود عملکرد دانش‌آموزان در آزمون بین‌المللی تیمز. تعلیم و تربیت. 100، 68-49.
حاجی‌تبار فیروزجائی، محسن، ملکی، حسن، و احمدی، غلامعلی (1395). طراحی و اعتبارسنجی الگوی مفهومی کاهش فاصلة برنامة درسی قصدشده، اجراشده و کسب‌شده در نظام آموزش عمومی ایران. نظریه و عمل در برنامة درسی، 4(7)، 30-5.
دلاکه، حسن (1380). تحلیل عوامل مؤثر بر دانش‌آموزان در معرض افت تحصیلی از دیدگاه معلمان دورة ابتدایی شهر تهران. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
رشیدی، ثریا (1395). وضعیت نهادینه‌شدن ارزشیابی توصیفی در دورة ابتدایی با توجه به نقش عوامل تسهیل‌بخش اجرا. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
زرقانی، اعظم (1395). تبیین چگونگی تغییر دانش نظری و عملی معلمان دورة ابتدایی در اجرای برنامة درسی جدید ریاضی دورة ابتدایی و دستاوردهایی برای برنامة درسی ضمن خدمت آنان. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
زرقانی، اعظم، امین خندقی، مقصود، شعبانی ورکی، بختیار، و موسی‌پور، نعمت‍‌اله (1395). برنامة درسی جدید ریاضی: معلمان چه می‌کنند؟. دوفصلنامة نظریه و عمل در برنامة درسی، 4(8)، 84-51.
صادقی، محمود (1396). بررسی عوامل مؤثر بر تدریس اثربخش از دیدگاه معلمان دورة ابتدایی شهر روانسر در سال تحصیلی 97-96. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور مرکز کرمانشاه.
طاهری، محمدرضا، و بهدار، حمیرا (1395). بررسی علل و عوامل تأثیرگذار بر افت تحصیلی دانش‌آموزان در دوره ابتدایی. اولین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین و روانشناسی و مطالعات اجتماعی ایران. قم، دبیرخانه دائمی کنفرانس.
عبدلی، افسانه، پورشافعی، هادی، و زین‌‎الدینی میمند، فاطمه (1396). بررسی وضعیت کیفیت تدریس مدرسان در نظام آموزش عالی: ضرورت توجه به تدریس تعاملی (مورد مطالعه: دانشجویان کارشناسی دانشگاه جامع علمی-کاربردی خراسان جنوبی). مطالعات فرهنگی - اجتماعی خراسان، (3)11، 76-47.
غلامعلی‌تبار فیروزجائی، کبری، و ایزدی، صمد (1394). بررسی چگونگی اجرای برنامه‌های عملیاتی ارائه‌شده در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. چکیده مقالات سیزدهمین همایش انجمن مطالعات برنامة درسی، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
کرسول، جان دبلیو، و کلارک، ویکی پلانو (1394). روش­های پژوهش ترکیبی. ترجمة علیرضا کیامنش و جاوید سرایی، تهران: آییژ.
محمدی، رقیه (1395). واکاوی نگرش معلمان نسبت به تغییر برنامة درسی جدید خوانداری و نوشتاری پایة چهارم ابتدایی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی.
محمودی، فیروز (1394). تبیین عوامل بازدارنده و بسترهای مورد نیاز اجرای برنامة درسی ملی. چکیده مقالات همایش سیزدهم انجمن مطالعات برنامة درسی ایران. تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
مدنی قهفرخی، سعید (1381). بررسی علل و عوامل افت تحصیلی دانش‌آموزان پایة اول دورة ابتدایی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
مشکانی، علیرضا، اکبری، احمد، و فضائلی گاه، حسین (1395). عوامل و ذینفعان مؤثر در آموزش و پرورش. مطالعات مدیریت و حسابداری، 2(3) ، 44-27.
ملکی، حسن، دلاور، علی، احمدی، غلامعلی، و حاجی‌تبار فیروزجائی، محسن (1391). بررسی میزان همخوانی برنامة درسی قصدشده، اجراشده و کسب‌شده مطالعات اجتماعی سال اول دبیرستان. روان‌شناسی تربیتی، 8(27)، 149-105.
موسی‌پور، نعمت‌اله، و صابری، حسین (1389). ارزشیابی استلزامات و اقتضائات اجرائی برنامة درسی ملی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات برنامة درسی ایران، 5(18)، 88-62.
مولوی، حسین (1386). راهنمای عملی SPSS 10-13-14 در علوم رفتاری. اصفهان: انتشارات پویش اندیشه.
مؤمنی مهموئی، حسین؛ کارشکی، حسین، و الهی شیروان، آزاده (1392). بررسی عوامل مؤثر بر اجرای برنامه‌های درسی دورة ابتدایی. مجموعه مقالات همایش ملی تغییر در برنامه‌های درسی دورة ابتدایی. بیرجند، دانشگاه بیرجند.
میرشکاری، زینب، اوجی‌نژاد، احمدرضا، و قلتاش، عباس (1394). ارزیابی میزان هم‌خوانی برنامة درسی قصدشده، اجراشده و آموخته‌شده درس علوم تجربی سال دوم راهنمایی شهرستان نی‌ریز در سال تحصیلی 92-1391. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 3(17)، 98-89.
هجرت، فاطمه (1383). آموزش و پرورش کانون مشکلات و نارسایی‌ها در ارتباط با مسائل آموزشی، فقط شعار داده‌ایم. علوم سیاسی، 157، 80-77.
یزدخواستی، علی، چشم براه بیگی، مهدی، و رزاقی زارع، سلمان (1395). اجرای برنامة درسی. دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های کاربردی در علوم تربیتی و مطالعات رفتاری و آسیب‌های اجتماعی ایران. تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت رضوی.
Biggs, J., & Tang, C. (2007). Teaching for quality learning at university. 3rd ed., Maidenhead: Open University Press And Society For Research Into Higher Education.
Bolkan, S. (2015). The important of instructor clarity and it’s effect on student learning: Facilitating eloboration by reducing cognitive load. Communication Reports, 29(3), 152-162.
De Jager, Th., Coetzee, M. J., Maulana, R., Helms-Lorenz, M., & van de Grift, W. (2017). Profile of South African secondary school teachers’ teaching quality: evaluation of teaching practices using observation instrument. Education Studies, 43(4), 410-429.
Fullan, M. (2006). Change theory: A force for school improvement. Australia: Centre for Strategic Education.
Green, C., Eady, M., & Anderson, P. (2018). Preparing Quality Teachers. Teahing & Learning Inguiry, 6(1), 104-125.
Kim, Sh., Raza, M., & Seidman, E. (2019). Improving 21st-century teachin skills: The key to effective 21st-century learners. Research in Comparative and International Education, 14(1), 99-117.
Maatta, E., Mykkanen, A., & Jarvela, S. (2016). Elementary school childhood self- and social perceptions of success. Research in Childhood Education, 30(2), 170-184.
Maulana, R., Helms-Lorenz, M., & Van de Grift, W. (2017). Validating a model of effective teaching behavior of pre-service teachers. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 23(4), 471-493.
Melese, S. (2019). Instructors’ knowledge, attitude and practice of differentiated instruction: The case of college of education and behavioral sciences, Bahir Dar university, Amhara region, Ethiopia. Cogent Education, 6(1), 1-14.
O'Sullivan, M. (2006). Lesson observation and quality in primary education as contextual teaching and learning processes. Educational Development, 26(3), 246-260.
Rogan, J. M., & Grayson, D. J. (2003). Towards a theory of curriculum implementation with particular reference to science education in developing countries. International Journal of Science Education, 25(10), 1171-1204.
Rudhumbu, N. (2014). The use motivational teaching methods in primary schools mathematics in Zimbabwe: A case of the first decade after independed. British Journal of Education, 2(3), 22-36.
Shishigu, A. (2016). Teacher as a key role player to induce quality education: Challenges and prospects of primary schools in Addi Ababa. 4th Annual Educational Research Symposium, Addis Ababa, Addis Ababa City Government Education Bureau.
Van de Grift, W. J. C. M. (2007). Quality of teaching in four European countries: a review of the literature and application of an assessment instrument. Educational Research, 49(2), 127-152.
Van de Grift, W. J. C. M. (2014). Measuring teaching quality in several European countries. School Effectiveness and School Improvement: An International Journal of Research, Policy and Practice, 25(3), 295-311.
Van de Grift, W. J. C. M., Chun. S., Maulana, R., Lee. O., & Helms-Lorenz, M. (2017). Measuring teaching quality and student engagement in South Korea and The Netherlands. School Effectiveness and School Improvemen, 28(3), 337-349.
Van den Hurk, H. T. G., Houtveen, A. A. M., & Van de Grift, W. J. C. M. (2016). Fostering effective teaching behavior thrugh the use of data-feedback. Teaching and Teacher Education, 60, 444-451.
Van der Lans, R. M., Van de Grift, W. J. C. M., & Van Veen. K. (2018). Developing an instrument for teacher feedback: Using the rasch model to explore teachers' development of effective teaching strategies and behaviors. Experimental Education, 86(2), 247-264.
Van der Pers, M., & Helms-Lorenz, M. (2019). Regional school context and teacher characteristics explaining differences in effective teaching behaviour of beginning teachers in the Netherlands. School Effectiveness and School Improvement, 30(2), 231-254.
Yousefi Halvaei, M. R. (2018). Effects of learner's styles, strategies, attitudes and motivations on l2 learning success. Ph.D. Dissertation, University of Tabriz.