تبیین نقش خودرهبری بر سرمایه‌های انسانی کارکنان مراکز آموزش عالی: تحقیقی موردی دربارۀ دانشگاه تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی،دانشگاه تهران

2 دانشگاه تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشجو-مدرس

3 دانشگاه خوارزمی، دانشجو

4 دانشگاه تهران، فارغ التحصیل

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تبیین نقش خودرهبری بر سرمایه‌های انسانی کارکنان مراکز آموزش عالی انجام شده ‌‌است. روش پژوهش توصیفی- همبستگی و روش تحلیل از نوع مدل‌یابی معادلات ساختاری است. جامعة پژوهش شامل کارکنان هفت دانشکدة پردیس علوم اجتماعی و رفتاری دانشگاه تهران به تعداد 197 نفر بوده که با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای با اختصاص متناسب، 131 نفر از آنان انتخاب شده است. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامة خودرهبری ابیلی و مزاری (2014) با پایایی (96/0=α) و پرسشنامة سرمایه‌های انسانی نادری (2012) با پایایی (96/0=α) استفاده شد که روایی محتوا و سازة آنها نیز بررسی و تأیید شد. به‌منظور تحلیل داده‌ها از آزمون‌های کولموگروف اسمیرنوف، تی‌ تک‌گروهی، ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون گام‌به‌گام و مدل‌یابی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان می­دهد خودرهبری و سرمایه‌های انسانی کارکنان، بالاتر از حد متوسط بوده و خودرهبری (71/0r=) با سرمایه‌های انسانی کارکنان رابطة مثبت و معناداری (p<0/01) داشته است. نتایج رگرسیون گام­به­گام نشان می­دهد از بین مؤلفه‌های خودرهبری، استراتژی‌های رفتارمحور و تمرکز بر پاداش طبیعی 66 درصد از سرمایه‌های انسانی را پیش‌بینی می­کند. مدل‌یابی معادلات ساختاری نشان می­دهد که خودرهبری بر دانش‌ و مهارت‌های شناختی (82/0=γ)، مهارت‌های فراشناختی (86/0=γ) و شایستگی‌های عاطفی-ارتباطی(95/0=γ) تأثیرگذار بوده است.

کلیدواژه‌ها


ابیلی، خدایار؛ پورکریمی، جواد؛ مزاری، ابراهیم، خباره، کبری و باده‌بان، سودابه (1393). «تبیین نقش خودبالندگی مدیران مدارس در بهبود عملکرد آنان (مطالعة موردی: مدیران مدارس شهر ری)». فصلنامة آموزش و ارزشیابی،  7(26): 103-124.
ابیلی، خدایار و عالیخانی، فرح (1381). «بررسی عملکرد سیستم توسعة منابع انسانی در دانشکده‌های علوم رفتاری و اجتماعی دانشگاه تهران». مجلة روان‌شناسی و علوم تربیتی، 32 (2): 76-57.
ابیلی، خدایار و مزاری، ابراهیم (1393). توسعة منابع انسانی (جلد اول: با تأکید بر مفاهیم خودتوسعه‌ای، خودرهبری و خودمدیریتی). تهران: امید.
بدری، صاحب و رهبری‌زاده، محمدحسین (1387). «تدوین محورهای استراتژیکی توسعة منابع انسانی مؤسسة عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه­ریزی. فصلنامة فرایند مدیریت و توسعه، 21 (1): 60-87.
پورکریمی، جواد؛ مزاری، ابراهیم؛ خباره، کبری، فرزانه، سمانه (1395). «رابطة صفات برتر خـودتوسعـه‌ای، دانش و اطلاعات بنیـادی مدیـران و عملکـرد آنان (مطالعة موردی: مدیران مدارس شهر ری)». فصلنامة علمی پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 7(25): 86-63.
جعفری، نسرین؛ میرکمالی، سیدمحمد؛ صالح صدق پور، بهرام (1392). تأثیر جوّ سازمان بر رضایت شغلی با میانجی­گری سرمایة انسانی. دوفصلنامه پژوهش های مدیریت منابع انسانی دانشگاه امام حسین(ع)، 5(2): 221-245.
خورشیدی، غلامحسین؛ طبرسا، غلامعلی و خدابخش، عباس (1390). «معماری راهبردی سرمایة انسانی». مطالعات مدیریت راهبردی، 7: 15- 36.
علاقه‌بند، علی (1386). مدیریت عمومی. تهران: دوران.
قارون، معصومه و انتظاری، یعقوب (1391). «جایگاه آموزش‌های مهارتی در توسعة اقتصادی دانش‌بنیان». نشریة صنعت و دانشگاه، 5(17و18): 77-61.
کاوسی، اسماعیل و احمدی، فخرالدین (1389). «جهانی­شدن و توسعه منابع انسانی (مقایسة تطبیقی 62 کشور جهان)». فصلنامة مطالعات راهبردی جهانی­شدن، 1(1): 79-108.
مزاری، ابراهیم (1392). بررسی رابطة ویژگی‌های خودتوسعه‌ای مدیران و عملکرد آنان و ارائة راهکارهای بهبود وضعیت مدیران مدارس شهرری در سال تحصیلی92-1391. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
----------- (1393 الف). «تبیین اندیشه سازمان خودتوسعه‌گر؛ با تأکید بر منابع انسانی خودتوسعه‌گر (خودتوسعه‌گران)». اولین سمپوزیوم بین‌المللی علوم مدیریت. ایران، تهران.
---------- (1393ب). «طراحی برنامة توسعة فردی به عنوان ابزاری استراتژیک در توسعة منابع انسانی (رویکرد استراتژی تئوری داده­بنیاد)». اولین کنفرانس بین‌المللی اقتصاد، مدیریت، حسابداری و علوم اجتماعی، ایران، رشت.
---------- (1394). «تحلیل شکاف وضعیت خودتوسعه‌ای منابع انسانی مراکز آموزش عالی (مورد: دانشگاه تهران)». دومین همایش بین‌المللی مدیریت و فرهنگ توسعه، ایران، تهران.
مزاری، ابراهیم؛ خباره، کبری (1393). «بررسی نیازهای خودتوسعه‌ای مدیران مدارس و ارائه پیشنهاداتی جهت تدوین برنامه توسعه فردی آنان». اولین کنفرانس بین‌المللی اقتصاد، مدیریت، حسابداری و علوم اجتماعی، ایران، رشت.
مزاری، ابراهیم و مزاری، مرضیه (1393). «ارائة مدل جامع خودتوسعه‌ای مدیران و رهبران در سازمان­ها (با تأکید بر عوامل فردی، گروهی و سازمانی)». اولین سمپوزیوم بین المللی علوم مدیریت، ایران، تهران.
میرکمالی، سیدمحمد (1386). فرهنگ مدیریت آموزشی. تهران: یسطرون.
-------------- (1389). مدیریت و رهبری آموزشی. تهران: یسطرون.
نادری، ابوالقاسم (1384). «اقتصاد دانایی به­عنوان الگوی جدید توسعه و ارزیابی اقتصاد دانایی در ایران». پژوهشنامة بازرگانی،  9(35): 1- 28.
نادری، ابوالقاسم (1390). طراحی مدلی برای سنجش سرمایة انسانی در سازمان­ها. دانشگاه تهران.
 
Bontis, N. (2001).Assessing Knowledge Assets: A Review of the Models Used to Measure Intellectual Capital. International Journal of Management Reviews, 3(1), 41-60.
Bridgstock, R. (2008). The graduate attributes we’ve overlooked: enhancing graduate employability through career management skills. Higher Education Research & Development, 28(1), 31–44.
Carrillo, J. (2003).A note on Knowledge-based Development. Center for Knowledge Systems, Technologic de Monterrey, 1, 1-5.
Daciulyite, R., Pinchuck, A. (2010). Self-directed learning in the context of human resource development. Human Resources Management & Ergonomics, 5, 1-10.
Davenport, H. W. & De Long, B. C. (1998). Successful knowledge management project. Sloon Management Review, 39 (2), 203-218.
 Fitzpatrick, J. L.; Worthen, B. R. & Sanders, J. R. (2004). Program evaluation: alternative approaches and practical guidelines. 3rded. Boston: Pearson/Allyn and Bacon.
Han, P. S.; Lin, C. C. Y. & Chen, M Y. C. (2008). Developing human capital indicators: A three way approach. International Journal Learning and Intellectual Capital, 5(3), 387-403.
Houghton, J. D.; Neck, C. P. & Manz, C. C. (2003). Self-leadership and super leadership: the heart and art of facilitating shared leadership.in Pearce, C. L. & Conger, J. A. (eds). Shared Leadership: Reframing the How’s and Why’s of Leadership, Sage Publications, Thousand Oaks, CA, 123-40.
Houghton, J. F.; Bonham, C.; Foti, R. J.; Madigan, R. M.; Neck, CH. P. & Singh, K. (2000). The Relationship between Self-Leadership and Personality: A Comparison of Hierarchical Factor Structures. Dissertation submitted to the Faculty of Virginia Polytechnic Institute and State University in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy in Management, 1-77.
Iongo, M. (2007). A multi-dimensional measure of employees: Intangibles a managerial implement of the tool. Management Reassures Chews, 13(3), 43-56.
Neck, C. P. & Manz, C. C. (2001).Thought self-leadership: The impact of mental strategies training on employee behavior, cognition, and emotion. Journal of Organizational Behavior, 17(3), 445-467.
Norma, A. J. (2005). The Relationship between Intellectual Capital and New Venture Performance: An Empirical Investigation of the Moderating Role of Environment. Unpublished Doctoral Dissertation, Texas State University Press.
Prussia, G. E.; Anderson, J. S. & Manz, C. C. (1998). Self-leadership and performance outcomes: the mediating influence of self-efficacy. Journal of Organizational Behavior, 19, 523-38.
Rodrigerz, F. & Patrisia, D. (2003). A framework human capital analysis.  Journal of Knowledge Management, 3(3), 83-91
Senjem, J. C. (2001). Human Capital Gains: How the Investment and allocation of Human Capital Affects the Performance of High Technology Initial Public Offering Firms. (Doctoral dissertation). University of Colorado, USA. P72.
Topper, E. F. (2009). What is new in libraries self- leadership: Road to personal excellence. New Library World. 110(11, 12), 561-563