ارزیابی کیفیت مؤلفه‌های طرح هدایت تحصیلی نوین براساس مدل کانو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

3 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی کیفیت مؤلفه‌های طرح هدایت تحصیلی نوین براساس مدل کانو از دیدگاه افراد ذینفع (والدین، دانش‌آموزان)، ذیربط ( دبیر، مدیر، مشاور مدرسه) و ذیصلاح (کارشناسان هدایت تحصیلی آموزش و پرورش) انجام گرفته است. روش تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت ارزشیابی است. جامعة آماری دانش‌آموزان دورة دوم متوسطه و اولیای آنان، دبیران، مدیران و مشاوران مدرسه دورة اول متوسطة تبریز کارشناسان هدایت تحصیلی بودند. نمونه‌گیری به شیوة تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای بود که برای انتخاب دانش‌آموزان و اولیای آنان، دبیران، مدیران، مشاوران از بین نواحی 5 گانة آموزش و پرورش، نواحی 1 و 3 به صورت تصادفی انتخاب و از مدارس این نواحی چند مدرسه به صورت تصادفی انتخاب شدند. براساس جدول مورگان، تعداد نمونة دانش‌آموزان 370 نفر، اولیا 366 نفر، دبیران 243 نفر، مدیران 44 نفر، مشاوران 57 نفر و کارشناسان 34 نفر بودند. برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه‌های محقق‌ساخته و برای تحلیل داده‌ها از آزمون تی همبسته، ماتریس کانو، تحلیل واریانس یک‌راهه و آزمون توکی استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان داد انتظارات دانش‌آموزان، اولیا، مشاوران، دبیران، مدیران و کارشناسان هدایت تحصیلی در مؤلفه‌های شش‌گانة طرح هدایت تحصیلی نوین بیشتر از ادراکات آنان است؛ یعنی طرح مورد نظر نتوانسته رضایت گروه ذیربط، ذینفع و ذیصلاح را تأمین کند. بنابراین، باید اقدامات اصلاحی در نحوة امتیازدهی و ضریب آن و سهم امتیاز هر یک از عوامل در هدایت تحصیلی، همچنین، ملاک محاسبة نمرات پیشرفت تحصیلی و توجه به نیازهای الزامی صورت گیرد.

کلیدواژه‌ها


احمدی، سعید (۱۳۹۴). بررسی رابطة بین هدایت تحصیلی نادرست و اٌفت تحصیلی دانش‌آموزان. سومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روان‌شناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تحقیقات اسلامی سروش مرتضوی، تهران، ایران.
احمدی، سیداحمد (1389). مقدمه‌ای برمشاوره و روان‌درمانی. اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
احمدی‌پور، لقمان، و یوسفی، قباد (1393). مهارت‌محوری در به‌کاگیری و استخدام نیروی کار. کار و جامعه، 6(172)، 78-72.
ادریسی، نعمت‌الله (1376). بررسی مشکلات اجرایی موجود در روند هدایت تحصیلی دانش‌آموزان دورة متوسطة نظام جدید شهر یزد. گزارش طرح پژوهشی، یزد، اداره‌کل آموزش و پرورش استان یزد.
ارفعـی، کتایون، اکبری، امیرعلـی، علوی، صدیقه، و مجد، حمید (1387). علاقمندی بـه تحصیل در رشـتة مامایی و عامل‌های مرتبط با آن در دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران. دانش و تندرستی، 3(2)، 28-3.
اسکندری، پروانه (1396) چالش‌های هدایت تحصیلی نوین و گذر از این چالش‌ها، مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی (مؤسسة آموزش عالی نگاره)، 19، 63-49.
اکرم دهقانی، محمد، آریافر، شهره، رضوانی، طاهره، و قاسمی، فاطمه (۱۳۹۶). تأثیر تفاوت‌های فردی در میزان موفقیت دانش‌آموزان. پنجمین همایش ملی راهکارهای توسعه و ترویج علوم تربیتی، روان‌شناسی، مشاوره و آموزش در ایران، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین، تهران.
اکرم دهقانی، محمد، میرطاهره بزی اله‎ری، طیبه، و پودینه مقدم، طاهره (۱۳۹۶). نقش تفاوت‌های فردی در بروز افکارهای مختلف در جامعه. هشتمین کنفرانس بین‌المللی روان‌شناسی و علوم اجتماعی، تهران، شرکت همایشگران مهر اشراق.
باقری‌فر، موسی، ابراهیمی شاهرودی، کلثوم، ابراهیم‌زاده پودینه، محمد، و فنودی، زهرا (۱۳۹۶). روان‌شناسی و تأثیر تفاوت‌های فردی در میزان موفقیت افراد. دومین همایش ملی علوم انسانی، تهران، شرکت توسعة دانش فرزانگان،
بخشی، حامد (۱۳۹۳). بررسی عوامل مؤثر خلاقیت و نوآوری بر کارآفرینی سازمانی. همایش مدیریت تحول در سازمان‌ها با رویکرد علوم رفتاری، تهران، مؤسسة نیروی تدبیر ایرانیان.
رستمی، مرتضی (۱۳۹۷). نقش تکنولوژی آموزشی در آموزش و یادگیری دانش‌آموزان. ششمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی وروان‌شناسی، آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین.
رضاپور، صدراله، و شفیعی، روح‌انگیز (1393). عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانش‌آموزان. اولین کنفرانس بین‌المللی حماسة سیاسی (با رویکردی بر تحولات خاورمیانه) و حماسة اقتصادی (با رویکردی بر مدیریت و حسابداری)، رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.
رضایی مدنی، مرتضی (1397). بررسی فرایند هدایت تحصیلی نوین در پایة نهم از منظر مشاوران مدارس و متخصصان مرتبط و ارائة نظرات اصلاحی آنان. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران، ایران.
زندی‌پور، طیبه (1382). برنامه‌ریزی تحصیلی و شغلی. تهران: شرکت چاپ نشر.
سهرابی، اسماعیل، صادقی، قاسم، و جداوی، حمید (1396). بررسی هدایت تحصیلی و چالش‌های مربوط به آن. همایش علمی پژوهشی راهبردها و راهکارهای ارتقای کیفیت در آموزش و پرورش، مدیریت آموزش و پرورش شهرستان میناب.
سوزنده، مهدی، و مجرد، موسی (1395). ارائة یک سیستم پویا پیشنهاددهندة هدایت تحصیلی برای موفقیت دانش‌آموزان در انتخاب رشتة تحصیلی با استفاده از تکنیک CBR. همایش بین‌المللی افق‌های نوین در علوم پایه و فنی و مهندسی، تهران.
شورای برنامه‌ریزی هدایت تحصیلی-شغلی (1395). شیوه‌نامة اجرایی هدایت تحصیلی نوین. وزرات آموزش و پرورش، جمهوری اسلامی ایران.
طارق، خلیل. (1381). مدیریت تکنولوژی: رمز موفقیت در رقابت و خلق ثروت. ترجمة کامران باقری، تهران: پیام متن.
طالع زاری، مریم، حسینائی، علی، و آقابابایی، زهره (1397). نقش هدایت تحصیلی در رضایت از رشتة تحصیلی در دانش‌آموزان مقطع متوسطة دوم. پنجمین کنفرانس بین‌المللی روان‌شناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی.
طالع زاری، ملیحه (1395). بررسی عوامل مؤثر بر هدایت تحصیلی و شغلی دانش‌آموزان نظام جدید متوسطة آموزش و پرورش شهرستان شاهرود. دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت و فناوری اطلاعات و ارتباطات.
عرب، سیدمحمد، گلشن تفتی، امید، کاشفی‌نیا، رؤیا (1393). طبقه‌بندی نیازها و ارتقای کیفیت ارضای نیاز دانشجویان با مدل کانو. اولین کنفرانس بین‌المللی حسابداری و مدیریت.
عسکری سرکهنانی، طاهره، و رنجبر کلیبی، محمد (1397). بررسی تأثیر هدایت تحصیلی در انتخاب رشتة متناسب با توانایی دانش‌آموزان. چهارمین همایش علمی پژوهشی از نگاه معلم، مدیریت آموزش و پرورش شهرستان میناب.
علمی، آزیتا، پنجی، صغری، و عبدالهی، داود (1396). آسیب‌شناسی هدایت تحصیلی و اولویت‌بندی عوامل آن در دانش‌آموزان پایة دهم دورة دوم متوسطه. اولین کنفرانس ملی پژوهش های نوین ایران و جهان در روان‌شناسی و علوم تربیتی، حقوق و علوم اجتماعی، تهران
قاسمی اوماسلان سفلی، سمیرا، و دادرس خالدی، فاطمه (۱۳۹۴). تأثیر روابط و تعامل عاطفی معلمان بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان. دومین کنفرانس بین‌المللی علوم رفتاری و مطالعات اجتماعی، استانبول، مؤسسة مدیران ایده‌پرداز پایتخت ویرا.
کرمدوست، نوروزعلی، زندوانیان، احمد، و ابوالقاسمی، محمود (1385). طراحی الگوهای مناسب جهت هدایت تحصیلی دانش‌آموزان متوسطه. مجلة روان‌شناسی و علوم تربیتی، 38(1و2)، 122-99.
کوثری، محمد (1395). ارزشیابی ملاک‌ها و فرایندهای انتخاب رشتة تحصیلی دانش‌آموزان دورة متوسطه. پایان‌نامة کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی.
محمدی، آیین، و مجتهدزاده، ریتا (1384). طبقه‌بندی آموزشی و بانک اطلاعات رشته‌های مدیریت و اطلاع‌رسانی، محصول تدوین راهکار تقسیم وظایف آموزشی در نظام آموزشی علوم پزشکی کشور. تهران: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
محمدی، رضا ( 1377). بررسی نظرات دانش‌آموزان و مشاوران نظام جدید دربارة تأثیر درس برنامه‌ریزی تحصیلی و شغلی در افزایش آگاهی‌های تحصیلی و شغلی دانش‌آموزان. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، ایران.
مظلومیان، سعید، و کوتی، محمد (۱۳۹۷). تأثیر استفاده از تکنولوژی، یادگیری خودراهبر بر عملکرد تحصیلی فراگیران. ششمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روان‌شناسی، آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین.
منشی، فائزه (1389). بررسی عوامل مؤثر در انتخاب شاخه‌های تحصیلی (نظری و مهارتی) دانش‌آموزان دختر و پسر..گزارش طرح پژوهشی. تهران: پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش.
مهارتی، یعقوب، و حسنی‌راد، پریساسادات (۱۳۹۵). بررسی تأثیر سرعت نوآوری بر عملکرد (مطالعة موردی: شرکت‌های مستقر در مراکز رشد و پارک علم و فناوری مشهد). چهارمین کنفرانس بین‌المللی حسابداری و مدیریت با رویکرد علوم پژوهشی نوین، تهران، شرکت ارتباط ارغوان ایرانیان.
مهرگان، محمدرضا، و قاسمی، مهرداد (1390). استفاده از مدل کانو در تعیین امتیاز کیفیت. دانش مدیریت، 15(56)، 35-21.
نظری، عباس (1375). بررسی تأثیر طرح هدایت تحصیلی بر هدایت دانش‌آموزان نظام جدید به شاخة نظری در آموزش و پرورش ناحیة 9 اراک. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک، ایران.
نواریی، کیومرث (1395). بررسی رابطة بین مشاوره و راهنمایی با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان. مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی، 2(1)، 173-166.
هاشمی، حمید (۱۳۸۳). رویکردهای نوین در راهنمایی و مشاورة شغلی. اولین همایش نقش راهنمایی و مشاورة شغلی در بازار کار، دانشگاه اصفهان.
Crişan, C., Pavelea, A., & Ghimbuluţ, O. (2015). A need assessment on students’ career guidance. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 180, 1022-1029.
Gibson, D. (2001). High School Students’ Perceptions of School Counseling Services: Awareness, Use, and Satisfaction. Counseling Outcome Research and Evaluation, 14, 1-14.
Lunenburg, F. C. (2010). Communication: The process, barriers, and improving effectiveness. Schooling, 1(1), 1-11.
Mihaela, N. A., & Cristina, I. G. (2015). A research on the educational counseling and career guidance in Romania. European Scientific Journal, 11(3), 18-36
Rădule, A. (2013). The theory and practice of career construction. Career Development and Counseling: Putting Theory and Research to Work. Hoboken: John Wiley & Sons, 1, 42-70.
Rezeanu, O. M. (2011). The implementation of quality management in higher education. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 15, 1046-1050.
Sohn, B. C. (2011). The effect of accounting comparability on earnings management, (working paper). Hong Kong: City University of Hong Kong.