نقش ویژگی های شخصیتی، کیفیت آموزشی و توانمندی فردی در نگرش به حرفۀ معلمی دانشجومعلمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارمند آموزش و پرورش، مدرس پیام نور

2 دانشیار گروه علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه یزد

3 استادیار گروه علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه یزد

چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر پیش­بینی نگرش به حرفه معلمی دانشجومعلمان بر اساس ویژگی­های شخصیتی، کیفیت ­آموزشی و توانمندی فردی بوده است. کلیۀ دانشجومعلمان شاغل به تحصیل در دانشگاه فرهنگیان استان یزد، به تعداد 608 دانشجومعلم پسر و دختر، جامعه آماری مورد نظر را تشکیل داده­اند. بدین منظور، 255 دانشجومعلم، به شیوۀ نمونه­گیری طبقه­ای تصادفی با انتخاب متناسب -130 دانشجومعلم پسر و 125 دانشجومعلم دختر- در نظرگرفته شدند. برای سنجش متغیرهای پژوهش، از چهار پرسشنامۀ فرم کوتاه ویژگی‌های شخصیتی نئو (NEO – FFI)، کیفیت آموزشی شریف­­زاده و عبدالله­زاده (1390)، توانمندی فردی پترسون و سلیگمن (2004)، و نگرش به حرفۀ معلمی استنر (2009) استفاده شد. داده­ها با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه به شیوۀ همزمان تحلیل شدند. نتایج پژوهش آشکار کرد که بین نمرۀ مؤلفه­های توانمندی فردی، ویژگی­های شخصیتی (به غیر از روان‌نژندی) و مؤلفه­های کیفیت آموزشی (به غیر از کیفیت امکانات، زیرساخت­ها و امور پشتیبانی) با نگرش به حرفۀ معلمی دانشجومعلمان رابطۀ مستقیم و معنادار وجود دارد. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که متغیرهای مذکور می­توانند در مجموع 80/24 درصد از واریانس متغیر نگرش نسبت به حرفه معلمی را تبیین کنند و دلپذیر بودن بهترین پیش­بینی‌کنندۀ نگرش نسبت به حرفه معلمی است. بر اساس یافته­های این پژوهش، به دانشگاه فرهنگیان پیشنهاد می­شود تا ضمن توجه به شخصیت و توانمندی­های فردی متقاضیان حرفۀ معلمی در هنگام ورود، با فراهم آوردن کیفیت آموزشی مطلوب در مراکز تربیت معلم، زمینه­های نگرش مثبت نسبت به حرفۀ معلمی را در آن­ها پرورش دهد.

کلیدواژه‌ها


آذرکسب، سیدحیدر (1378). بررسی برخی عوامل مؤثر در رضایت شغلی از نظر دانشجومعلمان بورسیه آموزش و پرورش و رابطه آن با میزان موفقیت تحصیلی در دانشگاه­های دولتی شهر تهران. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی تهران. 
پروین، لارنس، ا و جان، الیور، بی (1381). روان‌شناسی شخصیت، نظریه و پژوهش. ترجمه محمدجعفر جوادی و پروین کدیور، تهران، آییژ، تاریخ انتشار به زبان اصلی 2001.
خنیفر، حسین؛ مقیمی، محمد؛ جندقی، غلامرضا؛ طاهری، فاطمه و سیار، ابوالقاسم (1388). شناخت شخصیت مدیران؛ لازمه مدیریت رفتار سازمانی. مجله مدیریت سلامت، دوره 12، شماره 27، ص 56-49.
رضی، داوود (1381). سنجش نگرش دانشجویان به آینده شغلی خود با توجه به عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر آن در دانشگاه مازندران. فصلنامه علمی پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دوره 2، شماره 30 و 31، ص 326-295.
سرمد، غلامعلی (1379). نگرش کاربردی بر روش­های تدریس و هنر معلمی. تهران، نشر آوای نور.
شریف­زاده، ابوالقاسم و عبدالله­زاده، غلامحسین (1390). بررسی رضایت دانشجویان کشاورزی از کیفیت آموزشی. فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، شماره 61، 1390، ص 74-51.
شعبانی، حسن (1388). مهارت­های آموزشی و پرورشی (روشها و فنون تدریس). تهران، سمت.
فامیل­رشتی، مرضیه (1372). بررسی رابطۀ بین نگرش دانشجو معلمان نسبت به شغل معلمی با ویژگی­های شخصیتی آن­ها در مراکز تربیت معلم دخترانه و پسرانه شهرستان همدان. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی، دانشگاه تربیت معلم تهران.
کانت، ایمانوئل (1374). تعلیم و تربیت (اندیشه­هایی درباره آموزش و پرورش). ترجمه غلامحسین شکوهی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
گروسی فرشی، میرتقی (1380). هنجاریابی آزمون جدید شخصیتی NEO  و بررسی تحلیل ویژگی­ها و ساختار عاملی آن در بین دانشجویان دانشگاه‌های ایران. رسالة دکترای تخصصی، دانشگاه تربیت مدرس تهران.
گل­پرور، محسن و رفیع­زاده، پروین­دخت (1388). رابطۀ ارتقای رفتارهای شهروندی سازمانی از طریق نگرش‌های شغلی، رشد حرفه­ای، حمایت رهبری و توانمندسازی. فصلنامه بصیرت، دوره 16، شماره 44، ص 45-27.
ملازاده، جواد (1381). رابطه سازگاری زناشویی با عوامل شخصیت و سبک­های مقابله­ای در فرزندان شاهد. رساله دکتری روان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس.
میرکمالی، سیدمحمد و باقری خلیلی، زینب (1383). ارزیابی توانمندی شغلی دانش­آموختگان رشته­های فنی – حرفه­ای (شاغل در شرکت ایران خودرو از دیدگاه مدیران واحد). فصلنامه نوآوری­هایآموزشی، دوره 4، شماره 13، ص 110-85.
نظرپور صمصامی، پروانه (1385). رابطه ویژگی­های شخصیتی معلمان با رضایت شغلی آنان در سه مقطع تحصیلی ابتدایی، راهنمایی و متوسطه در شهرستان مسجد سلیمان. فصلنامه دانش و پژوهش در علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان، شماره دهم و یازدهم، 146-121.
یارویسی، رضا (1373). بررسی و مقایسه نگرش دانشجویان مراکز تربیت معلم نسبت به رشته­های مختلف تحصیلی و آینده شغلی­شان در استان کرمانشاه و شهرستان سنندج. پایان­نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه علامه طباطبایی.
Ahmad, N. (2011). Attitude of Student Teachers towards Teaching in relation to Academic Achievement. All India Khilafat committee college of education, Mumbai.
Bedel, E. F. (2006). Interactions among Personality Constructs And Attitudes Toward Teaching In Turkish Early Childhood Teacher Candidates, A Thesis in Curriculum and Instruction for the Degree of Doctor of Philosophy, The Graduate School Department of Curriculum and Instruction, Pennsylvania State University.
Bektaş, F. & Nalçaci, A. (2012). The relationship between personal values and attitude towards teaching profession, Educational Sciences: Theory & Practice, 12 (2), (Supplementary Special Issue), P. 1244-1248.
Bradley, A. (1995). Nation’s teachers feeling better about jobs, salaries, survey finds. Education Week, Vol. 15(14), P. 8-16.
Capri, B. & Celikkaleli, O. (2008). Investigation of preservice teachers’ attitudes towards teaching and professional self-efficacy beliefs according to their gender, programs, and faculties. İnonu University Journal of the Faculty of Education, 9(15): p. 33-53.
Camadan F. & Duysak, A. (2010). Farkli programlardaki öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler acısından karşilaştırılması: Rize üniversitesi orneği. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 11-13 November, 2010, Antalya-Turkey.
Chan, D. W. (2009). The hierarchy of strengths: Their relationships with subjective well-being among Chinese teachers in Hong Kong. Teaching and Teacher Education, 25(6), p. 867-875.
Chapman, D. W. (1983). A model of the influences on teacher retention. Journal of Teacher Education, V.34, N.5, p. 43-49.
 Denovan, A. & Macaskill, A. (2013). An interpretative phenomenological analysis of stress and coping in first year undergraduates. British Educational Research Journal, 39, p. 1002-1024.
Feeney, S.; R. C Feeney, S.; Cristensen, D. & Moravick, E. (1983). Who I am in the lives of children: An introduction to teaching young children. (2nd ed.), Colombus, OH: Merill.
Gradisek, P. (2012). Character strengths and life satisfaction of Slovenian in-service and pre-service teachers. CEPS Journal, 2(3), p. 167–180.
Greenberg & Baron (2000). Behavior in organizations (7th ed.), New Jersey: Prentice Hall.
Griffin, G. (ed.) (1999). The Education of Teachers (Chicago, IL, University of Chicago Press).
Jinlim, Y. & Nakim, M. (2014). Relation of character strengths to personal teaching efficacy in Korean special education teachers. International journal of special education, Vol.29, No.2, p. 1-6.
Lafollette, A. M. (2010). The values in action inventory of strengths: A test summary and critique, Graduate Journal of Counseling Psychology: V.2, N.1, p. 1-9.
Marchant, M. (1992). Attitudes toward research-based effective teaching behaviours. Journal of instructional psychology, 19(2), p. 119-126.
Mccrae, R. R. & Costa, P.T. (2004). A contemplated revision of NEO Five Factor inventory, journal of personality and individual differences, 36, p. 587-596.
Mccullough, M. E. & Snyder, C. R. (2000). Classical sources of human strength: Revisiting an old home and building a new one. Journal of Social and Personality Psychology, 19, p. 1-10.
Mcmillan, J. H. (2000). Educational research: Fundamentals for the consumer (3th ed.), New York: Longman.
Ng, W.; Nicholas, H. & Williams, A. (2010). School experience influences on pre-service teachers’ evolving beliefs about effective teaching. Teaching and Teacher Education, 26(2), P. 278-289.
Nijveldt, M.; Mieke, B.; Douwe, B.;Nico, V. & Theo, W. (2005). Assessing the interpersonal competence of beginning teachers: The quality of the judgment process, International Journal of Education Research, (43), P. 89-102.
Park, N., Peterson, C., & Seligman, M. (2004). Strengths of character and well-being. Journal of Social and Clinical Psychology, 23(5), p. 603-619.
Park, N., Peterson, C., & Seligman, M. (2006). Character strengths in fifty-four nations and the fifty US states, The Journal of Positive Psychology, 1(3): P. 118–129.
Paschal, B. J. & Treloar, J. H. (1979). A longitudinal study of attitude change in prospective and beginning elementary school teachers. The Teacher Educator, 15, P. 2-10.
Peterson, C. & Seligman, M.E.P. (2004). Character strengths and virtues: A handbook and classification, Washington DC: American Psychological Association.
Pigge, F. L. & Marso, R. N. (1997). A seven year longitudinal multi - factor assessment of teaching concerns development through preparation and early teaching. Teaching and Teacher Education, 13, P. 225-235.
Pytilik, H. L. (2002). What do we asses when we assess a big five trait? A content analysis of the affective, behavioral, and cognitive processes represented in big five personality inventories. Personality and social psychology, Bulletin, 28, P. 847-858.
Semerci, N. & Semerci, Ç. (2004). Attitudes toward teaching in Turkish, Firat University, Journal of Social Science, 14(1), P. 137-146.
Seyfarth, J. T. (2005). Human resources management for effective schools. (4th ed.), Boston: Pearson.
Sharbain, I. & Tan, K. E., (2012). Pre-Service Teachers’ Level Of Competence And Their Attitudes Towards The Teaching Profession, Asian Journal Of Social Sciences & Humanities, Vol 1, No 3, August 2012.
Shryack, J., Steger, M., Krueger, R., & Kallie, C. (2010). The structure of virtue: An empirical investigation of the dimensionality of the virtues in action inventory of strengths. Journal of Personality and Individual Differences, 48(2010), P. 714–719.  
Stefanyszyn, K. (2007). Norwich Union changes focus from competencies to strengths, Strategic HR Review, 7, P. 10-11.
Stronge, J. H. (2002). Qualities of effective teachers. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development, New York: Longman.
Üstüner, M.; Demirtaş, H. & Cömert, M. (2009). The Attitudes of Prospective Teachers towards the Profession of Teaching (The Case of Inonu University, Faculty of Education), Education and Science. 34(151), P. 140-155.
Yaakub, N. F. (1990). A multivariate analysis of attitude towards teaching. pertanika, 13(2), P. 267-273.
Yearley, L. H. (1990). Mencius and Aquinas: Theories of virtue and conceptions of courage. Albany, NY: State University of New York Press.
Zeichner, K. M. & Tabachnik, B. R. (1981). Are the effects of university teacher education washed out by school experience?, Journal of Teacher Education, 32(3), p. 7–11.