تبیین فلسفۀ استقرار نظام کارورزی مبتنی بر معلم فکور در دانشگاه فرهنگیان و شناسایی زمینه ها و ساختارهای لازم جهت تحقق آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران

2 دانشیار، گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

3 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران

چکیده

تربیت معلم برنامه­‌ای برای توسعۀ حرفه‌ای و شایستگی معلم است که از طریق فرایند آموزش و آماده‌سازی، پیش‌­نیازهای حرفۀ معلمی و آمادگی برای مواجهه با چالش­‌های آن ایجاد می­‌شود. در دانشگاه فرهنگیان، این رسالت با اجرای برنامه­‌های کارورزی مبتنی بر معلم فکور در دستور کار قرار دارد.  با این اهمیت، پژوهش حاضر به تبیین فلسفۀ استقرار نظام کارورزی مبتنی بر معلم فکور در دانشگاه فرهنگیان و شناسایی زمینه‌­ها و ساختارهای لازم جهت تحقق آن پرداخته است. پژوهش حاضر کیفی و از نوع پدیدارشناسی است. شرکت­‌کنندگان این پژوهش را متخصصان، برنامه‌ریزان و سیاستگذاران  دانشگاه فرهنگیان کشور تشکیل می دهند. برای مصاحبه با صاحبنظران در حوزۀ دانشگاه فرهنگیان از روش نمونه‌گیری هدفمند (موارد مطلوب) استفاده شد. در این راستا، به طور هدفمند با مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته با 14 نفر، اشباع نظری در داده‌ها حاصل شد. یافته‌­های پژوهش نشان داد ایجاد تفکر تأملی و همه‌جانبه در دانشجومعلمان؛ عدم کارآمدی تئوری‌های آموزشی به‌تنهایی؛ و تغییر نقش معلم از انتقال‌دهندۀ اطلاعات به تسهیل‌گر از مهم­ترین مؤلفه‌های در زمینۀ فلسفۀ  ایجاد و شکل­‌گیری نظام کارورزی مبتنی بر معلم فکور در دانشگاه فرهنگیان شناخته شده است. هم‌چنین، زمینه­‌های لازم برای تحقق این برنامه شامل اساتید آموزش‌دیده در دانشگاه فرهنگیان؛ فضای آموزشی مناسب؛ تأمین مالی ؛ و ساختار تعاملی دانشگاه فرهنگیان و آموزش و پرورش است.

کلیدواژه‌ها


احمدی، غلامعلی، ملکی، صغری، مهرمحمدی، محمود، و امام‌جمعه، سیدمحمدرضا (1398). سیر تحول برنامة کارورزی نظام تربیت معلم ایران. تعلیم و تربیت، 138، 82-61.
الماسی، حجت‌الله، زارعی زوارکی، اسماعیل، دلاور، علی، و نیلی، محمدرضا (1396). ارزشیابی برنامة درسی کارورزی 4 در دانشگاه فرهنگیان بر اساس مدل تایلر. تدریس‌پژوهی، 5(1)، 24-1.
امام‌جمعه، سیدمحمدرضا (1385). نقد وبررسی رویکردهای تدریس فکورانه، ارائـة چـارچوب نظری برنامة درسی تربیت معلم فکور و مقایسة آن با رویکرد برنامة درسی تربیـت معلـم ایـران. پایان‌نامة دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
ایزدی، صمد؛ صالحی عمران، ابراهیم، و منصوری بککی، سیروس (1391). بررسی صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان مرد دورة متوسطة شاخة علوم انسانی بر مبنای رویکرد سازنده‌گرایی (مورد مطالعه: استان مازندران). مطالعات آموزش و یادگیری، 4(1)، 27-1.
آقازاده، احمد (1394). روش‌های نوین تدریس. تهران: آییژ.
حبیبی آذر، افسانه، و طالبی، بهنام (1397). اثربخشی رویکرد حل مسأله در آموزش درس کارورزی بر ارتقای صلاحیت‌های حرفه‌ای دانشجومعلمان. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 7(19)، 60-39.
حجازی، اسد (1397). واکاوی موانع پیاده‌سازی موفق برنامة جدید کارورزی در دانشگاه فرهنگیان. نوآوری‌های آموزشی، 17(67)، 70-47.
دانش‌پژوه، زهرا، و فرزاد، ولی‌الله (1385). ارزشیابی مهارت‌های حرفه‌ای معلمان دورة ابتدایی. نوآوری‌های آموزشی، 5(18)، 180-135.
درکی، سیمین (1384). بررسی تحلیلی ویژگی‌های کنونی نظام تربیت معلم ایران و مقایسة وجوة تفاوت و تشابه آن با دو کشور آلمان و ژاپن، تعلیم و تربیت، 84، 151-109.
رئوف، علی (1385). جنبش جهانی برای بهسازی تربیت معلّم. تهران: پژوهشکدةه تعلیم و تربیت.
رئوف، علی (1386). مبانی و اصول آموزش و پرورش (فلسفة تربیت معلم). تهران: انتشارات ارسباران.
زرین‌آبادی، حسن‌رضا، و کاوسی، طهماسب (1394). کاربست رویکرد حل مسأله در ارزشیابی کیفیت برنامة درسی در آموزش عالی. مدیریت بر آموزش سازمان‌ها، 4(1)، 161-127.
عبدالخانی، علی، و عدالخانی، سکینه (1396). بررسی تطبیقی کارورزی در دانشگاه فرهنگیان با برنامة دورة بالینی دکتری پزشکی عمومی. سومین همایش ملی تربیت معلم، شیراز.
فضل‌علی زاده، محمدرضا، باقرزاده، فروغ، و فضلعلی‌زاده، محمدرضا (1394). ظرفیت‌سازی برای ارزیابی و ارتقای کیفیت نظام آموزش عالی: تجربه‌های بین‌المللی و ضرورت‌های ملی در ایجاد ساختار مناسب. مجموعه مقالات دومین همایش ملی و نهمین همایش ارزیابی کیفیت در نظام‌های آموزشی، تهران: دانشگاه فرهنگیان.
قادرمرزی، حبیب‌اله، علی عسگری، مجید، معروفی، یحیی، و حسینی‌خواه، علی (1396). مقایسة برنامة قصدشده، اجراشده، و کسب‌شده درس کارورزی به منظور ارائة راهکار مناسب (مورد مطالعه: دانشگاه فرهنگیان استان کردستان). تدریس‌پژوهی، 5(3)، 143-131.
کرامتی، انسی، و احمدآبادی، زهرا (1396). تبیین دیدگاه مدیران و دبیران دبیرستان‌ها در مورد مشارکت در درس کارورزی؛ یک مطالعة پدیدارشناختی. پژوهش در تربیت معلم دانشگاه فرهنگیان، 1(1)، 125-101.
کریمی، فریبا (1387). مطالعة صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان دورة ابتدایی. مدیریت و رهبری آموزشی. 2(4)، 166-151.
کیانی، غلامرضا، و عسکری متین، سجاد (1397). الگوی معیار صلاحیت حرفه­ای معلمی در تراز جمهوری اسلامی ایران. همایش بین‌لمللی و دوازدهمین همایش ملی ارزیابی کیفیت در نظام‌های دانشگاهی، تهران، دانشگاه الزهراء: 45-29.
مرتضوی‌زاده، سیدحشمت‌الله، و نصراصفهانی، احمدرضا (1396). واکاوی دیدگاه دانشجویان دانشگاه فرهنگیان در خصوص مشکلات درس تمرین معلمی (کارورزی)، پژوهش‌های تربیتی، 34، 74-60.
مهرمحمدی، محمود (1392). بازاندیشی فرایند یاددهی- یادگیری و تربیت معلم. تهران: مدرسه.
نامداری پژمان، مهدی، میرکمالی، سیدمحمد، پورکریمی، جواد، فراستخواه، مقصود (1398). شناسایی مؤلفه‌های اثرگذار در تضمین کیفیت آماده‌سازی دانشجومعلمان در دانشگاه فرهنگیان: مطالعة کیفی، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 2، 33-1.
Brown, N. (2008). Assessment in the proffesional area context.Center for the Advancement of Learning and Teaching. University of Tasmania.
Bsharat, A., & Rmahi, R. (2016). Quality Assurance in palestine’s teacher education programs: lessons for faculty and program leadership. Educational Research, 4(2A), 30-36
Dean, C. B., Hubell, E. R., Pitler, H., & Stone, B. J. (2012). Classroom instruction that works: Research-based strategies for increasing student achievement. Ascd.
Dilshad, M., & Iqbal, H. M. (2010). Quality indicators in teacher education programmes. Pakistan Journal of Social Sciences, 30(2), 401-411.
Hattie, J. (2012). Visible learning for teachers: Maximizing impact on learning. Routledge.
Jay, J. K., & Johnson, K. L. (2002). Capturing complexity: a typology of reflective practice for teacher education. Teaching and Teacher Education, 18, 73-85.
Marzano, R. J. (2003). Curriculum and instruction: Critical and emerging issues for educational leadership. Best Practices, Best Thinking, and Emerging Issues in School Leadership, 65-72.
Schön, D. (1983). The reflective practitioner: How professionals think in action, New York: Basic Books.
Stephens, P., Tonnessen, F. E., & Kyriacou, C. (2004). Teacher training and teacher education in England and Norway: A comparative study of policy goals. Comparative Education, 40(1), 109-130.
Ulvik, M., & Smith, K. (2011). What characterizes a good practicum in teacher education? Education Inquiry, 2(3), 517-536.
UNESCO,(1990). Education for the Future, Regional meeting in Bangkok, Educational Research of the Ministry of Education.